Στο τραπέζι εθνότητα και γλώσσα

Πώς ο Μάθιου Νίμιτς μας… μπερδεύει στη μετάφραση

Απ’ το παράθυρο μπαίνει στη διαπραγμάτευση το θέμα της ταυτότητας

Λανθασμένη η στρατηγική της ελληνικής πλευράς

Μπορεί η κυβέρνηση Μπους να βρίσκεται σε αποδρομή, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες να κλείσει, έστω και την τελευταία ώρα, το «Μακεδονικό». Οι συναντήσεις στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ δεν προσκόμισαν τίποτα εντυπωσιακό, αλλά εκ των πραγμάτων έστρωσαν τον δρόμο για την υποβολή της νέας πρότασης του Μάθιου Νίμιτς.

Του Σταύρου Λυγερού

Σήμερα , ο μεσολαβητής θα έχει επαφές με τους δύο διαπραγματευτές, αλλά δεν είναι ακόμα σαφές εάν θα τους δώσει την πρότασή του ή θα περιμένει να την καταθέσει στις δύο πρωτεύουσες στα τέλη Οκτωβρίου.

Το ακριβές περιεχόμενο της πρότασης δεν είναι γνωστό, αλλά οι ιδέες που είχε υποβάλλει προ εβδομάδων στις δύο πλευρές δίνουν το περίγραμμά της. Υπενθυμίζουμε ότι σ’ εκείνο το έγγραφο ζητούσε ρητά η σλαβομακεδονική εθνότητα/γλώσσα να αποκαλείται «μακεδονική». Με τον τρόπο αυτό ικανοποιούσε απολύτως το μείζον αίτημα των Σκοπίων, ελπίζοντας να αποσπάσει απ’ αυτούς μία υποχώρηση στο ζήτημα της ονομασίας του κράτους.

Στη Νέα Υόρκη η Ντόρα Μπακογιάννη τον πίεσε με το επιχείρημα πως η εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας προβλέπει διαπραγματεύσεις μόνο για το όνομα του κράτους. Υπενθυμίζουμε ότι, αμέσως μετά τη συνάντησή τους, ο μεσολαβητής δήλωσε πως ο ίδιος ασχολείται με το όνομα του κράτους και όχι με τις εθνικές ταυτότητες. Όταν, όμως, ρωτήθηκε για το γεγονός ότι στο τελευταίο έγγραφό του υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στην ταυτότητα των γειτόνων, ο Μάθιου Νίμιτς απάντησε ότι ασχολείται με «national identity» και όχι με «people’s ethnic identity».

Διευκρινίσεις

Επειδή κινδυνεύουμε να χαθούμε στη μετάφραση, είναι αναγκαίο να γίνουν ορισμένες διευκρινίσεις. Υπάρχουν δύο διακριτές μεταξύ τους έννοιες. Υπάρχει η ιθαγένεια, υπάρχει και η εθνικότητα.

Ιθαγένεια είναι η ιδιότητα του πολίτη ενός κράτους. Εθνικότητα είναι η ιδιότητα του μέλους μίας εθνότητας, που πηγάζει από την εθνική συνείδηση κάθε ατόμου. Οι Βορειοηπειρώτες έχουν αλβανική ιθαγένεια. Αλλά ελληνική εθνικότητα. Οι Ούγγροι της Ρουμανίας έχουν ρουμανική ιθαγένεια, αλλά ουγγρική εθνικότητα. Οι κάτοικοι του Βελγίου έχουν βελγική ιθαγένεια, αλλά όσον αφορά την εθνικότητα είναι Βαλόνοι ή Φλαμανδοί.

Εάν ο Μάθιου Νίμιτς με τον όρο «national identity» εννοεί την ιθαγένεια, δεν χρειάζεται να κοπιάσει για να της βρει όνομα. Η ιθαγένεια είναι έννοια παράγωγη του κράτους και γι αυτό το όνομά της είναι παράγωγο της κρατικής ονομασίας. Αν π.χ., το κράτος ονομασθεί «Άνω Μακεδονία», οι κάτοικοί του θα είναι Ανωμακεδόνες όσον αφορά την ιθαγένεια. Όσον αφορά την εθνικότητα, θα είναι Σλαβομακεδόνες, Αλβανοί ή οτιδήποτε άλλο.

Εάν ο Μάθιου Νίμιτς διευκρινίσει ότι με τον όρο «national identity» εννοεί πράγματι την ιθαγένεια, θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο, αλλά δεν θα έχει λυθεί το πρόβλημα. Κι αυτό επειδή – σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες – θα προτείνει τον όρο «Makedonski» (σλαβική μετάφραση του «Μακεδόνες»), για να περιγράψει και την ιθαγένεια και την γλώσσα. Το θλιβερό είναι ότι τον όρο αυτό έχει προωθήσει η ίδια η ελληνική πλευρά, τουλάχιστον σε ό, τι αφορά τη γλώσσα. Είναι, μάλιστα, πολύ πιθανόν να τον αποδεχθεί και για την ιθαγένεια.

Φύλλο συκής

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για φύλλο συκής. Είναι αναγκαίο να υπογραμμιστεί ότι ο πυρήνας του προβλήματος είναι η μονοπώληση από τους Σλαβομακεδόνες της μακεδονικής ταυτότητας και κατ’ αυτόν τον τρόπο η εγγραφή υποθηκών στο σύνολό της Μακεδονίας.

Το ιδεολόγημα του «μακεδονισμού» θα ακυρωθεί πλήρως, μόνο εάν ταυτοχρόνως με το όνομα του κράτους αλλάξει και το όνομα της κυρίαρχης εθνότητας/γλώσσας.

Ο όρος «μακεδονική» δηλώνει το όλον, και γι αυτό είναι απαράδεκτος. Την πραγματικότητα αντανακλά ένας εθνογεωγραφικός προσδιορισμός (όπως «σλαβομακεδονική»)(σ.σ. δεν αποτελεί άποψη του ιστολογίου μας), που δηλώνει ότι πρόκειται για μέρος. Η Αθήνα δεν έχει κανέναν λόγο να αποφύγει τη συζήτηση και σ’ αυτό το επίπεδο, γιατί διαθέτει ισχυρότατα επιχειρήματα. Εμφανίζεται, όμως, απρόθυμη να συζητήσει περί ταυτότητας, με το επιχείρημα ότι η εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι να υπάρξει διαπραγμάτευση για το όνομα του κράτους. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά στην πράξη ο μεσολαβητής έχει θέσει ζήτημα ταυτότητας.

«Makedonski»

Τώρα, επιχειρεί μέσα από το όνομα της ιθαγένειας να ικανοποιήσει από το παράθυρο την απαίτηση των Σλαβομακεδόνων να αναγνωριστεί ότι η ταυτότητά τους είναι «μακεδονική». Όπως προαναφέραμε, εάν το κράτος ονομαστεί, π.χ., Άνω Μακεδονία, οι πολίτες του πρέπει να ονομάζονται «Ανωμακεδόνες» και όχι «Makedonski». Όταν, μάλιστα, το σλαβικό πλειοψηφούν στοιχείο αυτοπροσδιορίζεται εθνικά σαν «Makedonski».

Ο Μάθιου Νίμιτς προτείνει τον όρο «Makedonski» (για την ιθαγένεια), επειδή δεν επιδιώκει να αλλάξει πραγματικά την κρατική ονομασία. Σύμφωνα με την πρότασή του, το σύνθετο όνομα θα χρησιμοποιείται μόνο για χρήση στους διεθνείς οργανισμούς. Ούτε καν για όλες τις διεθνείς χρήσεις. Για αυτό και δεν θέτει ζήτημα αλλαγής του συντάγματος της FYROM. Με άλλα λόγια, οι προτάσεις του μεσολαβητή δεν είναι αντιφατικές. Ο όρος «Makedonski» (για την ιθαγένεια) βρίσκεται σε αντιστοιχία με τη συνταγματική ονομασία του κράτους, που σύμφωνα με την πρότασή του θα παραμείνει «Μακεδονία».

Με τη μεθόδευση αυτή δεν θίγει μόνο τα ελληνικά συμφέροντα. «Καπελώνει» και το σύνοικο αλβανικό στοιχείο. Οι Αλβανοί δεν θεωρούν, βεβαίως, τον εαυτό τους εθνικά «Μακεδόνες». Και θα ήταν αντιφατικό με τις θέσεις τους να αποδεχθούν τον σλαβικό όρο «Makedonski» σαν όνομα για την ιθαγένεια. Υπενθυμίζουμε ότι, μετά την συμφωνία της Αχρίδας (2001), η FYROM έπαψε και τυπικά να είναι εθνικό κράτος των Σλαβομακεδόνων. Είναι – έστω και ετεροβαρώς- συνεταιρικό κράτος Σλαβομακεδόνων και Αλβανών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ιθαγένεια των πολιτών του δεν ταυτίζεται με την εθνικότητά τους. Η ιθαγένεια είναι κοινή, ενώ η εθνικότητα όχι.

Το όπλο του δημοψηφίσματος

Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, το εύρος της εφαρμογής της υπό διαπραγμάτευσης σύνθετης ονομασίας είναι άρρηκτα δεμένο με το όνομα της ιθαγένειας. Γι αυτό και είναι πολιτικά κρίσιμο η ελληνική πλευρά να ξεκαθαρίσει στον Μάθιου Νίμιτς ότι συζητά μόνο προτάσεις που ακυρώνουν τη μονοπώληση της μακεδονικής ταυτότητας.

Εάν δεν στείλει έστω και τώρα το μήνυμα, κινδυνεύει να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να χρεωθεί το κόστος μιας απόρριψης. Στο επίπεδο της τακτικής, επίσης, η ελληνική διπλωματία θα έπρεπε προ πολλού να έχει απαντήσει εμπράκτως στην πάγια θέση του Νίκολα Γκρούεφσκι ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα τεθεί σε δημοψήφισμα. Η θέση του αυτή ουσιαστικά ανατρέπει το θεμέλιο των διεξαγόμενων συνομιλιών. Εάν η κυβέρνηση των Σκοπίων θέτει ως όρο τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, η Αθήνα είναι υποχρεωμένη για λόγους ισορροπίας να ρίξει στο τραπέζι το αντίστοιχο χαρτί. Τέτοιο χαρτί είναι η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, με ερώτημα που να διασυνδέει την ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ, και προοπτικά στην Ε.Ε., με συγκεκριμένους όρους για την ονομασία.

Πηγή:Κόσμος του Επενδυτή

αρ.φυλ.307

σελ.25