Το Βυζάντιο ήταν το Παρίσι της εποχής

ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗ ROYΑL ΑCΑDΕΜΥ ΜΕ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Της Παρασκευής Κατημερτζή

Δείγματα από την πολυτέλεια και την ανακτορική τέχνη της Πόλης (όπως ο κάλυκας από τα συμπόσια στο ιερό παλάτιο της Κωνσταντινούπολης που κατέληξε στο θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου της Βενετίας) θα συναντήσουν τα κειμήλια της Μονής του Σινά στη Βασιλική Ακαδημία

Πρώτη φορά ελληνικός φορέας, το Μουσείο Μπενάκη, συνδιοργανώνει με τη Royal Αcademy του Λονδίνου τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή έκθεση για το Βυζάντιο

Επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, άγνωστο και παρεξηγημένο στην Ευρώπη, το Βυζάντιο θα βρεθεί από τον Οκτώβριο και για έξι μήνες στο επίκεντρο της πολιτιστικής ζωής του Λονδίνου, χάρη σε μια έκθεση-μαμούθ που οργανώνει η περίφημη Royal Αcademy (Βασιλική Ακαδημία Τεχνών) στο Πικαντίλι, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη.

Τίτλος της, «Βυζάντιο 330-1453».

«Κάτω από το φως των ανακαλύψεων των τελευταίων χρόνων, η γνώση και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το Βυζάντιο άλλαξε», λέει στα «ΝΕΑ» ο κορυφαίος καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Ρόμπιν Κόρμακ, που επιμελείται την έκθεση μαζί με την καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, Μαρία Βασιλάκη. «Πριν από πενήντα χρόνια, λέγοντας εικόνα εννοούσαμε τις ρώσικες εικόνες. Τις αντιμετωπίζαμε περισσότερο σαν λειτουργικά εκκλησιαστικά αντικείμενα. Σήμερα η εικόνα θεωρείται ως ένα μείζον αναπόσπαστο τμήμα του βυζαντινού κόσμου. Έτσι αναδεικνύεται η συνέχεια μεταξύ του Βυζαντίου και της ελληνικής αρχαιότητας και ο κεντρικός ρόλος που έπαιξε η Κωνσταντινούπολη».

Γιατί ενδιαφέρει τον σύγχρονο άνθρωπο το Βυζάντιο;

«Διότι σήμερα γίνεται μεγάλος λόγος για τον ρόλο της πίστης στις κοινωνίες. Η πίστη κυριαρχεί στη βυζαντινή εποχή και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον να γνωρίσει, να συγκρίνει και να κατανοήσει ο σύγχρονος κόσμος μια κοινωνία όπου η πίστη είχε κεντρικό ρόλο». Η στιγμή είναι κατάλληλη, μετά την αφύπνιση του ορθόδοξου γίγαντα- της Ρωσίας- και ενώ μαίνονται οι πόλεμοι, οι πολιτικές ανακατατάξεις από τη Μέση Ανατολή μέχρι τα Βαλκάνια, που αποτελούσαν την επικράτεια του Βυζαντίου.

Το Βυζάντιο των τριών ηπείρων, η πορεία του στη διάρκεια δώδεκα αιώνων, από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ. έως την άλωσή της από τους Τούρκους το 1453, ενδιαφέρει την Ευρώπη. Η αληθινή του ταυτότητα, όπως προβάλλει κάτω από το φως των πρόσφατων ανακαλύψεων, είναι το θέμα της μεγαλύτερης έκθεσης που οργανώθηκε στην Ευρώπη τα τελευταία πενήντα χρόνια για τον βυζαντινό πολιτισμό».

Ο Νιπτήρ, που εικονίζεται εδώ, ήταν μια από τις γνωστές θρησκευτικές τελετές στο Βυζάντιο. (Τοιχογραφία στην Μαυριώτισσα της Καστοριάς). (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, , Ι.Μ. Χατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 48)

Τι θα περιλαμβάνει η έκθεση;

«Πάνω από τετρακόσια διαλεχτά εκθέματα από εκατόν είκοσι συλλογές, μονές, εκκλησίες, μουσεία, που καλύπτουν χώρες όπως η Αίγυπτος, η Κύπρος, η Συρία, η Ρωσία, η Γεωργία, η Αρμενία, η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ιταλία και η Ισπανία, η συμμετοχή της Τουρκίας και μια ισχυρή ελληνική εκπροσώπηση με περίπου εκατό εκθέματα τεκμηριώνουν το Βυζάντιο από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης μέχρι την πτώση», συνοψίζει η κ. Βασιλάκη.

«Ναυαρχίδες της έκθεσης είναι τα δύο μεγάλα αφιερώματα στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου». Πολύτιμοι κάλυκες από τα συμπόσια στο ιερό παλάτιο της Κωνσταντινούπολης που κατέληξαν στο θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου της Βενετίας και εικόνες της Περιβλέπτου της Κωνσταντινούπολης που κατέληξαν στις εκκλησίες της Αχρίδας, το στέμμα ενός ισχυρού βυζαντινού αυτοκράτορα, του Ηρακλείου - είναι μερικά μόνο από τα κειμήλια που έχουν δώσει ραντεβού στο Λονδίνο.

Βυζαντινή «παντομίμος» σε ελεφαντόδοντο του 4ου αιώνος. (Μουσείο Βερολίνου). Στον 4ο αιώνα βρίσκονται οι ρίζες του βυζαντινού θρησκευτικού θεάτρου. (Πηγή: Περιοδικό Ιστορία Εικονογραφημένη, τεύχος 75, , Ι.Μ. Χατζηφώτης, άρθρο «Το θέατρο στο Βυζάντιο», σελ. 49)

«Για πρώτη φορά γίνεται στην Ευρώπη μιας τέτοιας κλίμακας έκθεση αφιερωμένη στο Βυζάντιο, με συνδιοργανωτές έναν από τους μεγαλύτερους μουσειακούς οργανισμούς του κόσμου και ελληνικά ιδρύματα. Δεν δανείζουμε, απλώς κάποια εκθέματα», υπογραμμίζει ο Άγγελος Δεληβορριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη.

«Ένα καίριο στοιχείο που προκύπτει μεταξύ άλλων, είναι ότι το Βυζάντιο δεν είναι ξένο προς τη δυτική Αναγέννηση. Αποτελούν έναν κόσμο και μέσα από αυτό τον κόσμο βγαίνει ο μεσαίωνας της Ελλάδας». Είναι κρίμα που το Άγιον Όρος και οι μονές των Μετεώρων δεν δέχθηκαν να συμμετάσχουν στην έκθεση».

Πηγή:Τα Νέα