Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έφερε ντόμινο εξελίξεων στην περιοχή«Ο Μιλόσεβιτς θα μπορούσε να είχε πέσει ειρηνικά…» θα πει απαντώντας σε σχετική ερώτηση αν η διεθνής κοινότητα είχε παρέμβει
Συνέντευξη Σταύρος Φανφάνης
Ο Άκης Κοσώνας είναι μάχιμος δημοσιογράφος στρατιωτικός, πολιτικός αναλυτής και με το πρόσφατο βιβλίο του «Το πείραμα. Η γιουγκοσλαβική εμπειρία και η διάλυση των Βαλκανίων» φιλοδοξεί να φωτίσει πλευρές που αφορούν τον χώρο, να επισημάνει καταστάσεις και λάθος χειρισμούς και να δώσει προοπτικές με την ματιά του δημοσιογράφου που βλέπει και γνωρίζει τις εξελίξεις.
Με αφορμή την χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου του στην Κομοτηνή, μίλησε στον Χρόνο 87,5 για τα Βαλκάνια, την διάλυσή τους και την σημερινή εικόνα.
Προσεγγίζετε με ρεαλισμό ένα ζήτημα που μας αφορά, αφού η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στα βόρεια σύνορά μας, έφερε στην επιφάνεια πολλές παραμέτρους σε σχέση με το ρόλο της Ευρώπης, την διείσδυση των Αμερικάνων, την δημιουργία του κρατιδίου που αυτοαποκαλείται «Μακεδονία». Ήθελα να μας μιλήσετε για τις οπτικές του βιβλίου και τα ερεθίσματα να αξιοποιήσετε το πολύτιμο αρχείο σας τόσων χρόνων.
-Αυτό το βιβλίο έχει να κάνει με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, που ουσιαστικά έγινε το 1999. Με τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στην Σερβία διαλύθηκε μια πολύ ισχυρή χώρα και στην θέση της γεννήθηκαν αρκετά ανίσχυρα κρατίδια. Ένα από αυτά φέρει ήδη το όνομα ελληνικής περιοχής, το διεκδικεί ως χώρα, τα Σκόπια που διεκδικούν το «Μακεδονία», ένα άλλο προσπαθεί να γίνει κράτος και το έχουν αναγνωρίσει όλοι πλην ελαχίστων, μεταξύ των ελαχίστων είμαστε και εμείς, το Κόσσοβο, το οποίο είναι μια γεωγραφική περιοχή της Σερβίας. Μάλιστα οι Σέρβοι το θεωρούν και γενέτειρα της δημοκρατίας τους, όμως αυτή η γενέτειρα αποσπάστηκε με τον τρόπο που ξέρουμε κι έγινε χώρα. Όλο αυτό το πράγμα συνέβη, κατά την γνώμη μου, για να μην υπάρχουν ισχυρές και αυτόνομες χώρες στην περιοχή της Βαλκανικής και πολύ φοβάμαι ότι θα έχει και συνέχεια, γι’ αυτό και ονόμασα το βιβλίο «Το πείραμα».
Γιατί μιλάτε για πείραμα; Πιστεύετε ότι υπάρχουν παράμετροι που μας αφορούν και θα μας αφορούν και στο μέλλον;
-Είμαστε σε μια περιοχή που είναι στο μάτι πολλών και ενδέχεται να μπει και στο μάτι του κυκλώνα. Είναι μια παράξενη περιοχή από πολλές πλευρές και κάλλιστα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα επόμενο πείραμα, όχι τόσο σύντομα, αλλά σε 10 –20 χρόνια. Υπάρχουν περιοχές στις οποίες οι μεγάλες δυνάμεις ασκούνται με μια πολύ μεγάλη και οδυνηρή εξάσκηση. Συνέβη στην Γιουγκοσλαβία και έτσι μια πανίσχυρη ομοσπονδιακή δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας διαλύθηκε σε έξι χώρες συν μια το Κόσσοβο, όταν γίνει κράτος κι αυτό, θα είναι εφτά στο σύνολο. Γιατί τότε να μην σκέφτομαι ότι μπορεί το ίδιο πράγμα να συμβεί κάποτε και στην Ελλάδα ή σε κάποια περιοχή της; Υπάρχει μάλιστα ένα κεφάλαιο στο βιβλίο, το οποίο προήλθε από ένα τηλεγράφημα του ΑΠΕ το 1991, που πέρασε κάπως απαρατήρητο, παρ’ όλο που όταν πρωτοβγήκε στις 13 Ιουλίου 1991 έγινε πρώτο θέμα. Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, είχε καλέσει στο γραφείο του τον Βούλγαρο και τον Τούρκο πρέσβη και τους ανακοίνωσε την σκέψη – πρόθεση του να δημιουργήσει μια ζώνη αυτόνομη πολιτισμικά και αποστρατικοποιημένη στη Θράκη και κάλεσε τις δύο αυτές χώρες να κάνουν το ίδιο στις περιοχές της Θράκης που κατοικούν. Οι χώρες αυτές δεν απάντησαν. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Κατά την γνώμη μου, και μόνο ότι αυτή η σκέψη υπήρξε, διατυπώθηκε επίσημα και γράφτηκε στις εφημερίδες αποτελεί μια πρώτη ύλη για όποιον θέλει να ανακινήσει το ζήτημα.
Τα βαλκάνια ως χώρος παρακολουθούνται έντονα, τόσο από Αμερικανούς, όσο και από άλλους διπλωμάτες. Οι Ρώσοι κρατούν μια απόσταση, αυτό πως το εξηγείτε;
-Πιστεύω πως η Ρωσία είναι σε μια διαδικασία ανοικοδόμησης και προσπαθεί να ξαναβρεί τον εαυτό της. Ξέρει ότι δεν έχει πια ούτε τις δυνάμεις ούτε την οργάνωση που είχε, και πρωταρχική σημασία γι’ αυτήν έχει να κρατάει τις ισορροπίες στο εσωτερικό της, στις πολλές δημοκρατίες που έχει μέσα της. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι περίπου δέκα από αυτές τις δημοκρατίες είναι μουσουλμανικές και κατά καιρούς λαμβάνουν χώρα εσωτερικά επεισόδια, άρα της είναι λίγο πολυτέλεια να ασχοληθεί με τα Βαλκάνια τώρα. Αντιθέτως, οι Αμερικανοί και ασχολούνται και κάνουν ασκήσεις.
Είναι ένα πεδίο δοκιμών τα Βαλκάνια για αυτές τις χώρες.
-Δυστυχώς, είναι ένα πεδίο δοκιμών. Η Ελλάδα είναι η μόνη σταθερή χώρα των Βαλκανίων και μέλος της Ε.Ε. Όλες οι άλλες προέρχονται από υπαρκτό σοσιαλισμό, από εσωτερικά προβλήματα, διαλύσεις, από βαθύτατα οπισθοδρομικές κοινωνίες όπως είναι η αλβανική. Η αλβανική κοινωνία πολιτικά και κοινωνικά είναι 50 χρόνια πίσω από τις άλλες χώρες, είναι η πιο αδύναμη, όμως οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί σύμμαχοι τους ευνόησαν σε σχέση με τις άλλες χώρες, φτιάχνοντάς της άλλη μια μικρή Αλβανία δίπλα της, το Κόσσοβο. Αυτό δεν είναι τυχαίο.
Πιστεύετε ότι αν η διεθνής κοινότητα πίεζε τους Αλβανούς να συμμετάσχουν στις εθνικές εκλογές της Σερβίας, ο Μιλόσεβιτς θα έπεφτε ειρηνικά, δηλαδή, χωρίς να αναγκαστεί το ΝΑΤΟ να βομβαρδίσει την Γιουγκοσλαβία και να έχουμε όλα αυτά τα σενάρια; Μήπως τελικά η διεθνής κοινότητα επέλεξε και πίεσε την βίαιη αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια;
-Αυτό είναι μια πολύ σωστή σκέψη. Για κάποιους λόγους που δεν μπορώ να ξέρω και ίσως μόνο να μαντεύω ή να υποψιάζομαι, η διεθνής κοινότητα και οι διαμορφωτές της ήθελαν βίαιη ανατροπή των πραγμάτων στα Βαλκάνια. Θα μπορούσε να γίνει μια πολύ ομαλή μετάβαση, μια αλλαγή εσωτερικών ισορροπιών, διότι όσο σκληρός και αν ήταν ο μακαρίτης ο Μιλόσεβιτς και οι τριγύρω του, θα καταλάβαινε ότι δεν μπορούσε να συνεχιστεί η υφιστάμενη κατάσταση. Έπρεπε η διεθνής κοινότητα να αποδεχτεί μερικά πράγματα, όπως την οντότητα αυτού του λαού, τις ιδιαιτερότητες του, τις αυτονομίες που πρέπει να έχει, την ανεξαρτησία του, και από την πλευρά τους και εκείνοι να αποδεχτούν άλλα πράγματα. Αυτό όμως δεν το προσπάθησαν ποτέ. Ούτε προς την πλευρά Μιλόσεβιτς, ούτε προς την αλβανική πλευρά. Άφησαν τα πράγματα, ή και τα έσπρωξαν, να οδηγηθούν σε μια σύγκρουση, σε μια αναμέτρηση με πολλά θύματα, επιβεβαιώνοντας την παλιά άποψη ότι τα Βαλκάνια είναι η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης. Αυτή η διαδικασία δεν σας θυμίζει «πείραμα»; Εγώ το έγραψα, βέβαια, πριν το πει ο πρωθυπουργός, που αποκάλεσε την Ελλάδα «πειραματόζωο της Ευρώπης». Δεν είναι, όμως, καθόλου ευχάριστο, να νιώθεις έτσι ή να είσαι έτσι.
Πάντως, αν επεκταθούμε και δούμε τα ίδια οικονομικά μέτρα, το ΔΝΤ και τα λοιπά, μέσα από ένα βαλκανικό κάτοπτρο, βλέπουμε ότι τα ίδια περνούσε και η Σερβία δύο χρόνια πιο μπροστά από εμάς.
-Τα Βαλκάνια έχουν περάσει πολύ δυσκολότερα και πολύ χειρότερα, επειδή έχουν και κοινωνίες που βρίσκονται πολύ πιο πίσω από την δική μας και οικονομικές δομές εξαιρετικά απαρχαιωμένες. Στην Σερβία επιβλήθηκαν διάφορες οικονομικές τιμωρίες με την μορφή πολιτικού και κοινωνικού κόστους, λόγω της αλαζονείας που επέδειξαν οι Σέρβοι σε πολλές περιπτώσεις ή της περηφάνιας κατά άλλους ή της μη διάθεσης να υποκύψουν στις επιθυμίες αυτών που ονομάσαμε πριν «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» και της διεθνούς κοινότητας. Όμως, εδώ υπάρχει κάτι παράλογο. Δεν μπορεί να συζητάμε να γίνει μέλος της Ε.Ε., μια χώρα -ας μην την ονομάσουμε- που δεν ανήκει ούτε γεωγραφικά στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και να μην είναι μέλος της μια χώρα που είναι σχεδόν στην καρδιά της Ευρώπης, όπως είναι η Σερβία.
Το Βελιγράδι απέχει από το Μόναχο 700 χιλιόμετρα -όσο είναι η απόσταση Κομοτηνή – Αθήνα-, παρόλα αυτά η Σερβία αντιμετωπίζεται ως «ξένο σώμα» και αυτό δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα στους Σέρβους, που νιώθουν τους άλλους να τους αντιμετωπίζουν εχθρικά. Τώρα τους λένε ότι για να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, πρέπει πρώτα να παραδώσουν τον εγκληματία πολέμου – στρατηγό Μπλάντιτς, επειδή οι Ευρωπαίοι υποψιάζονται ότι οι Σέρβοι ξέρουν που είναι και δεν τον παραδίδουν. Αν ακολουθούσαμε αυτές τις αρχές και αυτά τα κριτήρια, τότε οι μισές χώρες θα έπρεπε να είναι απ’ έξω, για ανάλογους ή για άλλους λόγους. Πως είναι δυνατόν να συζητάμε να γίνει μέλος της Ε.Ε. για παράδειγμα η Τουρκία ή το Μαρόκο και να μην έχουν τελειώσει πρώτα με την ίδια την ευρωπαϊκή ήπειρο;
Να περιμένουμε και κάποια άλλη έκδοσή σας, ένα επόμενο βιβλίο;
-Αν είμαι σε καλή κατάσταση και πιο συγκροτημένος. Άλλωστε, είμαι δημοσιογράφος και όχι επαγγελματίας συγγραφέας. Αυτό το βιβλίο μου πήρε περίπου 8 χρόνια να το γράψω, ενώ ένας κανονικός συγγραφέας θα το έγγραφε σε 1 – 1,5 χρόνο. Όποιος θέλει να γράψει πρέπει να συμπεριφέρεται σαν μαθητής, να δουλεύει δηλαδή 4-8 ώρες την ημέρα και με πρόγραμμα.
Να σας ευχαριστήσω θερμά για την συνέντευξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου