Ο πλοίαρχος, ο πρόξενος και η Μικρά Ασία - Παρουσίαση βιβλίου για τη Θράκη

Φάνης Μαλκίδης

Η απόδοση τιμής στους ανθρώπους που έσωσαν τους προγόνους μας στη Σμύρνη. Ο πρόξενος και ο πλοίαρχος. (Δημοσίευμα της εφημερίδας Αγγελιοφόρος της Θεσσαλονίκης 13 Σεπτεμβρίου 2009)

Η Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Θράκης είναι από τα πρωτοφανή εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Ύστερα από δεκάδες αιώνες ζωής παρουσίας και προσφοράς ένα σημαντικότατο κομμάτι του ελληνικού έθνους εκριζώθηκε αφήνοντας πατρογονικές εστίες, εκκλησίες, τάφους προγόνων και κατέφυγε στην Ελλάδα, όπου δημιούργησε σωματεία και συλλόγους, φορείς διάσωσης της παράδοσης.

Σε αυτές τις δύσκολες ημέρες για το Μικρασιατικό Ελληνισμό σημαντική και ανιδιοτελή αρωγή προσέφεραν Φιλέλληνες που συνέχισαν τη μεγάλη παράδοση του Φιλελληνισμού, συνεισφέροντας στη σωτηρία διωκόμενων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, ηλικιωμένων. Μία σημαντική μορφή που συνετέλεσε στη σωτηρία των Μικρασιατών και στη συνέχεια με τα βιβλία του στην τεκμηρίωση της γενοκτονίας των Ελλήνων ήταν ο πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτς Χόρτον. Η μαρτυρία του Χόρτον, μέσα από τα βιβλία του «Αναφορικά με την Τουρκία», και «Η κατάρα η Μικράς Ασίας», μαζί με αυτά του πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία Χένρυ Μοργκεντάου, αποτελούν τεκμήρια διάπραξης του μαζικού εγκλήματος. Η παρουσία της κόρης του, κυρίας Νάνσυ Χόρτον στην εκδήλωση αποτελεί μία υπόμνηση της παρουσίας του πατρός της η οποία δεν πρόκειται ποτέ να λησμονηθεί από τους Έλληνες, ως φιλέλληνα διπλωμάτη και ανθρώπου.

Από την άλλη η εκδήλωση μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε και άλλους Φιλέλληνες που έμειναν στο περιθώριο της ιστορίας παρότι με μία συμβολική αλλά και ουσιαστική προσφορά τους, διέσωσαν του συμπατριώτες μας 87 χρόνια πριν στη Σμύρνη. Η παρουσία του εκπροσώπου της πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε και μία άλλη προσπάθεια σωτηρίας των Μικρασιατών την οποία διασώζει ο Τζωρτς Χόρτον, αναφέροντας την μεγαλειώδη προσπάθεια ενός Ιαπωνικού πλοίου. Αυτό όταν βρέθηκε στη Σμύρνη για να φορτώσει εμπορεύματα, ο πλοίαρχός του προτίμησε να τα ρίξει στη θάλασσα και να παραλάβει συμπατριώτες μας προκειμένου να τους σώσει από τους διώκτες τους.
Το 1922, στο λιμάνι της Σμύρνης, όπως είναι γνωστό υπήρχαν πολεμικά και εμπορικά πλοία τα οποία, πλην εξαιρέσεων αδιαφόρησαν για την καταστροφή του Ελληνισμού της Ιωνίας. Για την καταστροφή του πολιτισμού, της ιστορίας, του αθλητισμού, της ανθρώπινης ζωής. Ορισμένα μόνο αυτά τα πλοία μπροστά στο δράμα των Ελλήνων βοήθησαν στο να σωθούν από τους Κεμαλικούς που υλοποιούσαν το τελευταίο μέρος του σχεδίου εξαφάνισης. Ανάμεσά τους και ένα γιαπωνέζικο πλοίο του οποίου το όνομα δεν έχει καταγραφεί. Ο εκλεκτός ερευνητής Σταύρος Σταυρίδης, ο οποίος διδάσκει στο Portland State University αναφέρει τα εξής:

Στις 18 Σεπτεμβρίου 1922 ο ανταποκριτής της New York Times ανέφερε τα εξής: «πρόσφυγες συνεχώς φθάνουν από τη Μ. Ασία που έχουν σχέση με την τραγωδία της Σμύρνης. Την Πέμπτη υπήρχαν έξι ατμόπλοια στη Σμύρνη για να μεταφέρουν τους πρόσφυγες, ένα γιαπωνέζικο, δύο γαλλικά, ένα αμερικανικό και δύο ιταλικά. Το αμερικανικό και το γιαπωνέζικο πλοίο δέχθηκαν όλους τους πρόσφυγες χωρίς να ελέγξουν τα χαρτιά τους, ενώ τα άλλα πλοία πήραν όσους είχαν διαβατήρια».

Στις 15 Οκτωβρίου 1922 η εφημερίδα Atlanta Constitution ανέφερε ότι «αντίθετα με τις ενέργειες κάθε άλλου πλοίου στη Σμύρνη, αυτό (δηλ. το γιαπωνέζικο πλοίο) πήρε κάθε πρόσφυγα για τον οποίο θα μπορούσε να βρει χώρο επάνω στο σκάφος. Υπήρχε κι ένα φορτηγό πλοίο στο λιμάνι, το οποίο έριξε όλο το φορτίο στη θάλασσα και πήρε όλους τους υπόλοιπους πρόσφυγες και τους μετέφερε στον Πειραιά. Τα αμερικανικά, τα βρετανικά, τα γαλλικά και τα ιταλικά πλοία και άλλοι έλεγαν στους πρόσφυγες ότι μπορούσαν να πάρουν μόνο δικούς τους επάνω στα σκάφη τους και τότε παρέμειναν οι ταπεινοί Ιάπωνες να αποδείξουν την ευσπλαχνία τους προς τους πρόσφυγες»

Η εφημερίδα Japan Times and Mail αναφέρει τα εξής στις 21 Οκτωβρίου 1922 : «Ένας έμπορος από την Ιαπωνία έδωσε βοήθεια στους πρόσφυγες στην προσπάθειά τους να γυρίσουν στην Ελλάδα, προσφέροντας την πιο ευγενική μεταχείριση που δόθηκε σε πρόσφυγες».

Στην εφημερίδα Boston Globe της 21ης Οκτωβρίου 1922 η Anne Xarlow Beertz , σύζυγος του H. Beeertz , καθηγητή του Διεθνούς Κολλεγίου της Σμύρνης αναφέρει τα εξής : « Οι απελπισμένοι πρόσφυγες βρισκόταν στις αποβάθρες, το λιμάνι ήταν γεμάτο από άνδρες και γυναίκες που κολυμπούσαν με την ελπίδα να σωθούν μέχρι που πνιγόταν. Στο λιμάνι εκείνη τη στιγμή ήταν ένα γιαπωνέζικο πλοίο, το οποίο μόλις είχε φθάσει φορτωμένο μέχρι το κατάστρωμα με ένα πολύτιμο φορτίο από μετάξι, δαντέλες μεγάλης αξίας, χιλιάδων δολαρίων. Ο Γιαπωνέζος καπετάνιος, όταν κατάλαβε την κατάσταση που επικρατούσε δεν δίστασε. Ολόκληρο το φορτίο πετάχτηκε στα βρώμικα νερά του λιμανιού και τότε το φορτηγό φορτώθηκε και γέμισε με όσες εκατοντάδες πρόσφυγες μπορούσε να μεταφέρει ασφαλείς στον Πειραιά και στις ελληνικές ακτές»

Επίσης ο αμερικανός πρόξενος George Horton αναφέρει σε τηλεγράφημά του προς το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ (18 Σεπτεμβρίου 1922) «Ένα γιαπωνέζικο πλοίο πήρε μερικούς πρόσφυγες και άκουσα πως πέταξε το φορτίο τους για το σκοπό αυτό. Επιβάτες του πλοίου μιλούν για τη συγκινητικά ευγενική συμπεριφορά του Ιαπωνικού πληρώματος» .

Η πρόταση για απόδοση τιμής από τους Μικρασιάτες και γενικώς από όλους τους Έλληνες προς τον άγνωστο Ιαπωνικό πλοίαρχο και πλήρωμα αποτελεί ύψιστη υποχρέωση των απογόνων των θυμάτων και διασωθέντων.

Έτσι οι πόλεις οι οποίες δέχθηκαν Μικρασιάτες πρόφυγες και τα σωματεία τους, πολιτιστικά και αθλητικά, που διασώζουν και μεταδίδουν τον Μικρασιατικό πολιτισμό, οφείλουν να τιμήσουν τον Ιάπωνα πρέσβη, τον εκπρόσωπο του Ιαπωνικού λαού στην Ελλάδα. Η απόδοση τιμής αναφέρεται στην ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη ευαισθησία και τον ανθρωπισμό του πλοιάρχου και του πληρώματος του ιαπωνικού πλοίου προς τους Έλληνες της Μικράς Ασίας το 1922. Η προσπάθεια και ο αγώνας για την ανάδειξη του μαζικού εγκλήματος εναντίον των Ελλήνων στη Μικρά Ασία συνεχίζεται και έχει πλέον νέους και ισχυρούς υποστηρικτές.

Πηγή:malkidis