Ν. Λυγερός
Στην Ελλάδα, η γενοκτονία των Ουκρανών είναι σχεδόν άγνωστη.Το Γολοντομόρ (Holodomor) δεν έχει ακουστεί ακόμα ούτε ως λέξη.
Ενώ ήδη 17 χώρες έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Ουκρανών ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Κατά κάποιο τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι για τα ελληνικά δεδομένα είναι μία πετυχημένη γενοκτονία εφόσον η κοινωνία την έχει ξεχάσει ή την αγνοεί.
Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν θύματα και δήμιοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δολοφονήθηκαν αθώοι κι ότι δεν παλεύουν δίκαιοι για την αναγνώριση της γενοκτονίας του 1932-1933.
Το μήνυμα της Άσβεστης Φλόγας είναι απλό: η Ουκρανία θυμάται, ο κόσμος αναγνωρίζει. Κι ο συμβολισμός της είναι απόλυτα κατανοητός. Ο σταυρωμένος Χριστός στην καρδιά της Παναγιάς εξηγεί τη γέννηση του θανάτου. Τα στάχυα σιταριού είναι μία αναφορά στον τεχνητό λιμό.
Πολλοί από μας δεν ξέρουν τα αυτονόητα για αυτή την ανθρώπινη τραγωδία. Δεν έχει πια σημασία. Τώρα μπορούμε να μάθουμε τα πάντα. Έχουμε πρόσβαση στα μυστικά αρχεία της εποχής που εξηγούν το πλαίσιο και τα αίτια των σποραδικών μαρτυριών που είχαμε στο παρελθόν.
Δεν υπάρχει πια η επιλογή της λήθης, μόνο της αδιαφορίας. Τα δεδομένα υπάρχουν και αποδεικνύουν τα τρομακτικά γεγονότα εκείνης της σοβιετικής περιόδου.
Μπορούμε πλέον να δούμε άμεσα το μέγεθος της θυσίας, τη φρίκη του εγκλήματος.
Ως Έλληνες ξέρουμε ακριβώς τι σημαίνει η λέξη γενοκτονία διότι ο λαός μας την έχει ζήσει στο πετσί του κι έχει πεθάνει πολλές φορές εξαιτίας της. Δεν υπάρχει ανάγκη να μας την εξηγήσουν. Πρέπει απλώς να μάθουμε την ξεχασμένη ιστορία της Ουκρανίας. Δεν μπορεί να μας ξαφνιάσει το γεγονός της άγνοιας.
Η μεθοδολογία της γενοκτονίας είναι κατανοητή. Βασίζεται στην εξαφάνιση των ανθρώπων μετατρέποντάς τους σε κτήνη για να μπορούν τα κτήνη να τους κατασπαράζουν, αλλά και για την εξαφάνιση των αποδεικτικών στοιχείων.
Έτσι οι επιζώντες δυσκολεύονται δυο φορές να αναδείξουν το μέγεθος της τραγωδίας και δίχως την ύπαρξη των δικαίων μπορούν να καταλήξουν στην αυτοκτονία όπως ο Primo Levi. Η Άσβεστη Φλόγα δεν συμβολίζει μόνο τη γενοκτονία μέσω της φωτιάς, αλλά και την αναγνώρισή της μέσω του φωτός.
Ως Έλληνες δεν είμαστε υπεύθυνοι για τη γενοκτονία των Ουκρανών, αλλά ως πολίτες είμαστε υπεύθυνοι για τη γενοκτονία της μνήμης. Η γενοκτονία των Ουκρανών μάς αγγίζει μέσω της ανθρωπότητας και του χρόνου. Δεν πρέπει μόνο να μάθουμε, το πρέπον είναι να πράξουμε μέσω της μνήμης ως αντίσταση στο σύστημα της λήθης για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Επιπλέον, κάθε γενοκτονία είναι ένα δίδαγμα, και όχι μόνο για τους δήμιους που αναζητούν την αποτελεσματικότητά της, αλλά και για τους δίκαιους που πολεμούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η γενοκτονία των Ουκρανών έχει μια σπουδαία συμβολή. Το ιδεολογικό της υπόβαθρο και οι γεωπολιτικές της προεκτάσεις εμπλούτισαν τα εργαλεία των δημίων.
