Η Ρωμέικη Βόμβα Ναπάλμ του Μεσαίωνα

Καθ 'όλη την ανθρώπινη ιστορία, τα περισσότερα προηγμένα όπλα ήταν πάντα κάτω από ένα πέπλο μυστικότητας. Αλλά κανένα από αυτά δεν συνεχίζει να περιβάλλεται από ένα, το ίδιο, μυστήριο της «Ελληνικής φωτιάς» - το πιο τρομακτικό όπλο μαζικής καταστροφής του Μεσαίωνα. Ο όρος «Ελληνική φωτιά» εμφανίστηκε μόνο κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, κυρίως από τους Λατίνους Σταυροφόρους, αλλά παραμένει και σήμερα ως ο περισσότερο διαδομένος. Η τεχνολογία είναι γνωστή με πολλά ονόματα: «υγρό πυρ», «θαλάσσιο πυρ», «μηδικόν πυρ» και «πυρ των Ρωμαίων». Στην πατρίδα του όπλου αυτού, στην Κωνστανινούπολη, ο όρος «Ελληνική φωτιά» ή «Ελληνικό πυρ» δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, καθώς οι από εμάς αποκαλούμενοι Βυζαντινοί αποκαλούσαν τους εαυτούς τους Ρωμαίους - συνήθως οι Βυζαντινοί ονόμαζαν αυτό το όπλο μόνο «πυρ» ή και «πυρ λαμπρόν».
Λίγες εφευρέσεις είναι τόσο εντυπωσιακές στην ιστορία της τεχνολογίας, και ακόμη λιγότερες έχουν καταφέρει να δώσουν μια στρατιωτική υπεροχή για τόσους πολλούς αιώνες. Οι σύγχρονοι αυτού του τρομακτικού όπλου υποστήριξαν ότι η φωτιά αποτεφρώνει το βράχο και το σίδερο, φλέγεται πάνω στο νερό και φυσικά καταστρέφει όλα τα έμβια όντα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα παρέμεινε ένα τρομερό μυστικό όπλο του Βυζαντίου. Η σύνθεση του διαβολικού αυτού υλικού, όπως και ο σχεδιασμός από το σιφόνι, με το οποίο εκτόξευαν την φωτιά στον στόχο, κρατούνταν σε συνθήκες απόλυτης εχεμύθειας. Το μυστικό αυτό έχει τόσο καλά φρουρηθεί, ώστε η σύνθεση του υγρού πυρ δεν έχει αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα.
Η εφεύρεση της ελληνικής αυτής τεχνητής πυρκαγιάς αποδίδεται σε έναν αρχιτέκτονα με το όνομα Καλλίνικος. Αργότερα, στον 10ο Αιώνα, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος αναφέρει κάποιον Καλλίνικο, ο οποίος αυτομόλησε από την Ηλιούπολη, ως τον επινοητή αυτού του όπλου. Ένας άλλος Βυζαντινός αυτοκράτορας, ο Λέων ΣΤ' ο Σοφός (886 - 912), δίνει διάφορους ορισμούς του υγρού πυρ: «Έχουμε διαφορετικούς τρόπους - τόσο παλαιούς όσο και νέους, για να καταστραφούν τα εχθρικά πλοία». Προφανώς η ναυτική εφαργμογή του υγρού πυρ, η οποία ευθύνεται για την καταστροφή εκατοντάδων πλοίων, έτυχε σημαντικής εξέλιξης στην ιστορία ανάπτυξης των φλογοβόλων όπλων κατά τον Μεσαίωνα. Αποτελούσε ένα ιδιαίτερο αξιόπιστο όπλο και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς.
Αρχικά, το υγρό πυρ είχε χρησιμοποιηθεί σε ναυμαχίες. Κατά τα έτη 673 και 717-718 κατακάηκε ο Αραβικός στόλος, το 872 καταστράφηκαν είκοσι Κρητικά πλοία, και το 882 τα Βυζαντινά πλοία νίκησαν και πάλι τον Αραβικό στόλο. Ο στόλος της Ρωσίας, του Πρίγκιπα Ιγκόρ, επιχείρησε το 941 να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, και καταστράφηκε από το Ελληνικό πυρ. Έναν αιώνα αργότερα, το 1043, ρωσικά πλοία και πάλι καταστράφηκαν από την Ελληνική φωτιά στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό το ναυτικό ναπάλμ αποδείχτηκε άκρως αποτελεσματικό σε ναυμαχίες σε περιορισμένο χώρο, λόγω της περιορισμένης εμβέλειας του όπλου. Σε ναυμαχίες σε ανοιχτή θάλασσα, υπήρχε η δυνατότητα μεγαλύτερων ελιγμών.
Όταν ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α' Κομνηνός (1056-1118) εξόπλισε τα πλοία του για μία εκστρατεία, έδωσε εντολή να σχεδιαστούν τα σιφόνια στην πλώρη των πλοίων σε μορφή άγριων ζώων, όπως τα λιοντάρια. Σύμφωνα με την Άννα Κομνηνή, η οποία περιγράφει ζωντανά μια ναυμαχία, αναφέρει ότι «οι βάρβαροι είχαν τρομοκρατηθεί» από την χρήση αυτού του όπλου.
Σύντομα το υγρό πυρ διαδόθηκε στην τεχνική του πολέμου της πολιορκίας - ως φορητός εξοπλισμός για την καταστροφή ξύλινων τειχών, σύμφωνα με τον Λέων ΣΤ', ο οποίος περιγράφει αυτά τα φορητά φλογοβόλα ως μια συσκευή «έτοιμη να ρίξει φωτιά στο πρόσωπο των εχθρών». Πιθανώς αυτά τα φορητά φλογοβόλα των χερσαίων δυνάμεων ήταν στην κατασκευή και στην χρήση παρόμοια με τα ναυτικά όπλα.
Στα χέρια των ανταγωνιστών η εξαγωγική έκδοση
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος συμβουλεύει τον Κωνστανίνο Ρωμανό Β΄, γιό και διάδοχό του, να παραμείνει το υγρό πυρ στην απόλυτη βυζαντινή εχεμύθεια και τον συνέστησε να απορρίψει κατηγορηματικά κάθε αίτημα για την διάδοση της συνταγής παρασκευής του. Ο θρύλος λέει ότι ένας Βυζαντινός ευγενής, ο οποίος θέλησε να δώσει στους ξένους το μυστικό της ελληνικής φωτιάς, χτυπήθηκε από μια ουράνια φωτιά στην είσοδο της εκκλησίας.
Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το Βυζάντιο κατάφερε να κρατήσει μυστική τη συνταγή κατασκευής του υγρού πυρ, αλλά η βιομηχανική κατασκοπεία έκανε και τότε την δουλειά της. Σύμμαχοι του Βυζαντίου θέλησαν επίσης να αποκτήσουν αυτό το μυστικό όπλο και πιθανόν μια εξαγωγική έκδοση να έφθασε και επίσημα στα χέρια τους. Έκκληση προς τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες για να λάβουν αυτή την «υγρή βοήθεια» έκαναν πολλοί. Ο Πάπας στη Ρώμη τη ζήτησε το έτος 886 από τον αυτοκράτορα Λέων. Παρόμοια αιτήματα έχουν υπάρξει από τους Χαζάρους, τους Ούγγρους, τους Ρως και άλλων βόρειους λαούς, αναφέρει ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος.
Η πρώτη ευρεία χρήση του υγρού πυρ, στα χέρια των ανταγωνιστών του Βυζαντίου, αναφέρεται με τους Άραβες, στους πολέμους κατά των Σταυροφόρων. Οι Σαρακηνοί χρησιμοποίησαν το Eλληνικό πυρ στην πολιορκία της Νίκαιας, καθώς και σε άλλα μέρη.

Tα φλογοβόλα δεν είναι μια εφεύρεση του 20ου Αιώνα. Ήδη περισσότερα από 2.000 χρόνια πίσω, το όπλο της πυρκαγιάς έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές πολεμικές συγκρούσεις της αρχαιότητας. Το αποκορύφωμα αυτής της εξέλιξης ήταν το θρυλικό «υγρό πυρ» του 7ου Αιώνα, το οποίο αναπτύχθηκε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του: Δεν μπορούσε να σβηστεί ούτε με νερό, αλλά έκαιγε ελεύθερα - και σε κάθε περίπτωση έκαιγε τα πάντα. Συχνά το υγρό πυρ χύνονταν μέσα σε πήλινα αγγεία, τα οποία στη συνέχεια εκσφενδόνιζαν κατά ενός εχθρικού φρουρίου - ο πρόδρομος του σύγχρονου πυροβολικού. Συχνά στα θραύσματα αυτά ανακάτευαν διάφορα δηλητήρια και προστίθονταν περιττώματα. Η επίδραση των εκρηκτικών αυτών ήταν τεράστια και ο αριθμός των θυμάτων πολύ υψηλός. Ακόμα κι αν κάποιος ήταν μόνο ελαφρά τραυματισμένος, μέρες αργότερα πέθαινε από κάποια λοίμωξη. Το πυροβολικό του πρόωρου Μεσαίωνα χρησιμοποιούσε τις βαλίστρες: Η έως οκτώ μέτρα ύψος κατασκευή μπορούσε να εκτοξεύει πολεμικό φορτίο 25 κιλών σε 200 μέτρα απόσταση. Ειδικά για μια πολιορκία, ήταν ένα δημοφιλές μέσο καταπολέμησης του εχθρού από απόσταση.

Στις μουσουλμανικές χώρες, η Ελληνική φωτιά, καθώς και άλλες φλεγμονώδεις ουσίες, ονομάστηκαν νάφθα. Οι αραβικοί στρατοί είχαν δημιουργήσει ειδικές μονάδες, εξοπλισμένες με εμπρηστικές συνθέσεις από μεθάνιο. Εκτός από τα μεγάλα οχήματα με εμπρηστικά μείγματα, αυτά τα στρατεύματα ήταν εξοπλισμένα και με μικρότερα οχήματα, που εκτοξεύαν το φονικό πυρ κατά του εχθρού από κοντινή απόσταση. Τα φορητά αυτά δοχεία με τις εμπρηστικές συνθέσεις ήταν κατασκευασμένα από διάφορα υλικά, όπως από πηλό, γυαλί, φλοιό από ξύλο, δέρμα, χαρτί και μέταλλο. Τα έβαζαν φωτιά με τη χρήση φυτιλιού. Για την αυτοπροστασία τους χρησιμοποιούσαν ρούχα εμποτισμένα με ξίδι ή ψαρόκολλα, επικαλυμμένα με μια σκόνη.
Στη Δυτική Ευρώπη, το Ρωμέικο πυρ ήρθε μετά την πρώτη Σταυροφορία, στον 7ο Αιώνα. Πιθανότατα η πρώτη ευρεία εφαρμογή εδώ είναι με τον Γκόντφριντ του Ανζού το 1151. Τα Ελληνικά πυρά χρησιμοποιήθηκαν και κατά των Μογγόλων στον 8ο αιώνα, ενώ τον 14 αιώνα τα χρησιμοποίησαν οι Μογγόλοι κατά την πολιορκία πόλεων στον Εύξεινο Πόντο. Η ιστορία αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Δυρραχίου από τους Νορμανδούς το 1108, ένα μίγμα πίσσας και θείου μετατρέπονταν σε φωτιά η οποία κετέκαιγε τις γενειάδες των Νόρμαν.
Σχολές σκέψης - και απογοήτευσης
Με την οριστική πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453 και τη μετάβαση στα πυροβόλα όπλα, το υγρό πυρ σταδιακά ξεχάστηκε. Παρ 'όλα αυτά, ανά διαστήματα προέκυψε το επιστημονικό ενδιαφέρον για την Ελληνική φωτιά. Για παράδειγμα, στις αρχές του 18ου Αιώνα, έναν Ρώσος μηχανικός, ο Βασίλι Κορχμιν εξόπλισε πλοία με φλογοβόλες σωλήνες και μαζί με τον Μεγάλο Πέτρο είχε μάλιστα δημιουργήσει ένα εγχειρίδιο για τη χρήση τους. Το 1753 ένας Γάλλος με το όνομα Ντουπρέ ανακοίνωσε ότι είχε ανακαλύψει το μυστικό της ελληνικής φωτιάς. Σε δοκιμές στην Χάβρη, έκαψε στην ανοικτή θάλασσα ένα ξύλινο καΐκι. Ο Λουδοβίκος 15ος αναφέρεται να έχει αγοράσει από τον Ντουπρέ τη μυστική συνταγή, για να την καταστρέψει - προφανώς για να παραμείνει ο μοναδικός κάτοχος αυτού του μυστικού όπλου. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, δεν υπήρξε περαιτέρω εφαρμογή αυτών των εφευρέσεων. Προφανώς, σε σύγκριση με τα σύγχρονα φλογοβόλα όπλα, ήταν ένα λιγότερο αποτελεσματικό όπλο.
Από το 19ο Αιώνα, οι ερευνητές προσπαθούν να διαλευκάνουν το μυστήριο της Ελληνικής πυράς, και η συζήτηση αυτή δεν έχει λήξει μέχρι σήμερα. Υπάρχουν δύο βασικές εκδόσεις. Σύμφωνα με την μία, ο πλέον διακεκριμένος εκπρόσωπος της οποίας ήταν ο Τζέιμς Πάρτινγκτον, η βάση του υγρού πυρ είναι το πετρέλαιο, στο οποίο προστέθηκε θείο, ρητίνη και άλλα συστατικά, ενδεχομένως ασβέστης. Για αυτό το μείγμα χρησιμοποιήθηκε μια συνηθισμένη αντλία για να εκτοξευθεί. Το μίγμα αναφλέγεται είτε στην έξοδο του σιφονιού, ή αναφλέγεται αυθόρμητα την στιγμή της επαφής με το νερό, χάρη στη βίαιη αντίδραση του ασβέστη με το νερό. Εναλλακτικά, το μείγμα θερμαίνεται σε σφραγισμένο δοχείο, όπου με την πίεση του αέρα, ξεσπά ορμητικά όταν ανοίξει η βαλβίδα. Μια άλλη εκδοχή, έχει εκπροσωπηθεί από τον Άρεντ. Οι υποστηρικτές αυτής της έκδοσης θεωρούν ότι η σύνθεση του υγρού πυρ περιλαμβάνει νιτρικά συστατικά, καθώς και θείο, πίσσα και πετρέλαιο.
Μεταξύ των προσεγγίσεων, ένα μεσαιωνικό βιβλίο με μια συνταγή για την κατασκευή του υγρού πυρ: Το σκεύασμα «sal coctum» ήταν το κύριο εμπόδιο των ερευνητών και προφανώς το μυστικό της συνταγής, που υπογράμμιζε για μία ακόμη φορά το άβατο του υγρού πυρ. Οι υποστηρικτές της δεύτερης σκέψης το είδαν ως νιτρικό, και οι υποστηρικτές της πρώτης σκέψης ως κοινό αλάτι. Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό το νιτρικό περιγράφεται από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, και είναι γνωστό στην αρχαιότητα, ή τουλάχιστον από τις αρχές του Μεσαίωνα. Άλλοι πιστεύουν ότι το καθαρό νιτρικό εμφανίστηκε στην Ευρώπη, όπως και στις μουσουλμανικές χώρες, μόνο το 1225 και άρχισε να χρησιμοποιείται σε μείγματα, μόνο περίπου το 1250. Η έλλειψη διαθέσιμων πόρων στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και το σχετικά υψηλό κόστος εξόρρυξης κατά το πρώτο μισό του 14ου αιώνα, ευνοούν τη δεύτερη θεωρία.
Η έκδοση του υγρού πυρ, όπως αυτή παρουσιάζεται στην πρώτη σχολή σκέψης, με τη χρήση νιτρικών, φαντάζει μια πολύ βίαια υπόθεση, λόγω ακριβώς της βίαης αντίδρασης αυτών των συστατικών. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πάνω σε ένα ξύλινο πλοίο υπάρχει ένας λέβητας, μέσα στον οποίο βρίσκεται ένα μίγμα αερίων, το οποίο αντιδρά βίαια, και μέσω ενός σωλήνα αυτή η χημική αντίδραση εκτοξεύεται μακριά. Το υγρό πυρ έχει έτσι έναν πολύ μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας για τα ίδια τα Βυζαντινά πλοία και για τους χρήστες των σιφονιών - υπάρχουν βέβαια πηγές που έχουν καταγράψει εκρήξεις στα πλοία των αυτοκρατόρων της Κωνσταντινούπολης.
Ακόμα πιο δύσκολο να φανταστούμε πώς μπορεί να θερμανθεί και να χρησιμοποιηθεί ένα σιφόνι χειρός, το οποίο βρίσκεται υπό πίεση. Οι σκέψεις κλίνουν υπέρ της πρώτης εκδοχής, της εκτόξευσης του υγρού πυρ με πεπιεσμένο αέρα και την καύση του μείγματος εξωτερικά. Αυτή είναι η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στον φλογορίπτη του 20ου Aιώνα.
Διαλύοντας τον μύθο;
Ποια ήταν η σύνθεση της θρυλικής ελληνικής πυράς με την οποία τόσα πολλά πλοία κατακάηκαν; Πειρατισμοί πολλοί - το αποτέλεσμα το ίδιο: Το μυστικό αυτό όπλο παραμένει ένα μυστικό.
Ως προϊόν του πετρελαίου επιλέχθηκε η κηροζίνη. Η κηροζίνη είναι αρκετά ρευστή, αλλά βράζει σε υψηλότερες θερμοκρασίες (200-300 ° C) σε σχέση με τα ελαφρύτερα κλάσματα (βενζίνη). Αυτό επιτρέπει να θερμανθεί το μείγμα σε υψηλότερη θερμοκρασία. Εξετάστηκε επίσης η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί λάδι - ελαιόλαδο, ως το πιο διαδεδομένο στον αρχαίο κόσμο. Αλλά, όπως αποδείχτηκε κατά τη διάρκεια των πειραμάτων, το ελαιόλαδο δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Διαπιστώθηκε επίσης ότι όταν θερμαίνεται η κηροζίνη διαλύεται μόνο σε θείο. Επιπλέον, τα νιτρικά άλατα είναι εντελώς απρόθυμα να αντιδράσουν με το θείο και την κηροζίνη. Το νιτρικό κάλιο, δεν διαλύεται στο λάδι. Και κανένα από τα συστατικά που δοκιμάστηκαν με περιεκτικότητα σε θείο, νιτρικά άλατα, κ.ο.κ. δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις για την αναφλεξιμότητα του μείγματος.

Ένα ξεχωριστό σημείο των μελετών ήταν να διερευνηθεί η δυνατότητα της αυτόματης ανάφλεξης του μείγματος με την προσθήκη προπυρωμένου ασβέστη. Όμως, αποδείχθηκε ότι, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αυτοανάφλεξη του μίγματος. Επιπλέον, η παρουσία της κηροζίνης καθυστέρησε την αντίδραση του ασβέστη κατά την επαφή του με το νερό.
Τα πειραματικά μίγματα με τη χρήση σιφόνων από χαλκό, δεν κατάφεραν να εκτοξευτούν πέρα από 5 έως 10 μέτρα απόσταση. Ειδικά το σιφόνι από χαλκό, ήταν μια πλήρης πειραματική απογοήτευση. Επιπλέον, αποδείχτηκε ότι η καύση μείγματος με βάση την κηροζίνη είναι αδύναντο να σβηστεί με νερό, ξίδι ή ούρα. Ίσως το ξίδι που χρησιμοποιήθηκε στον Μεσαίωνα ήταν λιγότερο καθαρό από ό, τι είναι σήμερα, και περιελάμβανε ορισμένα συστατικά που παρεμπόδιζαν την καύση. Υπέρ αυτής της σύστασης, τα αποδεικτικά στοιχεία των αρχαίων συγγραφέων που αναφέρουν ρούχα βρεγμένα με ξίδι ή επιφάνειες μυοσκεμένες με ξίδι, για την πρόληψη ανάφλεξης. Ωστόσο, και αυτό παραμένει μια υπόθεση.
Το Λίπασμα της Κόλασης
Η προφανής λύση στο πρόβλημα της ανάφλεξης του καύσιμου υλικού ήταν στις δοκιμές ένα σπρέι: Μικροσκοπικά σταγονίδια κηροζίνης ψεκάζονται στο ρεύμα αέρος. Το μίγμα που προκύπτει είναι εμπλουτισμένο με οξυγόνο, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε ένα λαμπ(ε)ρό σύννεφο. Μια παρόμοια τεχνική χρησιμοποιείται από φακίρηδες - ψεκασμός κηροζίνης απευθείας από το στόμα.
Σύστημα Ελέγχου Πυρός
Για να δημιουργηθεί ένα ισχυρό ρεύμα, ικανό να μεταφέρει την πύρινη κόλαση σε ικανοποιητική απόσταση, απαιτείται πολλή πίεση. Είναι πιθανόν τα Βυζαντινά πλοία να ήταν εξοπλισμένα ήδη κατά τον απόπλου με δοχεία εγκατεστημένα στο εσωτερικό του πλοίου, τα οποία ήταν ήδη υπό πίεση, η οποία ελέγχονταν με μια σειρά από βαλβίδες.
Ιστορικό μυστήριο
Η ακριβής κατασκευή του υγρού πυρ συνεχίζει να μην έχει επιβεβαιωθεί πειραματικά. Οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το υγρό πυρ προέρχονταν από το σιφόνι, με πίεση, όπως ακριβώς το φλογοβόλο όπλο του 20ου Aιώνα. Η σύνθεσή του είναι, προφανώς, αρκετά απλή: Υπήρχαν τα προϊόντα πετρελαίου, αλλά και ενδεχομένως, της πίσσας και του θείου. Αλλά η ακριβής συνταγή μάλλον θα παραμείνει για πάντα ένα ιστορικό μυστήριο.

 fox2magazine.net