Οι άνθρωποι του επόμενου προέδρου

Ανθρωπιστική διπλωματία και διεθνής συνεργασία από Χίλαρι και Ομπάμα, επιστροφή στον ρεαλισμό, αλλά και επιθετικότητα από Μακέιν

Του Αθανασιου Ελλις

Δοκιμασμένες προσωπικότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής έχουν πλαισιώσει τους τρεις υποψήφιους που διεκδικούν την προεδρία. Οι δημοκρατικοί Χίλαρι Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα, και ο ρεπουμπλικανός Τζον Μακέιν, έχουν προβεί σε δηλώσεις και έχουν υπογράψει άρθρα όπου παρουσιάζουν τις θέσεις τους στα μεγάλα ζητήματα της εποχής μας, όμως όλοι στηρίζονται στις συμβουλές συγκεκριμένων ανθρώπων η φιλοσοφία των οποίων θα σφραγίσει την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσουν ως πρόεδροι.

Στους ρεπουμπλικανούς, όλοι έχουν συσπειρωθεί γύρω από τον Τζον Μακέιν ο οποίος έχει ουσιαστικά εξασφαλίσει το χρίσμα. Αντίθετα, στους δημοκρατικούς, οι γνώστες του αντικειμένου έχουν μοιρασθεί ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα, αν και δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι η Χίλαρι Κλίντον είναι πλαισιωμένη από τα περισσότερα γνωστά ονόματα, καθώς την στηρίζει ο παραδοσιακός κομματικός μηχανισμός.
Σε αυτή τη φάση της προεκλογικής περιόδου, θα έπρεπε να έχουν ξεχωρίσει οι υποψήφιοι του κάθε κόμματος, αλλά η αμφίρροπη μάχη που συνεχίζεται στους κόλπους του δημοκρατικών οδηγεί σε μιαν ιδιότυπη τριχοτόμηση των επιτελείων.

Πάντως, η παρατεταμένη σύγκρουση Ομπάμα - Κλίντον εγκυμονεί για τους δημοκρατικούς τον κίνδυνο διαίρεσης, και ακουσίως προετοιμάζει το έδαφος για τη συνέχιση της διακυβέρνησης της υπερδύναμης από τους ρεπουμπλικανούς και την άσκηση μιας «επιθετικής εξωτερικής πολιτικής».

Ολοι οι υποψήφιοι καταφεύγουν στην εμπειρία και τη σοφία παλαιών στελεχών που στην πλειοψηφία τους είναι ρεπουμπλικανοί, καθώς, με εξαίρεση την οκταετία Κλίντον, βρίσκονται στην εξουσία τα 32 από τα τελευταία 40 χρόνια.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Χένρι Κίσινγκερ, Λόρενς Ιγκλμπέργκερ, Μπρεντ Σκόουκροφτ, Τζορτζ Σουλτζ και Αλεξάντερ Χέιγκ. Ανάλογου βεληνεκούς στελέχη στους δημοκρατικούς είναι ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι και ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ.

Στους ρεπουμπλικανούς επανέρχεται η ρεαλιστική σχολή, αν και δεν έχουν εκλείψει εντελώς οι νεοσυντηρητικοί. Από την άλλη, στους δημοκρατικούς κάνει και πάλι την εμφάνισή της στο προσκήνιο η ανθρωπιστική διπλωματία. Για αυτονόητους λόγους, το Ιράκ έχει αναδειχθεί στο κορυφαίο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής που θα απασχολήσει τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, καθώς μάλιστα ο Μακέιν παραμένει ένθερμος υποστηρικτής της συνέχισης της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή, ενώ Ομπάμα και Κλίντον έχουν δεσμευθεί να δρομολογήσουν άμεσα την σταδιακή απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων.

Δημοκρατικοί με Χίλαρι Κλίντον

Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, Μάντλιν Ολμπράιτ, Αντριου Σαπίρο

Το 2002 η Χίλαρι Κλίντον ψήφισε υπέρ του πολέμου στο Ιράκ, επιλέγοντας να επενδύσει στη λαϊκή υποστήριξη που είχε τότε «η καταστροφή των όπλων μαζικής καταστροφής». Τα τελευταία χρόνια, βλέποντας τη μεταστροφή της κοινής γνώμης, άλλαξε και αυτή. Υπό την πίεση και των εσωκομματικών αντιπάλων Μπαράκ Ομπάμα και Τζον Εντουαρντς εξελίχθηκε σε επικριτή της επέμβασης και του τρόπου που αυτή υλοποιήθηκε. Η Χίλαρι έχει δίπλα της τα ισχυρότερα ονόματα του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής του Δημοκρατικού κόμματος, οι περισσότεορι εκ των οποίων κατείχαν σημαντικά αξιώματα στις κυβερνήσεις του συζύγου της, κατά την οκταετία 1993-2001.

Ρίτσαρντ Χόλμπουρκ

Στην κορυφή της μακράς λίστας βρίσκεται ο πρώην πρέσβης στον ΟΗΕ και βοηθός υπ. Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ ο οποίος θεωρείται και ο πιθανότερος υπουργός Εξωτερικών σε μια κυβέρνηση της κ. Κλίντον. Γνωρίζει καλά τα ελληνικά θέματα, αφού ως βοηθός υπ. Εξωτερικών τη διετία ’95-’96 χειρίσθηκε την Ενδιάμεση Συμφωνία Αθήνας – Σκοπίων και την κρίση των Ιμίων. Το ’98 ανέλαβε προεδρικός απεσταλμένος για την Κύπρο και τον επόμενο χρόνο διορίσθηκε πρέσβης στον ΟΗΕ.

Μάντλιν Ολμπράιτ

Πολύ στενοί συνεργάτες της Χίλαρι είναι επίσης ο Αντριου Σαπίρο που είναι υπεύθυνος για θέματα εξωτερικής πολιτικής στο πολιτικό της γραφείο στη γερουσία. Εργάσθηκε στην προεκλογική εκστρατεία των Γκορ – Λίμπερμαν το 2000, και θεωρείται ο εξ απορρήτων της πρώην Πρώτης Κυρίας. Στενή σύμβουλος παραμένει και η Μάντλιν Ολμπράιτ, η οποία διετέλεσε συνεργάτις του Μάικ Δουκάκη το 1988, διορίσθηκε πρέσβειρα στα Ηνωμένα Εθνη (’93-’97), και στη συνέχεια έγινε η πρώτη γυναίκα που αναρριχήθηκε στην κορυφή της αμερικανικής διπλωματίας (’97-’01).

Ολοι οι σύμβουλοί της δηλώνουν υποστηρικτές της πολυμερούς διπλωματίας και της αποκατάστασης μιας στενότερης συνεργασίας με την Ευρώπη, κάτι που ως ένα βαθμό θα γίνει. Πάντως, σε αρκετές περιπτώσεις την περασμένη δεκαετία ο Χόλμπρουκ και η Ολμπράιτ δεν έδειχναν ιδιαίτερα πρόθυμοι να υποκύπτουν στις ενστάσεις των συμμάχων.

Στο πλευρό της πρώην Πρώτης Κυρίας έχει επίσης ταχθεί άλλη μια γνωστή προσωπικότητα, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και νυν πρόεδρος του ιδρύματος Brookings, Στρόουμπ Τάλμποτ. Τη συμβουλεύουν επίσης ο πρώην ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ στρατηγός Γουέσλεϊ Κλαρκ, και ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας στη δεύτερη τετραετία Κλίντον, Σάντι Μπέργκερ, ο οποίος όμως τηρεί αποστάσεις, για να μην προκαλέσει πολιτική ζημία λόγω των προβλημάτων που είχε πριν μερικά χρόνια με τη δικαιοσύνη.

Δημοκρατικοί με Μπαράκ Ομπάμα

Τόνι Λέικ, Σούζαν Ράις, Γκρεγκ Κρεγκ

Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει μια μοναδική προσωπική γνώση του κόσμου λόγω της παγκοσμιοποιημένης καταγωγής του. Με μαύρο πατέρα από την Κένυα και λευκή μητέρα από το Κάνσας, έζησε ως παιδί για τέσσερα χρόνια στην Ινδονησία όπου πήγε σε μουσουλμανικό σχολείο, και άρα έχει μια ιδιαίτερη αντίληψη της σύγκρουσης της Δύσης με το Ισλάμ. Είναι μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας και είχε από την αρχή ταχθεί κατά του πολέμου στο Ιράκ, ενώ σε αντίθεση με τους άλλους δύο υποψηφίους δηλώνει πρόθυμος να συζητήσει με τον «εχθρό», για να βρει λύσεις. Για τη θέση του αυτή Κλίντον και Μακέιν του προσάπτουν απειρία.

Άντονι Λέικ

Σημαντικότερος συνεργάτης του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας κατά την πρώτη τετραετία του Μπιλ Κλίντον, Τόνι Λέικ, ο οποίος είναι σήμερα καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν. Περισσότερο γνωστός για τις θεωρητικές του προσεγγίσεις παρά για την πρακτική εφαρμογή τους, ο Λέικ είναι ένας μειλίχιος άνθρωπος ο οποίος, σε αντίθεση με τον Χόλμπρουκ, δεν αναζητεί τη δημοσιότητα. Είχε ασχοληθεί και αυτός με την κρίση των Ιμίων.

Η υπεύθυνη για τις σχέσεις με την Αφρική στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, και στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας επί Μπιλ Κλίντον, Σούζαν Ράις, είναι ίσως η πιο ισχυρή φωνή στο επιτελείο του Ομπάμα.

Ηταν υπεύθυνη εξωτερικής πολιτικής και του Κέρι το 2004. Πολλοί λένε ότι, εάν ο Ομπάμα εκλεγεί πρόεδρος, δεν θα αλλάξει το όνομα της υπουργού Εξωτερικών. Σημαντική επιρροή διαθέτει επίσης ο διεθυντής πολιτικού σχεδιασμού του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επί προεδρίας Κλίντον, Γκρεγκ Κρεγκ, ο οποίος ήταν και ο νομικός σύμβουλος του πρώην προέδρου στην υπόθεση Λεβίνσκι. Ανθρωπος εμπιστοσύνης θεωρείται τέλος και ο Μαρκ Λίπερτ από το πολιτικό γραφείο του Ομπάμα.

Σε θέματα εθνικής ασφάλειας λόγο έχει και ο Μαρκ Μπρζεζίνσκι που ήταν υπεύθυνος για τη νοτιοανατολική Ευρώπη στον Λευκό Οίκο επί Μπιλ Κλίντον. Σε τακτά χρονικά διαστήματα ο Ομπάμα συμβουλεύεται και την ιστορική φυσιογνωμία του κόμματος και πρώην σύμβουλο εθνικής ασφαλείας επί προεδρίας Τζίμι Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρζεζίνσκι. Αν και ο πρόεδρος του Brookings Στρόουμπ Τάμποτ έχει ταχθεί υπέρ της Χίλαρι, τα δύο κορυφαία στελέχη του ιδρύματος για θέματα Ευρώπης, ο Ιβο Ντάλντερ και ο Φίλιπ Γκόρντον, συνεργάζονται με τον Μπαράκ Ομπάμα. Στο πλευρό του μαύρου γερουσιαστή του Ιλινόις βρίσκονται επίσης ο πρώην βοηθός υπ. Αμυνας στην κυβέρνηση Ρέιγκαν, Λόρενς Κορμπ, και ο μεσολαβητής για τη Μέση Ανατολή Ντένις Ρος.

Ρεπουμπλικάνοι με Τζον Μακέιν

Χένρι Κίσινγκερ, Ράντι Σένεμαν, Μπρεντ Σκόουκροφτ

Ο Μακέιν, που έχει ως ίνδαλμά του τον Ρόναλντ Ρέιγκαν, ήταν ο μόνος από όλους τους υποψήφιους και των δύο κομμάτων που υποστήριξε την αύξηση των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ τον περασμένο Ιανουάριο. Πολλοί πιστεύουν ότι η σχετική επιτυχία της επιχείρησης τον ανέδειξε ως τον «πολιτικό που τόλμησε να πάει κόντρα στο ρεύμα και δικαιώθηκε», συμβάλλοντας στην επικράτησή του στις προκριματικές. Συγκρούσθηκε με τον πρόεδρο Μπους στο θέμα των ακραίων μεθόδων ανάκρισης. Εχει προσωπική ευαισθησία στο θέμα καθώς υπήρξε ο ίδιος θύμα βασανισμών ως αιχμάλωτος πολέμου για 6 χρόνια στο Βιετνάμ.

Οι σύμβουλοί του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι ένα μείγμα από παραδοσιακούς ρεαλιστές που είναι αντίθετοι στις στρατιωτικές επεμβάσεις, εάν δεν διακυβεύονται κορυφαία στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ, και νεοσυντηρητικούς που υποστήριξαν τον πόλεμο του Ιράκ. Ο Μακέιν υποστηρίζει την αριθμητική αύξηση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, ενώ όλα δείχνουν ότι θα ακολουθήσει «επιθετική» εξωτερική πολιτική, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και επιχείρηση κατά του Ιράν.

Ο Χένρι Κίσινγκερ συμβουλεύει συχνά τον Μακέιν τον οποίο γνώρισε στο Βιετνάμ, όταν ήταν αιχμάλωτος πολέμου και από τότε έχουν αναπτύξει στενή προσωπική φιλία.

Η μακρά εμπειρία του ως σύμβουλος εθνικής ασφαλείας και ως υπουργός Εξωτερικών στις κυβερνήσεις Νίξον και Φορντ, και οι γνώσεις του για τη Ρωσία, την Κίνα, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, έχουν επηρεάσει αρκετά τον γερουσιαστή της Αριζόνα. Ιδιαίτερο σεβασμό τρέφει ο Μακέιν στους επίσης παραδοσιακούς «ρεαλιστές», πρώην σύμβουλο εθνικής ασφαλείας των προέδρων Φορντ και Μπους του πατρός, Μπρεντ Σκόουκροφτ, με τον οποίο συνεργάζονται στο Διεθνές Ρεπουμπλικανικό Ινστιτούτο που στοχεύει στην «οικοδόμηση της δημοκρατίας», και πρώην υπ. Εξωτερικών Λόρενς Ιγκλμπέργκερ τον οποίο συμβουλεύεται συχνά.

Πάντως, στενότερος συνεργάτης του Μακέιν σε καθημερινή βάση είναι ένας νεοσυντηρητικός, ο Ράντι Σένεμαν, συντονιστής της προεκλογικής του εκστρατείας για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Επιρροή ασκούν επίσης και οι γνωστοί νεοσυντηρητικοί αρθρογράφοι και συγγραφείς Μπιλ Κρίσταλ και Ρόμπερτ Κέιγκαν που μαζί με τον Σένεμαν (και τους Ράμσφελντ, Γούλφοβιτς, Περλ, κ.ά.) ήταν μέλη του «Σχεδίου για το νέο αμερικανικό αιώνα».

Εκτός των Κίσινγκερ, Σκόουκροφτ, και Ιγκλμπέργκερ, άτυποι σύμβουλοί του είναι και οι υπόλοιποι «μεγάλοι» του πρόσφατου παρελθόντος: Κόλιν Πάουελ, Τζορτζ Σουλτς, Αλεξάντερ Χέιγκ, Τζέιμς Σλέσιντζερ.

Πηγή:Καθημερινή