Συλλαλητήριο στην Αθήνα υπέρ της ΈνωσηςΗ εξέγερση του κυπριακού λαού τον Οκτώβριο του 1931, η προϊστορία των αιματηρών γεγονότων και οι συνέπειές τους διαφωτίζονται, συμπληρώνονται και σχολιάζονται έπειτα από 75 χρόνια, από τα εμπιστευτικά διπλωματικά έγγραφα δύο πρεσβειών μιας άλλοτε μεγάλης δύναμης, της Αυστροουγγαρίας, που την εποχή των γεγονότων στην Κύπρο είχε συμπτυχθεί σε ένα νέο κράτος με μεγάλο παρελθόν, αλλά λόγω ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών με λίαν αμφίβολο μέλλον, την πρώτη Αυστριακή Δημοκρατία του 1918.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Βιέννης και γνωστός ιστορικός, Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, που συγκέντρωσε έπειτα από εκτεταμένες έρευνες στα αρχεία του υπουργείου Εξωτερικών της Βιέννης τα σχετικά έγγραφα, επεξεργάζεται τώρα το πλούσιο υλικό με σκοπό να τα δημοσιεύσει στη γερμανική και να παρουσιάσει τους αγώνες του κυπριακού λαού ως συνεχές παράδειγμα ευρωπαϊκής αντίστασης κατά της ανελευθερίας και υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών.
Σε μακρά συνομιλία του με το ΑΠΕ-ΜΠΕ στη Βιέννη ο καθηγητής Ενεπεκίδης παρουσίασε εν περιλήψει τα αποτελέσματα των ερευνών του, τα οποία θα αποτελέσουν το περιεχόμενο του νέου ενδιαφέροντος βιβλίου του.
Η νέα Αυστρία του 1931 διέθετε ικανούς διπλωμάτες εκπαιδευμένους στο πολυεθνικό κράτος της παλιάς δυαδικής μοναρχίας, εκπροσώπους μιας άλλοτε μεγάλης δύναμης, με πείρα, επιδεξιότητα και ιδιαίτερη τεχνική στην πρόβλεψη και διαχείριση εξαιρετικών καταστάσεων.
Ο πρεσβευτής της νέας Αυστρίας στην ελληνική πρωτεύουσα του 1931 δρ. Γκίντερ και ο συνάδελφός του στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν στην Άγκυρα, Αύγουστος φον Κραλ, παρακολουθούν τα γεγονότα στην Κύπρο με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία, επειδή, όπως σημειώνει ο κ. Ενεπεκίδης, διαπιστώνουν μια "συγγένεια" στην κρίσιμη θέση της Αυστρίας, η οποία από την εμφάνιση του εθνικοσοσιαλισμού στη γειτονική Γερμανία αγωνίζεται να μείνει ανεξάρτητη όπως και η κατεχόμενη από τους Άγγλους Κύπρος που εξεγείρεται και αυτή συνεχώς για την ελευθερία της.
Οι εκθέσεις των δύο πρεσβευτών από την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη-Άγκυρα είναι διεξοδικές και αποτελούν στο σύνολό τους τον καθημερινό καθρέπτη της ελληνικής ζωής γενικά και της τελευταίας τετραετίας του Ελευθερίου Βενιζέλου 1928-1932, καθώς και των αγώνων του κυπριακού λαού την ίδια εποχή και πρωτύτερα.
Ιδιαίτερα οι ακροάσεις του πρεσβευτή Γκίντερ με τον πρωθυπουργό Βενιζέλο για το θέμα της Κύπρου έχουν μεγάλη ιστορική σημασία διότι ανατρέχουν στην αρχή του προβλήματος όταν οι Αγγλοι "προσέφεραν" οικειοθελώς την Κύπρο στον Ελληνα Εθνάρχη κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εκτοτε, επισημαίνει ο καθηγητής Ενεπεκίδης, είναι γνωστή η αρνητική γνώμη του Ελευθερίου Βενιζέλου απέναντι στις εξεγέρσεις των Κυπρίων κατά της αγγλικής κατοχής και η παράξενη επιμονή του να θεωρεί το θέμα "κλειστό" ως πρόβλημα της Αγγλίας και της Κύπρου και όχι της Ελλάδας και της Κύπρου.
Δράση των Ελλήνων της Κύπρου
"Τίποτε δεν μπορεί να απομακρύνει την ελληνική κυβέρνηση από τη νόμιμη αυτή γραμμή. Ως πολιτικός και ως ιδιώτης αποδοκιμάζω εκδηλώσεις αυτού του είδους, ιδιαιτέρως όταν παρεκτρέπονται σε βίαιες πράξεις", είχε δηλώσει ο Βενιζέλος στην Ελληνική Βουλή και στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερ, αμέσως μετά την εξέγερση των Κυπρίων την 21η Οκτωβρίου 1931.
