Η κατάρριψη των δύο τουρκικών μαχητικών και το πνεύμα της Π.Α.

Οι συνεχείς πρωτιές της Πολεμικής Αεροπορίας σε όλες τις ασκήσεις που συμμετέχει σε ΝΑΤΟϊκό επίπεδο, αλλά κυρίως η πρόσφατη επιτυχία της 343 Μοίρας όπου αντιμετώπισε δύο τουρκικά F-4E 2020 Terminator, έφεραν στο μυαλό όλων την αερομαχία του 1974 όπου δύο τουρκικά F-102 Delta Dart, καταρρίφθηκαν από ελληνικά F-5A Freedom Fighter. Aξίζει πραγματικά αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνά η χώρα να θυμηθούμε πως η τουρκική Αεροπορίας υπέστη μία ήττα που την εξαφάνισε για πολλά χρόνια από τον ουρανό του Αιγαίου.

O ένας από τυος δύο Έλληνες πιλότους ο τότε Ανθυποσμηναγός (1) Θωμάς Σκαμπαρδώνης, υπηρετούσε από τον Σεπτέμβριο του 1972 στην 337 ΜΑΗ της 111 ΠΜ πετώντας με F-5. και αφηγείται: «Από νωρίς το πρωί είχαμε μαζικές παραβιάσεις του FΙR Αθηνών από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Εγώ, όπως και όλοι οι συνάδελφοί μου ήμασταν μέσα στα αεροσκάφη μας και περιμέναμε. Οι ετοιμότητες ήταν των 5 και των 2 λεπτών και έτσι ήμασταν αναγκασμένοι να περιμένουμε δεμένοι μέσα στα πιλοτήρια των F-5 την εντολή για scramble».

''Οταν απογείωθήκαμε ακολουθώντας τις κατευθύνσεις που μου έδινε το 'Jοker, το ραντάρ του Πηλίου, πήραμε ανοδική πορεία με κατεύθυνση το Βόρειο Αιγαίο.

O Δινόπουλος ακολουθούσε από σχετικά μεγάλη απόσταση και πετώντας ψηλότερα (δεν γνωρίζω ακριβώς πόσο) προκειμένου να μπορεί με ευχέρεια να ελέγχει τις κινήσεις μου και τον περιβάλλοντα χώρο. Εγώ ακολουθούσα πιστά τις εντολές του "Joker" οι οποίες διαρκώς μου άλλαζαν πορεία και επίπεδο. Βλέπετε οι "στόχοι" ήταν πολλοί εκείνη την ημέρα. Μετά από δύο ή τρεις τέτοιες αλλαγές πορείας και ύψους με βάση τις εντολές που έπαιρνα από το "Joker, μου δόθηκε τελικά εντολή να πετάξω προς την περιοχή μεταξύ Αγίου Ευστρατίου και Λήμνου, στο επίπεδο των 20.000 ποδών.

Ενώ βρισκόμουν ακόμη σε άνοδο σε ύψος 18.000 περίπου ποδών και με ταχύτητα 350 περίπου κόμβων, το "Joker" μου υπέδειξε ότι έπρεπε να αναζητήσω τον στόχο 20 περίπου μοίρες προς τα δεξιά. Είχα λοιπόν στραμμένη την προσοχή μου προς αυτή την κατεύθυνση όταν ελάχιστα αργότερα δύο τουρκικά F-102 που πετούσαν σε κλειστό σχηματισμό πέρασαν αστραπιαία από αριστερά μου σε απόσταση η οποία δεν πρέπει να ήταν μεγαλύτερη των 200 μέτρων.

Ενστικτωδώς και χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση, έσπασα την άνοδο και έστρεψα απότομα προς τα αριστερά για να βρεθώ πίσω τους. Ελάχιστα αργότερα διαπίστωσα ότι το ίδιο έχαναν και αυτοί, αφού είχα συνεχώς οπτική επαφή, βλέποντάς τους στα αριστερά μου (Ώρα 8').

Ενημέρωσα το "Joker" και η αλήθεια είναι ότι όταν τους είδα να στρέφουν πίσω μου. πίστεψα ότι παίρνουν πορεία ανατολική για να επιστρέψουν. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε. Συνέχισαν να στρέφουν με σκοπό να μου "πάρουν την ουρά" και αυτό άρχισε να φαίνεται πεντακάθαρα. Εγώ με πλήρη στοιχεία στους κινητήρες και τον μέγιστο βαθμό στροφής, προσπαθούσα να έχω διαρκώς οπτική επαφή μαζί τους. Στην προσπάθειά μου αυτή, η ταχύτητό μου έπεσε στους 300 περίπου κόμβους και έτσι άρχισα σταδιακά να βυθίζω για να την αυξήσω γιατί αυτοί είχαν το πλεονέκτημα. τουλάχιστον από πλευράς ταχύτητας, καθώς συναντηθήκαμε στο ίδιο ύψος αλλά εγώ βρισκόμουν σε άνοδο και αυτοί πετούσαν ευθεία και οριζόντια.

Μετά από τέσσερεις τουλάχιστον περιστροφές κατ' αυτόν τον τρόπο, ανέφερα στο 'Joker" ότι είχα εμπλοκή και συνέχισα να στρέφω κατερχόμενος. Σε κάποια στιγμή έπαψα να τους βλέπω, αλλά συνέχισα να ελίσσομαι και να ψάχνω τον ουρανό γύρω μου για να τους ξαναδώ. "Εχοντας κατέβει κάτω από το επίπεδο των 10.000 ποδών και ερευνώντας προG κάθε κατεύθυνση, είδα ξαφνικά στη Θάλασσα, η οποία ήταν σχετικά τρικυμιώδεις, έναν τεράστιο πίδακα νερού που ελάχιστα αργότερα μετατράπηκε σε μία μεγάλη κηλίδα.

Τότε κατάλαβα ότι κάτι έγινε και αμέσως ξέχασα τους Τούρκους και άρχισα να αναζτάω το αεροπλάνο του Δινόπουλου. Ήρθα σε επαφή με το "Joker" για να μάθω που βρίσκεται, αλλά δεν πήρα συγκεκριμένη απάντηση. Μου δόθηκε όμως εντολή να πάρω πορεία επιστροφής προς την Αγχίαλο και ελάχιστα αργότερα το 'Joker" μου έδωσε την πορεία ενός στόχου που είχε σχεδόν την ίδια κατεύθυνση με εμένα. Προσπάθησα με τη βοήθεια των οδηγιών του 'Joker" να τον εντοπίσω, αλλά δεν τα κατάφερα. Ν ορατότητα δεν ήταν η καλύτερη εκείνη την ημέρα».

Η αερομαχία για τον Σκαμπαρδώνη είχε τελειώσει, αλλά η αγωνία του επρόκειτο να κρατήσει λίγα λεπτά ακόμη. Αυτό που είχε δει στην θάλασσα, δεν μπορεί παρά να οφείλετο στην πτώση κάποιου αεροπλάνου. 'Οση ώρα πετούσε επιστρέφοντας στην βάση του, διάφορες σκέψεις περνούσαν από το μυαλό του.
Καθώς το αεροσκάφος του ακουμπούσε στον 08/26 της Νέας Αγχιάλου, η ανησυχία για τον συνάδελφό του είχε κορυφωθεί.

«Μόλις προσγειώθηκα, πάνω από το αεροδρόμιο φάνηκε και το αεροπλάνο του Δινόπουλου. Τον περίμενα στο τέλος του διαδρόμου και όταν πλησίασε, έκπληκτος πρόσεξα ότι από τα αχροπτερύγιά του έλειπαν και οι δύο Sidewinder. Ακινητοποιώντας τα αεροσκάφη μας στην πίστα κατεβήκαμε και πριν χαλά-καλά προλάβουμε να ανταλλάξουμε δύο κουβέντες, βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι από κόσμο. Οι τεχνικοί και οι συνάδελφοι χειριστές μαζεύτηκαν γύρω μας σαν τις μέλισσες, προσπαθώντας να μάθουν τι ακριβώς έγινε. Σχεδόν αμέσως ήρθε ένα τζιπ και μας πήρε από αυτό το πανδαιμόνιο. Και εγώ και ο Υποσμηναγός Δινόπουλος, ανακριθήκαμε ξεχωριστά και κατόπιν επιστρέιμαμε στα καθήκοντά μας και λίγο αργότερα έμαθα και εγώ τι ακριβώς είχε γίνει.

O Δινόπουλος που ακολουθούσε από σχετικά μεγάλη απόσταση και πιο ιμηλά, δεν έγινε αντιληπτός από τους δύο Τούρκους χειριστές. Παρακολούθησε την όλη εξέλιξη της εμπλοκής μου με τα τουρκικά αεροσκάφη κατεβαίνοντας και πλησιάζοντας. Πριν προλάβει δε να επέμβει, είδε τις καταπακτές του Νο Ι του τουρκικού σχηματισμού να ανοίγουν και αμέσως μετά να εκτοξεύεται ένα βλήμα ΑΙΜ-4 Falcon, εναντίον μου.

Το βλήμα αστόχησε καθώς, όντας σε κλειστή παρατεταμένη στροφή και εγώ και αυτοί, ήταν εκτός παραμέτρων βολής. Χωρίς να γίνει αντιληπτός ο Δινόπουλος είχε φτάσει πίσω τους σε ακτίνα βολής.
Να σημειώσω εδώ ότι η αναγνώριση του στόχου γινόταν οπτικά. Όπως γνωρίζετε το F-5 δεν είχε ραντάρ. Όταν γινόταν η αναγνώριση του στόχου γυρνούσες τους διακόπτες επιλογής στον πίνακα οπλισμού σε θέση ΟΝ (ή ΑRΜ), επιλέγοντας πολυβόλα ή πυραύλους. Εκείνη την εποχή είχαμε επάνω στα F-5 τους ΑΙΜ-9B.

O εγκλωβισμός του στόχου επιτυγχανόταν όταν μετά το γύρισμα του διακόπτη επιλογής των πυραύλων, οι κεφαλές τους ψύχονται και ερχόμενες σε επαφή με το ρεύμα καυσαερίων του προπορευόμενου (εχθρικού) αεροσκάφους, έδιναν ένα οξύ ηχητικό σήμα που γινόταν ασθενέστερο όταν το ρεύμα των καυσαερίων χανόταν και φυσικά ισχυρότερο όταν βρισκόσουν στο κέντρο του.

Τότε ήσουν έτοιμος για βολή. Την απόσταση του στόχου την καθόριζες πάλι με το μάτι, μέσα όμως από το σκοπευτικό του αεροσκάφους. Δηλαδή για παράδειγμα εάν η επιφάνεια του σκοπευτικού κάλυπτε πλήρως το εχθρικό αεροσκάφος μπροστά σου, η απόστασή ήταν γύρω στα 1.200 μέτρα, εάν το τελευταίο κάλυπτε το μισό σκοπευτικό τότε η απόσταση ήταν σχεδόν η διπλάσια κ.ο.κ. Εάν θυμάμαι καλά η καλύτερη και φυσικά συνιστώμενη απόσταση βολής για τον ΑΙΜ-9B, ήταν τα 800 περίπου μέτρα.

Εχοντας αυτές τις παραμέτρους βολής ο Δινόπουλος γύρισε τους διακόπτες του σε θέση ΟΝ και εκτόξευσε αμέσως έναν Sidewinder εναντίον των τουρκικών αεροσκαφών. Το βλήμα αυτό αστόχησε, καθώς η κεφαλή του δεν είχε ακόμη ψυχθεί και δεν ήταν έτοιμο για βολή. O δεύτερος Sidewinder όμως στον χρόνο που μεσολάβησε, ψύχθηκε και έδωσε το χαρακτηριστικό ηχητικό σήμα εγκλωβισμού. Χωρίς να διστάσει ο υποσμηναγός πάτησε την σκανδάλη στο χειριστήριο. Το βλήμα βρήκε "κέντρο" και ο"Ελληνας χειριστής με την εκδήλωση της έκρηξης, έχανε ένα απότομο δεξί brake, για να μην χτυπηθεί από τα κομμάτια του τουρκικού F-102 που άρχισε φλεγόμενο (ό,τι απέμενε από αυτό) να πέφτει προς τη θάλασσα».

