Κοινωνική αδράνεια και ανθρώπινη σκέψη

Ν. Λυγερός

Με το πρόσχημα της σταθερότητας, η κοινωνική αδράνεια καταπατά την ανθρώπινη σκέψη. Σε αυτό το πλαίσιο, η διαφορά είναι πηγή κινδύνου διότι αποτελεί ένα άλλο νοητικό σχήμα και στην ουσία μία επιπλέον δυσκολία για το σύστημα που θέλει να ελέγχει κάθε πράγμα. Πρακτικά ο μόνος τρόπος επιβίωσης του συστήματος είναι ο αφοπλισμός της ανθρώπινης σκέψης από κάθε κοινή δραστηριότητα. Και ο πιο εύκολος τρόπος είναι η χρήση του αιρετικού στοιχείου. Εφόσον η ανθρώπινη σκέψη δεν ανήκει de facto στον κοινωνικό δογματισμό, δεν πρέπει να υπάρχει. Και αν υπάρχει, το σύστημα πρέπει να την εξοντώσει με κάθε τρόπο. Η κοινωνική αδράνεια είναι μια φυσιολογική τάση της μάζας που αναζητά μια σταθερή ισορροπία δίχως να εξετάζει τις άλλες επιπτώσεις. Ενώ η ανθρώπινη σκέψη για να υπάρχει και να δημιουργεί πρέπει να βρίσκεται μακράν της ισορροπίας. Αλλιώς δεν μπορεί να αναπτυχθούν ούτε η πολυπλοκότητα ούτε η ποικιλομορφία και συνεπώς αυξάνεται η εντροπία και η σταθερότητα μέσω της αδράνειας.

Αν αναλύσουμε τις επιστημονικές επαναστάσεις με την ορολογία του Thomas Kuhn, θα αντιληφθούμε ότι το κυριότερο εμπόδιο στην ανάπτυξή τους είναι η κοινωνική αδράνεια που εκ φύσης φοβάται κάθε αλλαγή φάσης της εξέλιξης. Είναι συνεπώς λογικό ότι η διαφοροποίηση δεν μπορεί να γίνει παρά με το ριζοσπαστικό στοιχείο. Η εξέλιξη από μόνη της είναι καταδικασμένη μέσω της αδράνειας να καταλήξει στην ισορροπία. Στην ουσία η εξέλιξη δίχως το ριζοσπαστικό στοιχείο της επιστημονικής επανάστασης, καταρρέει και εκφυλίζεται. Αποτελεί σε αυτό το πλαίσιο τη συνέχεια του παρελθόντος και όχι την αρχή και αλλαγή του μέλλοντος. Και δεν εμπεριέχει μέσα της τη διαφοροποίηση του πριν και του μετά. Όλα παραμένουν ίδια διότι φαίνεται να είναι η πιο σίγουρη επιλογή εφόσον η κοινωνία ξέρει ήδη τη δράση της. Δεν υπολογίζεται όμως η φθορά του χρόνου που διαμορφώνει τη σίγουρη επιλογή σε μη επιλογή. Η ίδια η ισορροπία μέσω της μη αλλαγής αντιδρά στην κοινωνική επιλογή και την μετατρέπει. Γίνεται πια η εκφυλισμένη περίπτωση διότι το σύστημα δεν μπορεί να διατηρήσει απόλυτα τα ίδια δεδομένα.

Η ανθρώπινη σκέψη παρουσιάζεται ως η αντίσταση στην κοινωνική αδράνεια ενώ στην ουσία όπως το αναλύσαμε γίνεται το αντίθετο και είναι θέμα ερμηνείας. Η διπλή ερμηνεία θα υπάρχει πάντα. Μόνο που δεν αλλάζει τίποτα. Η κοινωνική αδράνεια δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα στην ανθρωπότητα εκτός βέβαια από έννοιες όπως η δικτατορία ή η γενοκτονία που κάνουν μία εντατική χρήση της μάζας. Η ανθρωπότητα μπορεί να εξελιχθεί μόνο μέσω της ανθρώπινης σκέψης που δεν προσδοκεί την αναγνώριση της κοινωνίας αλλά την ύπαρξη της επόμενης.