Και το σχόλιο του Αυστριακού πρεσβευτή που σκέπτεται ασφαλώς την αντίσταση της Αυστρίας κατά του "Ανσλους" (προσάρτησης) των εθνικοσοσιαλιστών, διατυπώνεται στο έγγραφό του από την Αθήνα στις 23 Οκτωβρίου 1931 ως εξής:
"Ασφαλώς και δεν αποτελεί για την Αγγλία μεγάλη υπόθεση να καταστείλει τις διαδηλώσεις στην Κύπρο που ξέσπασαν αυτή τη φορά ως ένα πολύ σοβαρό κίνημα, αφού ο κυπριακός λαός είναι εντελώς άοπλος. Το κίνημα όμως που επιζητεί την Ενωση με την Ελλάδα δεν πρόκειται να διαλυθεί με κυρώσεις οποιασδήποτε μορφής. Αντιθέτως, η αυστηρότητα των ποινικών μέτρων θα μετατρέψει τους αρχηγούς του κινήματος σε μάρτυρες και θα ενισχύσει τελικά το ίδιο το κίνημα".
Οπως τονίζει στη συνομιλία του με το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ενεπεκίδης, η γνώμη του Ελληνα πρωθυπουργού ως προς τα γεγονότα στην Κύπρο τον Οκτώβριο 1931, αλλά όχι και του ελληνικού λαού, βρίσκεται σε χαρακτηριστική αντίθεση προς την απήχηση που είχε η κυπριακή εξέγερση στην Τουρκία και στην κυβέρνησή της.
Οι σχετικές εκθέσεις του πρεσβευτή της Αυστρίας από την Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια από τη μεταφερθείσα στην Αγκυρα πρωτεύουσα, κάνουν εντύπωση για τη σαφήνεια της πολιτικής κρίσης και τη διορατικότητά τους.
Δεδομένου ότι ο εκεί πρεσβευτής Αύγουστος φον Κραλ, πρώην πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, ήταν, ως τουρκομαθής διπλωμάτης και αργότερα ως διεθνώς γνωστός βιογράφος του Κεμάλ Ατατούρκ, οικείος του Τούρκου ηγέτη και οι γνώμες του ως προς την Κύπρο απηχούσαν κατά κάποιο τρόπο και τις απόψεις της τουρκικής κυβέρνησης, οι τεκμηριωμένες εκθέσεις του έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Στη βασική έκθεσή του προς τη Βιέννη, της 10ης Νοεμβρίου 1931, γράφει μεταξύ άλλων: "Εν αντιθέσει προς την ευρύτατα διαδεδομένη γνώμη ότι η Τουρκία δεν θα έβλεπε με καλό μάτι την απαλλαγή της Κύπρου από την αγγλική επιρροή, το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούν οι Τούρκοι (τώρα) τα γεγονότα στην Κύπρο δείχνει μάλλον για τους Ελληνες συμπάθεια".
"Η μικρή τουρκική μειονότητα της Κύπρου", συνεχίζει ο φον Κραλ, "στερήθηκε κάτω από την αγγλική κυριαρχία σχεδόν όλα τα εθνικά και θρησκευτικά της δικαιώματα, ενώ παραχωρήθηκαν στους Ελληνες σε βαθμό ύψιστο (...)
Οι συνθήκες αυτές δεν ήταν κατάλληλες για να προκαλέσουν στην Κύπρο φιλικά αισθήματα για τους Αγγλους. Αλλά πρέπει να ομολογηθεί ότι και η κατάσταση του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου δεν είναι καλύτερη λόγω της συνεχώς αυξανόμενης φορολογίας η οποία έρχεται σε αντίθεση προς την υψηλή μισθοδοσία των Άγγλων υπαλλήλων του νησιού, και ιδίως η θέση των αγροτών είναι αξιοθρήνητη".
Στην έκθεσή του ο Αυστριακός διπλωμάτης καταλήγει σημειώνοντας πως "η εξέγερση στην Κύπρο, που είναι έργο του χριστιανικού πληθυσμού, παρακολουθείται με εύνοια προς τους Έλληνες όχι μόνο για τους λόγους που αναφέραμε αλλά και λόγω των φιλικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αθηνών οι οποίες οδήγησαν σε διαφορετική αποτίμηση τέτοιων γεγονότων από εκείνη που κατά παράδοσιν εκφραζόταν και εκδηλωνόταν συνήθως εμπράκτως".
Με την παρατήρηση "Και ο νοών νοείτω", ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης έκλεισε τη μακρά συνομιλία του με το ΑΠΕ-ΜΠΕ στη Βιέννη, για το επικείμενο βιβλίο του γύρω από την "Εξέγερση στην Κύπρο το 1931".