Κι η άγνοιά μας δεν μπορεί να μείνει ουδέτερη. Επαγωγικά φορτίζεται και μας μετατρέπει σε συνένοχους. Με την Άσβεστη Φλόγα, η μνήμη μας γίνεται επίτευγμα της ανθρωπιάς.
lygeros.org
Μια γενοκτονία στο σκοτάδι
«Ο ένας νεκρός είναι τραγωδία, τα εκατομμύρια στατιστική» . Η φράση αποδίδεται στον Στάλιν και αντικατοπτρίζει πλήρως την άγνοια της κοινής γνώμης για ιστορικά γεγονότα που παραμένουν για χρόνια στο σκοτάδι Του Κώστα Ονισένκο
Επτά εκατομμύρια νεκροί θα μπορούσε να είναι ο πληθυσμός μιας μικρής χώρας. Ωστόσο, πρόκειται για τον αριθμό των ανθρώπων που υπολογίζεται ότι πέθαναν στον «Μεγάλο Λιμό της Ουκρανίας τα έτη 1932 - 1933». Ο κάθε θάνατος ξεχωριστά είναι ένα δράμα αλλά στην περίπτωση που εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν αργά και βασανιστικά από την πείνα, αποτελεί ένα γεγονός που -τουλάχιστον- θα πρέπει να γνωρίζουμε. Μια τραγωδία, τα πραγματικά αίτια της οποίας ήταν για χρόνια βυθισμένα στο σκοτάδι της αναγκαστικής σιωπής, της επιδιωκόμενης λήθης.
Ύστερα από πολύμηνες προσπάθειες, ο Ουκρανός πρόεδρος Βίκτορ Γιούσενκο κατάφερε να πείσει το κοινοβούλιο της χώρας του να αναγνωρίσει το λιμό του 1932 - 33 ως γενοκτονία. Η «Βερχόβνα Ράντα», με πλειοψηφία επτά βουλευτών, επικύρωσε, στις 28 Νοεμβρίου, νόμο με τον οποίο η λιμοκτονία των Ουκρανών αναγνωρίζεται ως γενοκτονία της ΕΣΣΔ κατά του ουκρανικού λαού ενώ απαγορεύεται η δημόσια άρνησή της.
Η διετία 1932 - 1933 ονομάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση ως «Αγροτική Μεταρρύθμιση». Το Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής, σε συνεργασία με τη διοίκηση της Ουκρανικής ΣΣΔ, με το πρόσχημα της κολεκτιβοποίησης, διέταξε να κατασχεθούν πρώτα όλα τα σιτηρά προϊόντα από τους αγρούς και τις αποθήκες και στη συνέχεια όλα τα μη σιτηρά προϊόντα και τα ζώα. Επιπλέον απαγορεύτηκε η μετακίνηση του αγροτικού πληθυσμού στις πόλεις. Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν ο θάνατος από ασιτία τεσσάρων ως δέκα εκατομμυρίων ανθρώπων σε διάρκεια 500ων ημερών. Η επίσημη ουκρανική πλευρά μιλάει για επτά με δέκα εκατομμύρια, που σημαίνει 17 θάνατοι το λεπτό, 1.000 την ώρα και 25.000 την ημέρα.
Μαρτυρίες
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος Thomas Walker που ταξίδεψε στην Ουκρανία κατά την περίοδο 1932 - 1933, αναφέρει:
Ουκρανία (1932 - 1933)
7.000.000 νεκροί 17 θάνατοι το λεπτό 1.000 την ώρα 25.000 την ημέρα.
«Έφτασα σε ένα χωριό περίπου 20 μίλια νότια του Κιέβου, το οποίο είχε πρακτικά εξαφανιστεί από την πείνα. Υπήρχαν 15 σπίτια με πληθυσμό 40 κατοίκων. Όλοι οι σκύλοι και οι γάτες είχαν φαγωθεί. Τα άλογα και τα μουλάρια είχαν δημευτεί από τους Σοβιετικούς. Σε μια καλύβα μαγείρευαν κάτι περίεργο: υπήρχαν κόκαλα, δέρμα χοίρου, αγριόχορτα και κάτι που έμοιαζε με μπότα στην κορυφή της κατσαρόλας. Ο τρόπος με τον οποίον οι κάτοικοι παρακολουθούσαν το 'γεύμα' φανέρωνε την κατάσταση της πείνας τους. Υπήρχε ένα αγόρι περίπου 15 ετών, του οποίου το πρόσωπο, τα πόδια και τα χέρια ήταν πολύ λεπτά και το δέρμα του διαγραφόταν πάνω στα κόκαλα του. Είχε πρησμένο στομάχι, διπλάσιο από το κανονικό του μέγεθος. Ήταν ένα ορφανό, του οποίου ο πατέρας είχε πεθάνει από την πείνα πριν από ένα μήνα. Το αγόρι είχε σκεπαστεί με ψάθα. Δεν υπήρχαν καθόλου φτυάρια στο χωριό μετά την τελευταία επιδρομή της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας. Το παιδί είπε ότι η μητέρα του είχε φύγει μια μέρα για να ψάξει για φαγητό, αλλά δεν επέστρεψε. Το αγόρι ήθελε να πεθάνει, διότι υπέφερε έντονα από το πρησμένο του στομάχι και ήταν το μοναδικό άτομο από την ομάδα που δεν έδειχνε ενδιαφέρον για το φαγητό που ετοιμαζόταν».
Μια επιζήσασα του λιμού, η Nina Popovych περιγράφει: «Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν φέτες τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου - άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο, αν τους τρυπούσες, το αίμα τους ήταν σαν νερό.
