Ο συμβολισμός του ασύλου

Του Γιαννη Πανουση*

Ενας νους, πριν γίνει αριστερόστροφος ή δεξιόστροφος πρέπει να είναι κοινός, δηλαδή να συν-κοινωνεί με τη λογική, να εκφράζεται με ειλικρίνεια και να κατανοείται από τους άλλους. Στο ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου διαπιστώνουμε μια εσκεμμένη ασάφεια στους λόγους πολιτικών και ακαδημαϊκών και μια βολική αφασία στο δημοσιογραφικό ρεπορτάζ.

Θα επιχειρήσω να κωδικοποιήσω τα σημεία όχι τριβής, αλλά σιωπής.

1. Η θεσμοθέτηση του πανεπιστημιακού ασύλου στο νόμο-πλαίσιο του 1982 αποτύπωνε και συμβόλιζε την ιστορική νίκη της Δημοκρατίας επί της φασιστικής χούντας και όχι τη βίαιη επιδρομή γνωστών - άγνωστων κουκουλοφόρων κατά των δημοκρατικών θεσμών.

2. Το άσυλο είναι ακαδημαϊκό και όχι κοινωνικό, ώστε να «συμμετέχουν» σε αυτό άλλες κοινωνικές τάξεις. Αυτό είναι δεδομένο γιατί η σχετική διάταξη βρίσκεται σε πανεπιστημιακό νόμο και όχι σε νόμο κοινωνικής πολιτικής ή κοινωνικής αλληλεγγύης. Αρα, δεν πρόκειται για «άσυλο του λαού». Αλλο θέμα αν θέλει η πολιτεία να θεσμοθετήσει και να αναγνωρίσει πολλούς χώρους «κοινωνικού ασύλου».

3. Πρόκειται για άσυλο και όχι για ασυλία. Δεν επιτρέπεται, συνεπώς, ούτε κάποιος ποινικά διωκόμενος να αναζητεί στο άσυλο προστασία ούτε μέσα στους χώρους του ασύλου να τελούνται οποιασδήποτε φύσης εγκλήματα (και όχι μόνο κακουργήματα).

4. Υπερασπιστές του ασύλου είναι τα αναφερόμενα στον πανεπιστημιακό νόμο μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και όχι τρίτοι.

5. Η προστασία του ασύλου κακώς προσεγγίζεται σαν αστυνομικό πρόβλημα, διότι «εκ των έσω» υπονομεύεται.

6. Η όποια κατοχύρωση του ασύλου δεν έχει καμιά σχέση με ακραίες απειθαρχίες μέσα στα ιδρύματα, όπου δεν υπάρχει και δεν εφαρμόζεται κανένας κανόνας δεοντολογίας και πολιτισμού.

7. Η ακαδημαϊκή κοινότητα υπεκφεύγει (αν δεν υποκρίνεται) όταν ισχυρίζεται ότι μπορεί να (αυτο)προστατευτεί. Κοντά 30 χρόνια και δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι μισοί φοβούνται και ορισμένοι «γνωρίζουν»;

8. Οι πολιτικοί υπεκφεύγουν (αν δεν υποκρίνονται) όταν λένε ότι «θα εφαρμοστεί ο νόμος». Το πολιτικό ερώτημα είναι τι κάνουν όταν δεν εφαρμόζεται (όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες) ο νόμος. Αλλάζουν τον νόμο ή κοιτούν αλλού;

9. Στις χώρες όπου δεν αναγνωρίζεται θεσμικά το άσυλο ουδεμία αστυνομική ή άλλη δύναμη δεν σκέφτεται καν να εισέλθει στους χώρους. Οταν όμως το κράτος αποφανθεί ότι συντρέχουν οι λόγοι για να εισέλθει, τότε όλοι εμπιστεύονται το κράτος και όχι τους «επαγγελματίες - επαναστάτες».

10. Μπορεί να επιτευχθεί μια νέα κοινωνική και ακαδημαϊκή συμφωνία για το άσυλο όπως αυτή του Ν. 1168/82;

Κατά τη γνώμη μου όχι. Εχουμε το «άσυλο» που μας αξίζει (εντός και εκτός).
Δεν ήμασταν το 1982 έτοιμοι για να διαχειριστούμε τόσες ελευθερίες και δεν είμαστε τόσο άδολοι το 2009 για να μη φοβόμαστε την «εκδίκηση» των ελευθεριών που προδώσαμε.

* Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

πηγή