Η αρμενική συνθηκολόγηση στην Τουρκία και οι συνέπειες για την Ελλάδα

Ως συμφωνία κενή περιεχομένου, επιζήμια για τα αρμενικά συμφέροντα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η χθεσινή υπογραφή της ιστορικής- πράγματι- και πολυαναμενόμενης συμφωνίας Τουρκίας - Αρμενίας με την οποία αποκτούν και πάλι διπλωματικές σχέσεις, μετά από 16 χρόνια.

Ήδη από τον περασμένο μήνα μετά από πιέσεις των ΗΠΑ και προς τις δύο πλευρές- οι δύο χώρες κατέληξαν σε συμφωνία για δύο πρωτόκολλα, που προβλέπουν από τη μία μεριά τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων και το άνοιγμα των κοινών συνόρων τους και από την άλλη τη δημιουργία ενός χρονοδιαγράμματος, που θα αφορά σε μια σειρά από μέτρα για την προώθηση, ανάπτυξη και εξέλιξη των διμερών σχέσεων. Τα πρωτόκολλα αυτά υπογράφηκαν χθες- και πάλι όμως μετά από ισχυρές πιέσεις προς την Αρμενία

Ο όρος που καθιστά τη συμφωνία αυτή ουσιαστικά ανενεργή είναι ότι για να ισχύσουν τα δυο αυτά πρωτόκολλα, θα πρέπει να επικυρωθούν από τα Κοινοβούλια των δυο χωρών.

Τα αγκάθια στις διμερείς σχέσεις

Αγκάθια στις σχέσεις των δυο χωρών είναι η γενοκτονία των Αρμενίων και το ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ ,διαφιλονικούμενη περιοχή μεταξύ της Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.

Επίσης οι Αρμένιοι υποστηρίζουν πως περίπου 1.500.000 συμπατριώτες τους έχασαν τη ζωή τους κατά τη γενοκτονία του 1915, από την Τουρκία και άλλες χώρες, που συνέδραμαν στη γενοκτονία αυτή.

Από την άλλη μεριά, οι Τούρκοι αρνούνται να χρησιμοποιήσουν τον όρο 'γενοκτονία', αναγνωρίζοντας μόνο συγκεκριμένες σφαγές από Τούρκους ατάκτους (τσέτες). Επισημαίνουν παράλληλα πως περίπου 300.000 με 500.000 συμπατριώτες τους, έχασαν τη ζωή τους την περίοδο εκείνη, όταν οι Αρμένιοι ξεσηκώθηκαν εναντίον των Οθωμανών αγάδων’ τους και τάχθηκαν στο πλευρό των εχθρών, δηλαδή των ρωσικών στρατευμάτων.

Tabula rasa η συμφωνία

Το ότι η συμφωνία αυτή δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από "tabula rasa" (κενό γράμμα), μια αμερικανική άσκηση επί χάρτου που έγινε πραγματικότητα ύστερα από σειρά πιέσεων, έρχεται να επιβεβαιώσει ο ίδιος ο Τούρκος Προωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Πριν καλά- καλά στεγνώσουν οι υπογραφές των δύο υπουργών Εξωτερικών -Αχμέτ Νταβούτογλου και Ντέιβιντ Ναλμπαντιάν- ο Ερντογάν έσπευσε να αποσαφηνίσει- καθησυχάζοντας τους Αζέρους συμμάχους της Τουρκίας- ότι η Τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν πρόκειται να επικυρώσει τη συμφωνία αν η Αρμενία δεν αποσύρει τα στρατεύματά της από τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

«Η Τουρκία δεν μπορεί να κάνει θετικά βήματα απέναντι στην Αρμενία εκτός και εάν εκείνη αποχωρήσει από τα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν (...) και εάν αυτό το θέμα επιλυθεί, τότε ο λαός μας και η βουλή μας θα αντιμετωπίσουν πιο εποικοδομητικά αυτή τη διαδικασία και το πρωτόκολλο που τη συνοδεύει», δήλωσε ο Ερντογάν, ωσάν να μην είχε βάλει ο υπουργός του την υπογραφή του στο κείμενο.

Οι νέες γεωπολιτικές ισορροπίες

Και αυτή η κίνηση στη γεωπολιτική σκακιέρα του Καυκάσου εντάσσεται στην στρατηγική των ΗΠΑ να ενισχύσουν την Άγκυρα ως τοποτηρητή και φύλαρχο των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Ένα ακόμη ανοιχτό μέτωπο, φαίνεται να κλείνει- χωρίς η Τουρκία να παραχωρήσει τίποτα προς την Αρμενία, ενώ αντίθετα προβάλει και νέες απαιτήσεις, δηλαδή την παραχώρηση του Ναγκόρνο Καραμπάχ πίσω στους Αζέρους!

«Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από την αποκατάσταση των σχέσεων με την Τουρκία, χωρίς προαπαιτούμενα», παραδέχθηκε εμμέσως πλην σαφώς και ο πρόεδρος της Αρμενίας, Σερζ Σαρκισιάν, επιβεβαιώνοντας του λόγου το αληθές!

Στη συμφωνία που υπογράφηκε δεν γίνεται καμία αναφορά στην γενοκτονία των Αρμενίων κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Προβλέπεται απλά η συγκρότηση μιας επιτροπής που θα συζητήσει «τις ιστορικές διαστάσεις» των γεγονότων εκείνης της περιόδου, συμπεριλαμβάνοντας «μια αμερόληπτη επιστημονική εξέταση των ιστορικών δεδομένων και αρχείων, προκειμένου να προσδιορίσει τα υπάρχοντα προβλήματα και να διατυπώσει συστάσεις».

Αυτός είναι και ο λόγος που, στις διαδηλώσεις τις οποίες πραγματοποίησαν δεκάδες χιλιάδες Αρμένιοι, τόσο στο εσωτερικό όσο και σε χώρες του εξωτερικού, όπως στη Γαλλία και τον Λίβανο, ο Σαρκισιάν χαρακτηρίστηκε ως «προδότης».
Αρμενική 'ατακτη υποχώρηση'

Η «συνθηκολόγηση», η καλύτερα, η άτακτη αυτή υποχώρηση της Αρμενίας στα Τουρκο-αμερικανικά αιτήματα δεν ήρθε τυχαία. Είναι σαφές ότι οι δύο παραδοσιακοί σύμμαχοι της Αρμενίας, η Γαλλία και η Ρωσία, έλαβαν ανταλλάγματα για να σταματήσουν να στηρίζουν τα αρμενικά αιτήματα.

Η ανεξαρτητοποίηση του Ναγκόρνο- Καραμπάχ το 1993, κατέστη δυνατή λόγω της βοήθειας που παρείχε το Ερεβάν και η Μόσχα προς τους αυτονομιστές, αναγκάζοντας τους τουρκόφωνους Αζέρους να υποχωρήσουν. Τα χρόνια που ακολούθησαν, Αρμένιοι και Ρώσοι άσκησαν πιέσεις σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς για να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία του 1915, προκαλώντας την οργή της Άγκυρας. Ακόμη και οι ΗΠΑ άφηναν ανοιχτό αυτό το ενδεχόμενο, σε μια προσπάθεια να «στριμώξουν» την Άγκυρα, με την οποία βρίσκονταν σε διαμάχη λόγω των εξελίξεων στο Ιράκ.

Η κατάσταση αυτή φάνηκε πως έχει ανατραπεί πλήρως. Στη συνάντηση της Ζυρίχης, εκτός από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, παρευρίσκονταν η Χίλαρι Κλίντον που πιέζει διαρκώς το Ερεβάν να υπογράψει άνευ όρων, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και ο Γάλλος ομόλογός του, Μπερνάρ Κουσνέρ. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, αλλά και από τις δηλώσεις του Σαρκισιάν, συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι δύο παραδοσιακοί τους σύμμαχοι διεμήνυσαν προς τους Αρμένιους ότι τώρα ήρθε η ώρα να υποχωρήσουν στα τουρκικά αιτήματα.

Η σημασία για τα ελληνικά συμφέροντα

Η αρμενική αυτή υπόθεση δεν είναι άσχετη με την Ελλάδα. Πέραν του ότι η Αρμενία είναι παραδοσιακή σύμμαχος χώρα της Ελλάδας, και η διπλωματική αυτή ήταν του Ερεβάν είναι πλήγμα και για την Αθήνα, η υπόθεση αυτή θα πρέπει να αποτελέσει ένα case study για τη νέα ηγεσία του ΥΠΕΞ. Και αυτό διότι είναι χαρακτηριστική των αμερικανικών προθέσεων, και της αμερικανικής πολιτικής να επιλύσουν όλα τα διμερή, περιφερειακά προβλήματα της Τουρκίας, με τη γνωστή αμερικανική «ταχύτητα», προς όφελος της τελευταίας, και εις βάρος των υπολοίπων χωρών.

Όσο το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας και το Κυπριακό παραμένει μετέωρο, τα δίκαια της Ελλάδας και της Κύπρου κινδυνεύουν να τσαλαπατηθούν βάναυσα από τον τουρκο-αμερικανικό άξονα συμφερόντων.

Και ναι μεν μπορεί η Ελλάδα και η Κύπρος να μην είναι τόσο αδύναμη διπλωματικά όσο η Αρμενία, αλλά ποιος θα είναι αυτός ο φίλος ή ο σύμμαχος της Ε.Ε. που θα σηκώσει το ανάστημά του αποφασιστικά και θα στηρίξει την Αθήνα απέναντι στις πιέσεις των ΗΠΑ;

Και ποιος μπορεί να μην υπολογίσει μέσα στην εξίσωση αυτή, τις κλιμακούμενες τουρκικές παραβιάσεις αλλά και ποιοτικά διαφορετικές προκλήσεις που εδώ και αρκετούς μήνες εφαρμόζει η γείτονα χώρα, νιώθοντας ισχυροποιημένη από τη στήριξη των ΗΠΑ;

Η πιθανότητα να αποτελέσει το επιτυχημένο (για την Ουάσιγκτον και την Άγκυρα) Αρμενικό εγχείρημα, ένα χείριστο προηγούμενο που οι ΗΠΑ θα θελήσουν να επαναλάβουν και στην περίπτωση του Αιγαίου και του Κυπριακού δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται καθόλου. Τουναντίον μάλιστα. Άλλωστε όπως είναι γνωστό, οι δύο επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για τα δύο αυτά ζητήματα. Ως Έλληνες δεν μπορούμε να προσδοκούμε τίποτα άλλο εκτός από το να σταθεί η νέα πολιτική ηγεσία της χώρας αντάξια των κρίσιμων περιστάσεων.

Μάνος Ρούσσος

Πηγή