του ανταποκριτή μας Δ. Δημητρακούδη
Πηγή:omogeneia.ana-mpa.gr
Και το σχόλιο του Αυστριακού πρεσβευτή που σκέπτεται ασφαλώς την αντίσταση της Αυστρίας κατά του "Ανσλους" (προσάρτησης) των εθνικοσοσιαλιστών, διατυπώνεται στο έγγραφό του από την Αθήνα στις 23 Οκτωβρίου 1931 ως εξής:
"Ασφαλώς και δεν αποτελεί για την Αγγλία μεγάλη υπόθεση να καταστείλει τις διαδηλώσεις στην Κύπρο που ξέσπασαν αυτή τη φορά ως ένα πολύ σοβαρό κίνημα, αφού ο κυπριακός λαός είναι εντελώς άοπλος. Το κίνημα όμως που επιζητεί την Ενωση με την Ελλάδα δεν πρόκειται να διαλυθεί με κυρώσεις οποιασδήποτε μορφής. Αντιθέτως, η αυστηρότητα των ποινικών μέτρων θα μετατρέψει τους αρχηγούς του κινήματος σε μάρτυρες και θα ενισχύσει τελικά το ίδιο το κίνημα".
Οπως τονίζει στη συνομιλία του με το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ενεπεκίδης, η γνώμη του Ελληνα πρωθυπουργού ως προς τα γεγονότα στην Κύπρο τον Οκτώβριο 1931, αλλά όχι και του ελληνικού λαού, βρίσκεται σε χαρακτηριστική αντίθεση προς την απήχηση που είχε η κυπριακή εξέγερση στην Τουρκία και στην κυβέρνησή της.
Οι σχετικές εκθέσεις του πρεσβευτή της Αυστρίας από την Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια από τη μεταφερθείσα στην Αγκυρα πρωτεύουσα, κάνουν εντύπωση για τη σαφήνεια της πολιτικής κρίσης και τη διορατικότητά τους.
Δεδομένου ότι ο εκεί πρεσβευτής Αύγουστος φον Κραλ, πρώην πρόξενος στη Θεσσαλονίκη, ήταν, ως τουρκομαθής διπλωμάτης και αργότερα ως διεθνώς γνωστός βιογράφος του Κεμάλ Ατατούρκ, οικείος του Τούρκου ηγέτη και οι γνώμες του ως προς την Κύπρο απηχούσαν κατά κάποιο τρόπο και τις απόψεις της τουρκικής κυβέρνησης, οι τεκμηριωμένες εκθέσεις του έχουν ιδιαίτερη σημασία.
Στη βασική έκθεσή του προς τη Βιέννη, της 10ης Νοεμβρίου 1931, γράφει μεταξύ άλλων: "Εν αντιθέσει προς την ευρύτατα διαδεδομένη γνώμη ότι η Τουρκία δεν θα έβλεπε με καλό μάτι την απαλλαγή της Κύπρου από την αγγλική επιρροή, το ενδιαφέρον με το οποίο παρακολουθούν οι Τούρκοι (τώρα) τα γεγονότα στην Κύπρο δείχνει μάλλον για τους Ελληνες συμπάθεια".
"Η μικρή τουρκική μειονότητα της Κύπρου", συνεχίζει ο φον Κραλ, "στερήθηκε κάτω από την αγγλική κυριαρχία σχεδόν όλα τα εθνικά και θρησκευτικά της δικαιώματα, ενώ παραχωρήθηκαν στους Ελληνες σε βαθμό ύψιστο (...)
Οι συνθήκες αυτές δεν ήταν κατάλληλες για να προκαλέσουν στην Κύπρο φιλικά αισθήματα για τους Αγγλους. Αλλά πρέπει να ομολογηθεί ότι και η κατάσταση του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου δεν είναι καλύτερη λόγω της συνεχώς αυξανόμενης φορολογίας η οποία έρχεται σε αντίθεση προς την υψηλή μισθοδοσία των Άγγλων υπαλλήλων του νησιού, και ιδίως η θέση των αγροτών είναι αξιοθρήνητη".
Στην έκθεσή του ο Αυστριακός διπλωμάτης καταλήγει σημειώνοντας πως "η εξέγερση στην Κύπρο, που είναι έργο του χριστιανικού πληθυσμού, παρακολουθείται με εύνοια προς τους Έλληνες όχι μόνο για τους λόγους που αναφέραμε αλλά και λόγω των φιλικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αθηνών οι οποίες οδήγησαν σε διαφορετική αποτίμηση τέτοιων γεγονότων από εκείνη που κατά παράδοσιν εκφραζόταν και εκδηλωνόταν συνήθως εμπράκτως".
Με την παρατήρηση "Και ο νοών νοείτω", ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης έκλεισε τη μακρά συνομιλία του με το ΑΠΕ-ΜΠΕ στη Βιέννη, για το επικείμενο βιβλίο του γύρω από την "Εξέγερση στην Κύπρο το 1931".
του ανταποκριτή μας Δ. Δημητρακούδη
Πηγή:omogeneia.ana-mpa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου