Ολα χωρίς λεφτά!

Η μία μετά την άλλη αρκετές πόλεις στην Ελλάδα και μικρές τοπικές κοινωνίες «καταργούν» το ευρώ και προχωρούν στη διαδικασία ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών, σε μια προσπάθεια να καλλιεργήσουν ισχυρό αίσθημα αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας στη δύσκολη ομολογουμένως οικονομική συγκυρία.

Το καραέτι στην Ιεράπετρα, η ΤΕΜ στη Μαγνησία, η μονάδα των Χανίων, ο οβολός της Πάτρας και το φασούλι της Αθήνας κάνουν θραύση και φιλοδοξούν να γίνουν η μαγιά για μια νέα μορφή εμπορικών συναλλαγών σε μια ιδανική κοινωνία, όπως την οραματίστηκαν μεγάλοι φιλόσοφοι στο παρελθόν.

«Πενία τέχνας κατεργάζεται». Το γνωμικό του αρχαίου Ελληνα ποιητή Θεόκριτου αποδεικνύεται επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε εν μέσω κρίσης, καθώς αρκετοί συμπολίτες μας σε ολόκληρη την Ελλάδα έχουν ξεκινήσει να χρησιμοποιούν εναλλακτικά νομίσματα και να προχωρούν σε ανταλλαγές προϊόντων όπως γινόταν στην Αργεντινή το 2001, όταν η οικονομία της χώρας κατέρρευσε.

Στα Χανιά, στην Ιεράπετρα, τη Μαγνησία, τη Ροδόπη, την Πιερία, την Πάτρα αλλά και στην Αθήνα λειτουργούν τοπικά συστήματα εμπορικών ανταλλαγών που γίνονται χωρίς χρήματα και με τη χρήση ενός εικονικού νομίσματος, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο μέσα στο ίδιο τοπικό δίκτυο. Τα υποτιθέμενα νόμισμα είναι τοπικά, άμεσα διαθέσιμα, άτοκα, εκδίδονται από τους ανθρώπους που τα χρησιμοποιούν και όχι από έναν κεντρικό φορέα (π.χ. τράπεζα), δεν κεφαλαιοποιούνται και δεν είναι μετατρέψιμα, άρα, δεν κινδυνεύουν από τη μανία των διεθνών αγορών και των κερδοσκόπων.

Οπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές των συγκεκριμένων συστημάτων, με τον τρόπο αυτόν βοηθούνται οι τοπικές κοινωνίες να αναπνεύσουν, να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν μέσα στην κρίση. Η ανταπόκριση είναι αρκετά μεγάλη, ενώ η τεχνογνωσία απλώνεται μέσω του Διαδικτύου σε ολοέένα και περισσότερες πόλεις.

Το καερέτι στην Ιεράπετρα

Οπως λέει στην «Espresso της Κυριακής» ο κ. Αλέξανδρος Μαχαιράς, εμπνευστής της ιδέας στην Ιεράπετρα, το καερέτι είναι ένα νέο ανταλλακτικό νόμισμα που ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα οκτώ ατόμων στις αρχές Αυγούστου και σήμερα αριθμεί περισσότερα από εκατόν εξήντα μέλη, με καθημερινές συναλλαγές μεταξύ των μελών, που ανταλλάσσουν προϊόντα, υπηρεσίες και γνώσεις χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος, και εξηγεί πως απαιτείται μόνον η εγγραφή στο δίκτυο μέσω ενός λογισμικού, που καταγράφει και δημοσιοποιεί όλες τις συναλλαγές.

«Οι συναλλαγές γίνονται με βάση τα καερέτια, τα οποία πιστώνονται στον λογαριασμό αυτού που παρέχει ένα προϊόν ή υπηρεσία και μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να αγοράσει κάτι άλλο από αυτά που προσφέρονται μέσα στο δίκτυο» εξηγεί ο κ. Μαχαιράς. Το καερέτι προέρχεται από την τουρκική λέξη gayret, που σημαίνει προσφέρω μια μικρή βοήθεια σε κάποιον, και η ρίζα της είναι αραβική. Στο δίκτυο της Ιεράπετρας, όπως και στα περισσότερα δίκτυα ανά την ελληνική επικράτεια, προσφέρονται υπηρεσίες ηλεκτρολόγου, υδραυλικού, ράπτη, τοποθέτησης πλακιδίων, ελαιοχρωματισμού, ξυλουργικών εργασιών, κηπουρικών εργασιών, ιατρικές υπηρεσίες, γραφιστικές εργασίες, μοντάζ ήχου - εικόνας, εκμάθηση ξένων γλωσσών, χορού, υπολογιστών, μαθημάτων γυμνασίου - λυκείου, τοπογραφικές συμβουλές, νομικές συμβουλές, λογιστικές υπηρεσίες, αγροτικές εργασίες και αγαθά και πολλά άλλα.

Οπως λέει ο Αλέξανδρος Μαχαιράς, κάθε νέο μέλος αποκτά αυτόματα έναν νέο ηλεκτρονικό λογαριασμό για την «αποταμίευση» του κοινωνικού νομίσματός του και μία κάρτα μέλους με τον αντίστοιχο αριθμό. Ολοι οι λογαριασμοί ξεκινάνε από το μηδέν και ο λογαριασμός κάθε μέλους κινείται με μέγιστο πιστωτικό όριο +100 νομίσματα και μέγιστο χρεωστικό όριο -100, δηλαδή, το κάθε μέλος έχει περιθώριο συναλλαγής συνολικά 200 νομισμάτων. «Αυτό γίνεται για να αποτρέψουμε τη δυνατότητα συσσώρευσης από κάποιο μέλος. Δεν υπάρχει νόημα να θησαυρίσει κανείς με το καερέτι. Η αξία του νομίσματος είναι κοινωνική και ο σκοπός τους είναι να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ των μελών. Δεν έχει νόημα να κρατήσεις τα καερέτια στο λογαριασμό σου, γι’ αυτό βάλαμε και το όριο αυτό» εξηγεί ο κ. Μαχαιράς.

Η μονάδα στα Χανιά

«Αυτό που χτίζεται στα Χανιά είναι μια ριζική αλλαγή στον τρόπο ζωής και δίνει την ελπίδα της ανθρωπιάς σε καιρούς δύσκολους. Περίπου διακόσιοι πενήντα άνθρωποι έχουν ήδη μπει στη λογική του κοινωνικού δικτύου και καθημερινά ανταλλάσσονται προϊόντα της κρητικής γης, υπηρεσίες, όπως μαθήματα, θεραπείες, ηλεκτρολογικές εργασίες, αλλά και υπηρεσίες εστίασης, ακόμα και τυποποιημένα προϊόντα, σπιτικές συνταγές και άλλα, που παρασκευάζουν μέλη του δικτύου» λέει στην «Espresso της Κυριακής» ο κ. Δημήτρης Ωραιόπουλος, μέλος του δικτύου Χανίων, και εξηγεί πως η πρώτη ιδέα σύλληψης της ανταλλακτικής μονάδας, που αντικαθιστά το ένα ευρώ, δημιουργήθηκε μέσα στις ζυμώσεις των αγανακτισμένων της πλατείας Συντάγματος.

Στη συνέχεια, μια παρέα φοιτητών που ζούσαν στα Χανιά προώθησε την ιδέα μέσω του Internet και μέσα σε δύο μήνες βρήκε έμπρακτη ανταπόκριση. Τώρα το δίκτυο αριθμεί πάνω από διακόσια πενήντα ενεργά μέλη. «Να φανταστείτε ότι εγώ ως μέλος του δικτύου αυτήν την περίοδο αγοράζω μόνο γάλα και καφέ, τα υπόλοιπα τα παίρνω από μέλη του δικτύου χωρίς χρήματα και εγώ με τη σειρά μου προσφέρω σε αυτούς επαγγελματικές υπηρεσίες με τη μέθοδο της ανταλλαγής» τονίζει ο κ. Ωραιόπουλος.

ΤΕΜ Βόλου

Μία εναλλακτική κοινωνική οικονομία εφαρμόζεται και στη Μαγνησία, με βασικές αρχές την ισότητα και την ισοτιμία, τη διαφάνεια, τη συμμετοχή και την αλληλεγγύη. Είναι μια θετική δράση από τους ίδιους τους πολίτες, οι οποίοι παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους, δημιουργούν ευκαιρίες απασχόλησης, δίνουν αξία στα τοπικά προϊόντα, βοηθούν τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις τους να επιβιώσουν και να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση.

Η εκτίμηση της οποιασδήποτε προσφοράς και ζήτησης στο πλαίσιο των ανταλλαγών ανάμεσα στα μέλη του δικτύου και το μέσον συναλλαγής δεν είναι το ευρώ αλλά το αποκαλούμενο ΤΕΜ (Τοπική Εναλλακτική Μονάδα), στο οποίο δεν υπάρχουν τόκοι, ανατοκισμοί και τοκογλυφία, όπως υποστηρίζουν τα μέλη του, που από τον περασμένο Μάιο έχουν κάνει αρκετά παζάρια με τεράστια ανταπόκριση από τους πολίτες.

Το EMPO στη Ροδόπη

Οπως υποστηρίζουν οι διαδικτυακοί διαχειριστές του, το ΕΜΡΟ της Ροδόπης δεν είναι τίποτε άλλο από την Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης, ένα μέσο άμυνας της τοπικής κοινωνίας απέναντι στην επεκτατική πολιτική των πολυεθνικών, που αποσκοπεί στην αφαίμαξη της τοπικής οικονομίας. Παράλληλα, αποτελεί και ένα επιθετικό μέσον αντιμετώπισης της οικονομικής ύφεσης και των οδυνηρών συνεπειών της, ιδιαίτερα για τα αδύναμα και μεσαία οικονομικά στρώματα της περιοχής τους.

Το ΕΜΡΟ επιτρέπει και προωθεί τη συναλλαγή (μεταξύ των ανθρώπων που συμφώνησαν να το χρησιμοποιούν) σε συνδυασμό ή ακόμη και χωρίς τη χρήση των παραδοσιακών νομισμάτων. Στην ουσία, είναι μια μονάδα μέτρησης της αξίας των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών από και προς την τοπική κοινωνία και για να εγγραφεί κανείς στο δίκτυο απαιτείται η σχετική αίτηση με την αστυνομική ταυτότητα ή το διαβατήριο.

Το φασούλι της Αθήνας

«Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» λέει μια γνωστή παροιμία. Ετσι, δραστηριοποιείται και στην Αθήνα το δίκτυο Φασούλι «για όλους εμάς τους κακοπληρωμένους ή άνεργους νέους της Αθήνας. Εμάς, τη γενιά των 700, των 600, των 300 ή και των καθόλου ευρώ, που πρέπει να ζήσουμε σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ακριβός. Είναι ένας τρόπος να βρούμε εμείς, η “χαμένη γενιά”, ο ένας τον άλλον και να αλληλοβοηθηθούμε» όπως ισχυρίζονται τα μέλη του στον ιστότοπο που έχουν αναρτήσει στο Internet. Το κάθε μέλος του δικτύου προσφέρει στους άλλους υπηρεσίες και προϊόντα.

Οι προσφορές του ανακοινώνονται στο δίκτυο μέσα από ταξινομημένες αγγελίες. Η πληρωμή του γίνεται σε φασούλια, ένα εικονικό νόμισμα που η χρήση του περιορίζεται μέσα στο δίκτυο. Η διαφορά είναι ότι σκοπός εδώ δεν είναι να μαζέψεις όσα πιο πολλά φασούλια μπορείς αλλά μάλλον να προσπαθείς να παίρνεις όσα περίπου φασούλια έχεις δώσει. Δηλαδή, εδώ δεν ισχύει το «φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» αλλά μάλλον το «κράτα με να σε κρατώ να ανεβούμε το βουνό».

Αξιοσημείωτες προσπάθειες με ιδιαιτέρως ευρηματικές ονομασίες είναι και το εικονικό νόμισμα ο οβολός της Πάτρας, το δίκτυο Μητέρα Γή που δραστηριοποιείται στην Πιερία και το ΠΕΛΥΚΟΙΑ. της Πεύκης και της Λυκόβρυσης (ΠΕύκη-ΛΥκόβρυση ΚΟΙνωνική Ανταλλαγή).


ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΤΟΥΝΑΣ

espresso