Κατά την περιγραφή της αερομαχίας, ο Σκαμπαρδώνης σχολίασε ότι ουσιαστικώς «όλη την δουλειά» την έκανε ο υποσμηναγός, ο οποίος και ανταπέδωσε τα πυρά στα τουρκικά αεροσκάφη. O Δινόπουλος, μετέπειτα, το 2001 μιλώντας στο περιοδικό COCKPIT, απέδωσε εύσημα και στον νεαρό ανθυποσμηναγό, σημειώνοντας ότι έκανε τον κατάλληλο ελιγμό την κατάλληλη στιγμή, ώστε να αποφύγει το τουρκικό βλήμα.

H αερομαχία περιγράφεται συνοπτικά στην 'Εκθεση Σεμερτζάκη:

«Περί την 22.13.30' εν ζεύγος ημετέρων αεροσκαφών Π¬5 (111 ΩΜ) ενεπλάκη εις Αερομαχίαν, 10 ν.μ. ΝΔ νήσου ΛΕΣΒΟΥ, μετά Τουρκικού ζεύγους αεροσκαφών F-102 όπερ επεχείρει αναχαίτισιν κατά ημετέρου αεροσκάφους ALBATROS.

Η Αναχαίτισις, κατευθυνόμενη αρχικώς υπό της 2 ΜΚΕΠ (ΠΗΛΙΟΝ), ήτο μετωπική, εν συνεχεία απωλέσθη η R/1' επικοι¬νωνία. Καθ' ην στιγμήν επετεύχθη οπτική επαφή, ο στόχος εξετέλεσεν στροφήν προς ΤΟΥΡΚΙΑΝ. Τούτο εξελήφθη, υπό του ημετέρου Νο1, ως αποχώρησις του εχθρικού σχηματισμού και κατά συνέπειαν δεν προέβη εις επιθετικήν τινά ενέργειαν, τηρών τους ισχύοντες κανόνες εμπλοκής. Μετ' ολίγον όμως, τα Τουρκικά αεροσκάφη εξετέλεσαν στροφήν δι' επίθεσιν κατά του ημετέρου Νο1 αεροσκάφους και λαβόντα θέσιν όπισθεν αυτού, εξετόξευσαν βλήμα (FALCON) εναντίον του, ανεπιτυχώς.

Η επίθεσις εγένετο αντιληπτή υπό του ημέτέρου Νο2, αεροσκάφους, όπερ παρηχολούθει εκ μεγαλυτέρου ύψους και το οποίον λόγω βλάβης R/Τ είχεν απολέσει επαφήν μετά του Νο1 και του ελέγχοντος Σταθμού RADAR. Αμέσως το Νο2 αεροσκάφος έλαβε θέσιν μάχης και εξετόξευσεν βλήμα (GAR-8) εναντίον του Νο1 Τουρκικού αεροσκάφους, ανεπιτυχώς.

Εν συνεχεία το Νο1 εχθρικόν αεροσκάφος απεσπάσθη του σχηματισμού, το δεν ημέτερον Νο2 εξετόξευσεν και το έτερον βλήμα (GAR-8) εναντίον του Νο2 εχθρικού αεροσκάφους. O χειριστής του ημετέρου Νο2 δεν ηδυνήθη να εξαχριβώση την χατάρριψιν του εχθρικού Νο2. Ο χειριστής όμως του ημετέρου Νο1 αντελήφθη επί της επιφανείας της Θαλάσσης υψηλόν κυματισμόν, υποθέσας ότι κατερρίφθη το ημέτερον Νο2. Εικάζεται ότι ο εν λόγω κυματισμός προήλθεν εκ της καταρρίψεως του Τουρκικού αεροσκάφους».

H αερομαχία όμως είχε συνέπειες και για το Νο1 τουρκικό F¬102. Κλονισμένος προφανώς ο χειριστής του από την προσπάθεια αποφυγής του ΑΙΜ-9 και έχοντας αντιληφθεί προφανώς την κατάρριψη του συναδέλφου του, έχασε τον προσανατολισμό του. Περιπλανήθηκε έτσι στο Αιγαίο φθάνοντας μέχρι το ύψος της Τανάγρας, φέροντας το 1FF/SlF σε θέση EMERGENCY.

'Οταν αντιλήφθηκε το σφάλμα του, έλαβε πορεία ανατολική και καταδιωκόμενος από άλλα ελληνικά μαχητικά που στο μεταξύ είχαν απογειωθεί, πέρασε νοτίως της Χίου.

Την ώρα αυτή, οι ελληνικοί σταθμοί ραντάρ εντόπισαν δύο άλλα ίχνη τουρκικών αεροσκαφών που πετούσαν στην περιοχή Σμύρνης, ανατολικώς της Σάμου. Εκτελούσαν απλούς κύκλους, δείχνοντας να αναμένουν κάτι. Είτε γνώριζαν τις στιγμές αγωνίας που περνούσε ο συνάδελφός τους και τον περίμεναν για να του παράσχουν βοήθεια, είτε ανέμεναν γενικώς κάποιο σημάδι από το ζεύγος των F-102 που είχε «εξαφανισθεί».

Σε κάθε περίπτωση, οι Τούρκοι δεν τολμούσαν πλέον να εισέλθουν στον ελληνικό χώρο. Πράγματι, μόλις το καταδιωκόμενο F-102 εισήλθε στον τουρκικό χώρο, οι συνάδελφοί του το πλησίασαν και τον συνόδευσαν κατευθυνόμενοι προς την Σμύρνη. 'Ομως το F-102 δεν έφθασε ποτέ στον προορισμό του.

Κατά την 'Εκθεση Σεμερτζάκη, «λόγω εξαντλήσεως των καυσίμων του, εγκατελείφθη υπό του χειριστού». Σύμφωνα με τον Σκαμπαρδώνη, «Αρκετά δε αργότερα μάθαμε ότι ο δεύτερος Τούρκος χειριστής, υπέστη τέτοιο σοκ που έχασε τον προσανατολισμό του. Στις απεγνωσμένες προσπάθειές του να φτάσει πάνω από την τουρκική ακτή σε κατάσταση πανικού, φοβούμενος ίσως ότι τα ελληνικά αεροσκάφη εξακολουθούν να βρίσχονται στην ουρά του, εξάντλησε, μάλλον μέσω αδικαιολόγητης και υπερβολικής χρήσης του μετακαυστήρα του κινητήρα του, τα καύσιμά του με αποτέλεσμα να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση κάπου στα Μικρασιατικά παράλια. Το αεροπλάνο του καταστράφηκε ολοσχερώς και ο ίδιος τραυματίστηκε ßαρειά με αποτέλεσμα να πεθάνει μετά από λίγο.

Επίσης μάθαμε ότι και οι δύο Τούρκοι χειριστές ήταν υψηλόβαθμο,. Με βάση τις πληροφορίες μας ο αρχηγός του σχηματισμού ήταν αντισμήναρχος και ο Νο.2 επισμηναγός. Μετά από αυτό τίποτα. Όλα ξαναγύρισαν στους κανονικούς τους ρυθμούς και οι Τούρκοι δεν ξαναφάνηκαν ούτε κατά τη διάρκεια της δεύτερης εισβολής στην Κύπρο τον Αύγουστο».

H αντίδραση της ελληνικής πλευράς ήταν και πάλι αξιοπερίεργη. Κατά την εξέλιξη της αερομαχίας και περί τις 13.40, διαβιβάσθηχε εντολή του Κέντρου Επιχειρήσεων του Αρχηγείου Αεροπορίας όπως «τα ημέτερα αεροσκάφη, μη βάλλουν εάν δεν βληθούν». Λίγο αργότερα δε, στις 14.20, διαβιβάσθηκε νέα εντολή σύμφωνα με την οποία "τα ημέτερα αεροσκάφη Αεραμύνης μη ίπτανται πέραν του 25ου Μεσημβρινού"! Σας θυμίζει κάτι αυτό;

πηγή