Παρακμή δημοκρατίας και τηλεόραση

ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΜΑΥΡΟΥ

Σ Τ Α ΟΧΙ πολύ παλιά χρόνια, ο δάσκαλος κι ο ιερέας ήσαν τα σημαντικότερα πρόσωπα της κοινότητας, στο χωριό και στην ενορία. Συν ο καθηγητής στην πόλη όπου υπήρχε Γυμνάσιο. Στον καφενέ όλοι προσηκώνονταν όταν έμπαινε ο δάσκαλος. Δείγμα του σεβασμού που έτρεφαν για την παιδεία. Δάσκαλος, ιερέας, γονείς και κοινότητα, ήσαν οι παράγοντες παιδείας, εκπαίδευσης, διαπαιδαγώγησης της νέας γενιάς. Μικρότερο ρόλο έπαιζαν οι ελάχιστων σελίδων εφημερίδες, τα κατηχητικά, οι μορφωτικοί κ.ά. σύλλογοι και σωματεία, τα προσκοπεία κ.ο.κ. Οι μεγάλοι ευεργέτες, σχολεία οικοδομούσαν, βιβλιοθήκες και γυμναστήρια. Για τη νέα γενιά. Για την προκοπή του νέου ανθρώπου, για τη συλλογική πρόοδο, για το μέλλον της πατρίδας.

Ε Δ Ω ΚΑΙ χρόνια οι παράγοντες παιδείας, εκπαίδευσης, διαπαιδαγώγησης, έχουν αλλοιωθεί. Έχουν ανατραπεί. Έχασαν μέγα ποσοστό της αποτελεσματικότητάς τους. Το σχολείο δεν έχει πλέον την πρωτοκαθεδρία. Η ηγεμονία πλέον δεν του ανήκει. Την έχει κυριεύσει η τηλεόραση. Είκοσι τέσσερις ώρες το 24ωρο ακούραστη, άοκνη, δυναμική, ολοζώντανη, ολόλαμπρη κι ελκυστική, σε όλα τα σπίτια και σε κάθε δωμάτιο, για όλων των ηλικιών τηλεθεατές, διαπαιδαγωγούσε ακατάπαυτα το σύνολο της κοινωνίας, εξ απαλών ονύχων νήπια, έως προ της τελευτής υπερήλικες. Η τηλεόραση ως βιομηχανία μαζικής παραγωγής και διαμόρφωσης συνειδήσεων. Καθηγητές πανεπιστημίων, λυκείων, γυμνασίων, δάσκαλοι και νηπιαγωγοί, είς έκαστος και όλοι μαζί, είναι, στην πράξη, υποδεέστεροι σε ισχύ παιδείας και δύναμη διαπαιδαγώγησης από τον όποιο κάποιο διευθυντή τηλεοράσεως και τα εκπεμπόμενα επί 24ώρου παντός είδους και περιεχομένου προγράμματά της. Το δε σημαντικότερο όλων, παραγόμενο από την ίδια τη φύση της τηλεόρασης:

«Σκλαβώνει», μαθαίνει, εκπαιδεύει και διαπαιδαγωγεί τον τηλεθεατή της να είναι… τηλεθεατής. Παθητικός δέκτης για να παρακολουθεί τα πάντα (όχι μόνο της οθόνης), πάντα αμέτοχος κι ανενεργός, βυθισμένος, ξαπλωμένος, καθήμενος στον καναπέ του. Η τηλεόραση της «πλήρους ενημέρωσης», της «διαρκούς πληροφόρησης», των «μορφωτικών» και «ψυχαγωγικών» εκπομπών, καθηλώνει στον ρόλο του ατομικά απομονωμένου παθητικού δέκτη και «παράγει» ανενεργό και αμέτοχο πολίτη. Εκπαιδευόμενο, εξοικειωνόμενο και διαπαιδαγωγούμενο από τα καταναλωτικά κυρίως πρότυπα της τηλεόρασης.

Ψ Α Χ Ν Ο Ν Τ Α Σ, λοιπόν, τους παράγοντες και τις συνθήκες παρακμής του δημοκρατικού πολιτεύματος, σήψης της κοινωνίας, υποστολής της φιλοπατρίας, απενεργοποίησης του πολίτη και «άνθησης» του υπηκόου - καταναλωτή, χρήσιμο είναι να μελετηθεί και ο ρόλος της τηλεόρασης. Και του… καναπέ της!