Eκχώρηση αρμοδιοτήτων της ΕΥΠ στις Ένοπλες Δυνάμεις;

Οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν σήμερα στην κατοχή τους το σύνολο των τεχνικών μέσων συλλογής πληροφοριών.

Το ζήτημα της αποτελεσματικότητας της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) στη συλλογή πληροφοριών εξωτερικού φέρνει στο προσκήνιο δημοσίευμα του περιοδικού Ελληνική Άμυνα & Τεχνολογία, προτείνοντας την κατάργηση του υφιστάμενου μοντέλου της ενιαίας υπηρεσίας και τη συγκρότηση μιας Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΣΥΠ). Ως έναυσμα για την ανάληψη των αρμοδιοτήτων συλλογής πληροφοριών εξωτερικού από τις Ένοπλες Δυνάμεις αναφέρονται μεταξύ άλλων η αυξανόμενη ενασχόληση της ΕΥΠ με τα ζητήματα ασφαλείας-αντιτρομοκρατίας, ο δυσανάλογος αριθμός μεταξύ αναλυτών και επιχειρησιακών στελεχών καθώς και εγγενή προβλήματα που επιβαρύνονται από την ευρύτερη λειτουργία του Δημοσίου (συνδικαλισμός, κομματικές παρεμβάσεις, αναξιοκρατία, διαφθορά). Οι Ένοπλες Δυνάμεις, έχοντας στην κατοχή τους το σύνολο των τεχνικών μέσων συλλογής πληροφοριών, θα μπορούσαν να εντάξουν στην ΣΥΠ το τμήμα του μόνιμου πολιτικού προσωπικού της ΕΥΠ που απασχολείται με τη συλλογή πληροφοριών εξωτερικού, εξασφαλίζοντας παράλληλα τον τερματισμό των αποσπάσεων που συνεπάγονται απώλεια της αποκτηθείσας εμπειρίας.

Παρόμοιες προτάσεις έχουν κατατεθεί και παλαιότερα [1], ωστόσο όπως είχε επισημάνει ο τέως διοικητής της ΕΥΠ Π. Αποστολίδης σε κείμενό του, ουδέποτε υπήρξε πολιτική συζήτηση για το είδος της Υπηρεσίας που χρειάζεται η χώρα με αποτέλεσμα η ευθύνη για τη συλλογή πληροφοριών εξωτερικού (πολιτικών και στρατιωτικών) και εσωτερικού (αντιτρομοκρατίας και αντικατασκοπείας), για την ασφάλεια τηλεπικοινωνιών εσωτερικού και την υποκλοπή τηλεπικοινωνιών εξωτερικού να είναι τόσο ευρεία, ώστε να είναι αδύνατη η ικανοποιητική ανταπόκριση της ΕΥΠ. [2]
Το ζήτημα της αποτελεσματικής συλλογής πληροφοριών εξωτερικού ασφαλώς και θα πρέπει να απασχολήσει τους αρμοδίους, ιδιαίτερα καθώς α) εντείνεται η στρατιωτική απειλή από την Τουρκία και β) εξελίσσεται η γεωπολιτική αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην όξυνση των προβλήματων ασφαλείας στο εσωτερικό (λαθρομετανάστευση, τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα).

Συλλογή Πληροφοριών
Η συλλογή πληροφοριών αποσκοπεί στην έγκαιρη και ακριβή ανίχνευση των σχεδίων, των δυνατοτήτων και των προθέσεων του αντιπάλου. Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον με την έκρηξη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, ο συντριπτικός όγκος των πληροφοριών συλλέγεται από ανοικτές πηγές (Open Source Intelligence: OSINT) όπως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και το Διαδίκτυο. Παραδοσιακά, μεγάλο τμήμα της συλλογής πληροφοριών προέρχεται από ανθρώπινες πηγές (Ηuman Intelligence: HUMINT) αλλά και από τη χρήση εξειδικευμένων τεχνικών μέσων που επιτρέπουν την υποκλοπή σημάτων (Signals Intelligence: SIGINT) για την παρακολούθηση των τηλεπικοινωνιών (Communication Intelligence: COMINT) ή των ηλεκτρονικών εκπομπών (Electronic Intelligence: ELINT) ή συνδυασμού τους. Ξεχωριστή θέση στη συλλογή πληροφοριών δια τεχνικών μέσων έχει η φωτογράφιση, κυρίως από δορυφόρους (Imagenery Intelligence: ΙΜINT). Σε αντίθεση με τις ανθρώπινες πηγές, οι τεχνικές δεν ενέχουν κίνδυνο εντοπισμού τους καθώς χρησιμοποιούνται από απόσταση, ωστόσο οι HUMINT υπερέχουν καθώς μπορούν να μεταφέρουν πληροφορίες που είναι αδύνατο να συλλεγούν από μηχανήματα. Η ανάπτυξη δικτύων συλλογής πληροφοριών στο εσωτερικό του εχθρικού κράτους συγκαταλέγεται στις πλέον απαιτητικές αποστολές μιας υπηρεσίας πληροφοριών.

Μοντέλα Υπηρεσιών
Οι υπηρεσίες πληροφοριών διακρίνονται σε εσωτερικές υπηρεσίες ασφαλείας – αντικατασκοπίας και υπηρεσίες πληροφοριών εξωτερικού. Στην Ευρώπη των εθνικών κρατών, οι εσωτερικές υπηρεσίες ασφαλείας – αντικατασκοπείας προηγούνται χρονικά των εξωτερικών υπηρεσιών πληροφοριών. Αντικείμενο των υπηρεσιών ασφαλείας είναι η υπεράσπιση του κράτους και η προάσπιση του Συντάγματος από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές που εκδηλώνονται εντός της επικράτειας. Υπηρεσίες πληροφοριών εξωτερικού διατηρούν σήμερα κράτη που διατηρούν συμφέροντα σε παγκόσμιο επίπεδο ή αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα ασφαλείας (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Ρωσία, Ισραήλ). Η χωριστή ύπαρξή τους σε μικρά κράτη δικαιολογείται μόνο αν δέχονται εξωτερικές απειλές. Γι΄αυτό και στην Ευρώπη, η πλειοψηφία των μικρών κρατών, διαθέτουν μόνο υπηρεσία ασφαλείας και αναθέτουν την κάλυψη πληροφοριών εξωτερικού στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών. Η ύπαρξη διαφορετικών υπηρεσιών πληροφοριών δημιουργεί προκλήσεις σε ζητήματα όπως η υπαγωγή, η επικαλύψη αρμοδιοτήτων, ο έλεγχος και ο κύκλος πληροφοριών.

Σχέσεις ΕΥΠ και ΔΔΣΠ/ΓΕΕΘΑ
Η ΕΥΠ συνεργάζεται και ενημερώνει τη Διακλαδική Διεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών (ΔΔΣΠ) του ΓΕΕΘΑ για θέματα της αρμοδιότητας των Ενόπλων Δυνάμεων. Για την λειτουργία της ΕΥΠ εγγράφονται κατ΄έτος στον κρατικό προϋπολογισμό οι αναγκαίες πιστώσεις σε ειδικό φορέα του ΥπΕΘΑ. Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί η εύστοχη παρατήρηση του πρέσβη Π. Αποστολίδη πως δε νοείται Υπηρεσία Πληροφοριών με πάνω από 90% του προϋπολογισμού του σε πάγιες δαπάνες. Ένα μέρος του προσωπικού της ΕΥΠ αποτελείται από εν ενεργεία αξιωματικούς και υπαξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων με μέσο χρόνο απόσπασης 3-5 χρόνια. Αυτό όμως πρακτικά σημαίνει ότι η εμπειρία που αποκτάται, χάνεται όταν το στέλεχος επιστρέψει στη Μονάδα του.
Σε γενικές γραμμές, οι ανάγκες συλλογής πληροφοριών στρατιωτικού ενδιαφέροντος καλύπτονται από τη ΔΔΣΠ μέσω των επίγειων και εναέριων μέσων υποκλοπών και αναγνώρισης των ΕΔ, δικτύων πληροφοριών του ΝΑΤΟ, των ΑΚΑΜ στις πρεσβείες του εξωτερικού και προγραμμάτων διεθνούς συνεργασίας, όπως oι δορυφόροι υψηλής ανάλυσης HELIOS.

Προτάσεις για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης

Η δυσμενής δημοσιονομική κατάσταση δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να επηρεάσει την ικανότητα συλλογής πληροφοριών εντός και εκτός Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται:

• Η αξιολόγηση του προσωπικού της ΕΥΠ και η απομάκρυνση όσων κρίνονται ανεπαρκείς στα καθήκοντά τους.
• Η αξιοποίηση κονδυλίων ΕΣΠΑ της ΕΛ.ΑΣ για την αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής της ΕΥΠ.
• Η νομοθετική ρύθμιση για την απαγόρευση του συνδικαλισμού των υπαλλήλων της ΕΥΠ.
• Η εμβάθυνση της συνεργασίας με ξένες υπηρεσίες στην ανταλλαγή πληροφοριών, επικαιροποίηση εγχειριδίων κλπ.
• Η επέκταση των Σχολείων Πληροφοριών/Αντιπληροφοριών και Σχολείων Ξένων Γλωσσών στα στελέχη των ΕΔ.
• H  επαύξηση των ικανοτήτων συλλογής Πληροφοριών, Επιτήρησης και Αναγνώρισης (ISR) των ΕΔ.

Παραπομπές:
[1]   Ιωάννης Μάζης: Πρόταση για μετεξέλιξη της ΔΔΣΠ σε Υπηρεσία Πληροφοριών Στρατού, Υπηρεσιακό Υπόμνημα Νο11, Ινστιτούτο Αμυντικών Αναλύσεων, 2004.
[2]   Παύλος Αποστολίδης: Οι Υπηρεσίες Πληροφοριών στο Εθνικό Σύστημα Ασφάλειας: Η Περίπτωση της ΕΥΠ, Έκδοση ΕΛΙΑΜΕΠ, Ειδικές Μελέτες Νο.7, 2007.

 strategyreports