Θυμάμαι τα πάντα στο χωριό, όπως για παράδειγμα, τη στιγμή που έβγαλαν τους σταυρούς από τις εκκλησίες. Δύο μέλη της Komsomol (Κομμουνιστικής Νεολαίας) έβγαλαν τους σταυρούς, τους έθαψαν δύο μέτρα κάτω από το έδαφος. Ηλικιωμένες γυναίκες πήγαιναν και φιλούσαν αυτό το κομμάτι γης. Μετά, γέμισαν την ξύλινη εκκλησία με άχυρα. Τη νύχτα, ποντίκια μπήκαν από τους τοίχους, αφήνοντας τρύπες, από τις οποίες οι γυναίκες γέμιζαν τους κουβάδες τους με άχυρο. Η Komsomol πήρε τα άχυρα από την εκκλησία και μετά από αυτό ήταν άδεια.
Πέθαναν τόσοι άνθρωποι στο χωριό, που αναγκάστηκαν να σταματήσουν να βάζουν σταυρούς στο νεκροταφείο. Το χειμώνα μια ηλικιωμένη πήρε έναν σταυρό από το νεκροταφείο για τον χρησιμοποιήσει για προσάναμμα στο σπίτι της, για να μην παγώσουν τα παιδιά της».
Το πρόβλημα της αναγνώρισης
Ο λιμός του 32' - 33', όπως και άλλα εγκλήματα της σταλινικής περιόδου, παρέμεινε για χρόνια στο σκοτάδι της ιστορίας. Η επίσημη αναφορά του λιμού έγινε για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου του 1987, από τον Α' γραμματέα του ουκρανικού ΚΚ Β. Σερμπίτσκι, ο οποίος απέδωσε την τραγωδία στην ξηρασία. Ένα χρόνο αργότερα, στην 19η σύνοδο του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης, και αφού είχε προηγηθεί η λεγόμενη «αποσταλινοποίηση», ο πολιτικός και διανοούμενος Μπόρις Ολέινικ δήλωσε: «Και αφού στη Δημοκρατία μας οι διώξεις ξεκίνησαν πολύ πριν το 1937 θα πρέπει να διαπιστώσουμε τα αίτια της πείνας του 1933, η οποία αφαίρεσε τις ζωές από εκατομμύρια Ουκρανούς. Να κατονομάσουμε εκείνους που ευθύνονται για την τραγωδία».
Οι υπαίτιοι βέβαια δεν κατονομάστηκαν ούτε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επειδή η Ρωσία, η οποία ανέλαβε τα ηνία της «αυτοκρατορίας», αρνήθηκε να αποδεχθεί το γεγονός φοβούμενη πιθανές συνέπειες. Το 2003, ο Ρώσος πρέσβης στην Ουκρανία Viktor Chernomyrdin, σύμφωνα με το Interfax, απέρριψε μια απολογία δηλώνοντας: «Δεν πρόκειται να απολογηθούμε... Δεν υπάρχει κανένας για να απολογηθούμε».
Περισσότεροι ιστορικοί διαφωνούν στην σκοπιμότητα του λιμού παρά στην ύπαρξή του ή στον αριθμό των νεκρών. Ο Roman Serbyn, καθηγητής Ιστορίας και ειδικός για θέματα ουκρανικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, μιλώντας στο BBC εκφράζει την άποψη ότι ο καταλογισμός της γενοκτονίας έχει αποδεχθεί επιπόλαιος, διότι η πείνα συχνά θεωρήθηκε ότι στόχευε ένα κοινωνικό γκρουπ (τους αγρότες) παρά μια εθνική ομάδα. Εντούτοις, ένα ισχυρό επιχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το γεγονός ότι κλείνοντας τα σύνορα οι Ουκρανοί δεν μπορούσαν να «αποδράσουν» στη Ρωσία. «Ο Στάλιν στόχευε το Ουκρανικό έθνος» δηλώνει.
Μετά την πρόσφατη αναγνώριση του λιμού ως γενοκτονία από το ουκρανικό κοινοβούλιο, το Κρεμλίνο δήλωσε: «Το πρόβλημα της πείνας - μαζικού θανάτου ανθρώπων στην Ουκρανία το 1932 - 33 πρέπει να εξετάσουν ειδικοί. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένα στους Ουκρανούς συναδέλφους μας ότι ζητήματα τέτοιας φύσεως πρέπει να εξετάζουν ειδικοί - ιστορικοί και από τις δύο πλευρές. Δεν πρέπει να πολιτικοποιούμε αυτό το θέμα». Άσχετα πάντως με τα πρόσωπα και τις αιτίες που προκάλεσαν την τραγωδία, η συζήτηση για το «Μεγάλο Λιμό της Ουκρανίας τα έτη 1932 - 1933» αναμένεται να ανοίξει σύντομα και σε διεθνές επίπεδο.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου