Διχοτόμηση ο μόνος στόχος του πραξικοπήματος Ο τότε Αμερικανός ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ χειρίστηκε προσωπικά το θέμα «Κύπρος»

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου είχε σχεδιασθεί και εκτελεσθεί με στόχο τη διχοτόμηση της Κύπρου. Ο σχεδιασμός αυτός ήταν διαχρονικός και πέρασε από πάρα πολλά στάδια. Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες σε συνεννόηση με τον Χένρι Κίσινγκερ, την ελληνική χούντα, την ΕΟΚΑ Β και το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο στην Άγκυρα, με διαφορετικές αφετηρίες και επιδιώξεις, βρέθηκαν στο ίδιο χαράκωμα. Η ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974 και η τουρκική εισβολή πέντε ημέρες αργότερα ήταν δυο γεγονότα του ιδίου σχεδίου. Οι εκτελεστές έχουν επιτύχει τους στόχους τους.

Ο Χένρι Κίσινγκερ είχε χειρισθεί το θέμα αυτό προσωπικά. Σημειώνεται ότι από το 1971 στα σενάρια επί χάρτου των Αμερικανών, το ενδεχόμενο της διχοτόμησης ήταν βασικό στοιχείο. Θεωρήθηκε ως ένα σενάριο το οποίο είχε περισσότερες πιθανότητες επικράτησης.

Αξιολογούσαν τις πιθανές αντιδράσεις των εμπλεκομένων πλευρών, έδιναν ωστόσο το δικό τους στίγμα και τις επιδιώξεις. Τα στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή των ΗΠΑ θα ικανοποιούνταν μέσω αυτών των σχεδιασμών. Τι έγινε εκείνες τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος στη μακρινή Ουάσιγκτον;

Η αξιωματούχος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου RosemaryΝiehussπαρέδωσε στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Χένρι Κίσιγκερ ένα απόρρητο υπόμνημα (memorandum), με τίτλο: «Το πραξικόπημα στην Κύπρο από την ελεγχόμενη από Ελληνες αξιωματικούς Εθνική Φρουρά και ο θάνατος του Μακάριου».

Το απόρρητο memo του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, με ημερομηνία 15 Ιουλίου 1974 και ώρα παράδοσης την 6η πρωινή, επιχείρησε μέσα από τις γραμμές του να παρουσιαστεί το πραξικόπημα που σχεδίασε και εκτέλεσε ο αρχηγός της ΕΣΑ Δημήτριος Ιωαννίδης ως υπόθεση που δεν αφορούσε κανέναν άλλο, παρά τους Ελληνοκύπριους, και η συγγραφέας, που ήταν στον ισχυρό πυρήνα της ομάδας των συμβούλων του Κίσιγκερ, δείχνει να επιμένει πως εάν δεν ενοχληθεί κανένας Τουρκοκύπριος από τους πραξικοπηματίες, η Αγκυρα «ίσως να είναι συγκαταβατική σ’ αυτές τις εξελίξεις». Σύμφωνα με πληροφορίες, είχε συμφωνηθεί από την πρώτη στιγμή, σε συνεννόηση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, να κλείσουν οι τουρκικοί θύλακες οι οποίοι είχαν εξασφαλισμένη προστασία από τους άνδρες της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, ώστε να μην ενοχληθεί κανένας Τουρκοκύπριος.

Η κ. Νiehussέγραψε στον Κίσιγκερ τα εξής: «Υπάρχουν δύο πιθανότητες για την τουρκική πλευρά:
?(α). Εάν οποιεσδήποτε συγκρούσεις έχουν σχέση με το πραξικόπημα αρχίσουν να εκχύονται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και την απειλήσουν σοβαρότατα, η Τουρκία ίσως κινηθεί για να εκπληρώσει την υπόσχεσή της για άμεση στρατιωτική βοήθεια. Αυτή η κίνηση θα έχει επιπτώσεις στη γενικότερη τουρκο-ελληνική αντιπαράθεση.

?(β) Εάν η τουρκοκυπριακή κοινότητα παραμείνει σχετικά ανεπηρέαστη και οι ανάγκες της εκπληωθούν από τη νέα κυβέρνηση, η Τουρκία ίσως να είναι συγκαταβατική σ’ αυτές τις εξελίξεις.

Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ηγέτες του πραξικοπήματος είπαν όλα τα σωστά πράγματα γι’ αυτό (σ.σ. το πραξικόπημα), ότι δηλαδή είναι εσωτερική υπόθεση της Κύπρου, ότι η νέα κυβέρνηση υπόσχεται τη συνέχιση των διακοινοτικών συνομιλιών [και όχι την ένωση (με την Ελλάδα) που θα ενέπλεκε την Τουρκία] και ότι η εξωτερική πολιτική δεν θα αλλάξει».
Στο ίδιο απόρρητο υπόμνημα, η σύμβουλος του Κίσιγκερ δικαιολογεί λίγο-πολύ την απαράδεκτη πράξη της ελληνικής χούντας επιρρίπτοντας ευθύνη στον Μακάριο, ότι στην ουσία ερέθισε τους Ελληνες στρατιωτικούς. Γράφει στον προϊστάμενό της:

«Αυτή η κατάσταση (σ.σ. εννοεί το πραξικόπημα) είναι η δυναμική λύση στις ανησυχίες της Αθήνας για τον Μακάριο από τον αρχηγό της χούντας Ιωαννίδη. Σύμφωνα με ακριβείς πληροφορίες (από τις μυστικές υπηρεσίες) είναι αυτό που πιθανολογούσε τις τελευταίες εβδομάδες ο αρχηγός της χούντας Ιωαννίδης. Οι προσπάθειες του Μακάριου για να αποσυρθούν οι Ελληνες αξιωματικοί που υπηρετούσαν στην Εθνική Φρουρά και οι οποίοι αποτελούσαν το βασικό εργαλείο επιρροής (της χούντας) στο νησί, προκάλεσαν αυτά τα γεγονότα» (σ.σ εννοεί το πραξικόπημα).

Η κ. Νiehussαναφέρει στον Κίσιγκερ ότι η CΙΑ παρακολουθεί στενά την κατάσταση. Ενημερώνει πως βασικά το ενδιαφέρον των μυστικών υπηρεσιών είχε στραφεί προς την Αγκυρα και τη Μόσχα. «Οι Σοβιετικοί θα παρακολουθούν με προσήλωση αυτές τις εξελίξεις (στην Κύπρο). Είναι πιστοί υποστηρικτές του Μακάριου, κάτω από τον οποίο αναπτύχθηκε την τελευταία δεκαετία ένα δυνατό τοπικό κομμουνιστικό κόμμα. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες (οι Σοβιετικοί) ανησυχούσαν για την εντάσεις μεταξύ της Αθήνας και της Λευκωσίας και το ενδεχόμενο η Αθήνα να κινηθεί εναντίον του Μακάριου. Δεν επιθυμούν να γίνει η Κύπρος νατοϊκή».

Το σήμα στάληκε και ο Αλέξανδρος εισήλθε στο νοσοκομείο

«Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΙΣΗΛΘΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ». Αυτό ήταν το σύνθημα για την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974. Τη διαταγή υπογράφει ο χουντικός αξιωματικός Γεωργίτσης. Τη διαταγή με χαρακτήρα «αστραπιαίον» που απευθυνόταν προς την Εθνική Φρουρά, που περιγράφεται ως ΕΛΔΥΚ 3. Το σήμα κοινοποιήθηκε και προς το αρχηγείο των Ελληνικών Ενόπλων στην Αθήνα, από όπου ήταν και οι διαταγές και οι σχεδιασμοί. Άλλωστε ο Γεωργίτσης ήταν ο πιστός άνθρωπος του Ιωαννίδη και της χούντας στην Κύπρο. Ημερομηνία 15/7/74 ώρα 8.17 το πρωί, αριθμός πρωτοκόλλου σήματος 49. Η διαταγή δόθηκε, εξετελέσθη και η Κύπρος διχοτομήθηκε.

«Να μην επιστρέψει ο Μακάριος…»

ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑτης 17ης Ιουλίου ο Χένρι Κίσινγκερ ήταν στο τηλέφωνο με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσιαρντ Νίξον, ο οποίος ρώτησε τον υπουργό του πώς τα πάει «με τους Έλληνες φίλους μας». Ο Κίσινγκερ απάντησε πως το πρόβλημα στην Κύπρο είναι πως η Ευρώπη έχει κοινή θέση ότι ο Μακάριος θα πρέπει να επιστρέψει κι ότι ζητούν από τις ΗΠΑ να πιέσει τους Έλληνες. «Η ανησυχία μου τώρα», πρόσθεσε, «είναι ότι ο Μακάριος θα στηριχθεί στους κομμουνιστές και το Ανατολικό Μπλοκ». Συνέχισε λέγοντας ότι οι αποδείξεις που είχαν οι Αμερικανοί, ήταν ότι οι πραξικοπηματίες είχαν τον πλήρη έλεγχο του νησιού και εισηγήθηκε την αποστολή Αμερικανού αξιωματούχου στην περιοχή και να εργαστούν για μια μέση λύση στην οποία «ούτε ο Μακάριος ούτε ο άλλος τύπος (εννοώντας τον Σαμψών)» θα αναλάβουν την εξουσία. Οι Ευρωπαίοι ζητούσαν, όπως είπε, από τους Αμερικανούς να ταρακουνήσουν τους Έλληνες, «όμως, εάν ανατραπούν, τότε αυτό θα θέσει σε κίνδυνο την όλη θέση μας».

Νίξον: Το γνωρίζω. Το βλέπω, αλλά δεν έχουμε πολλή στήριξη από την Ευρώπη;  
Κίσινγκερ: Όχι, αλλά γνωρίζουν ότι κωλυσιεργούμε και δεν ξέρουν τι ακριβώς θέλουμε.
Ν: Ποιον θα στείλεις;  
Κ: Είτε τον Ίγκερσολ είτε τον Σίσκο. Ο Ίγκερσολ έχει το πλεονέκτημα ότι δέχεται καλά τις διαταγές, αλλά ο Σίσκο ξέρει περισσότερα.
Ν: Ό,τι αποφασίσεις είναι εντάξει μαζί μου.  
Κ: Ο Σίσκο είναι αναγκαίος εδώ για να διαχειριστεί αυτό το θέμα επί καθημερινής βάσης.
Ν: Το βλέπω. Τι μπορεί να επιτύχει; Εξήγησέ τους τι προσπαθούμε να κάνουμε.
 Κ: Ο κίνδυνος είναι ο εξής: εάν όλοι αγκαλιάσουν τον Μακάριο ως τον νόμιμο επικεφαλής... και εάν οι Σοβιετικοί είναι οι μόνοι που θα προσφέρουν βοήθεια για αποκατάστασή του, δεν έχουμε καμία βάση για να αντισταθούμε.
Ν: Βλέπω τον κίνδυνο. Δεν έχουμε καμία υποστήριξη.
Κ: Δεν μπορούμε να αντιταχθούμε στον Μακάριο ανοικτά, αλλά μπορούμε να το καθυστερήσουμε αρκετά, ώστε να αποκρυσταλλώσουμε επαρκή υποστήριξη για μια εσωτερική λύση. Οι Ευρωπαίοι παίζουν σκληρά, αλλά πρέπει να υπερασπίσουμε τη θέση τους.
Ν: Πρέπει να υπερασπίσουμε το σχέδιό τους.
Κ: Ακριβώς. Εάν καταρρεύσουν οι Έλληνες, τότε θα αναλάβει η Αριστερά ή μια ομάδα Ελλήνων συνταγματαρχών που μπορεί να συμπαραταχθούν με την ομάδα Γκαντάφι.
Ν: Μου φαίνεται ότι η πορεία μας είναι ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε...
Κ: Με την άδειά σας, αυτό θα προτείνω να γίνει.
Ν: Νομίζω ότι είναι μια καλή προσπάθεια.  
Κ: Κι αν αποτύχει, μπορούμε να πάμε με την πλειοψηφία.
Ν: Σωστό.
 Κ: Η ανάλυσή μου είναι ότι εάν ο Μακάριος επανέλθει μ’ αυτόν τον τρόπο, θα πρέπει να διώξει τους Έλληνες αξιωματικούς από το νησί και τότε οι κομμουνιστές θα είναι η κυρίαρχη δύναμη και για να εξισορροπήσει τον παράγοντα Τούρκοι, θα πρέπει να στηριχθεί στο Ανατολικό Μπλοκ. Άρα το πραξικόπημα θα μεταφέρει το ισοζύγιο στα αριστερά.
Ν: Κατάλαβα. Κρίμα που πρέπει να επιστρέψει.
Κ: ΑΠΟΡΡΗΤΟ  
Ν: Χρησιμοποίησε οποιονδήποτε εκ των δύο. Είσαι πολύ πιο κοντά στο θέμα.
Κ: Εντάξει, και θα διευθετήσω ώστε την ανακοίνωση να την κάνει ο Ζίγκλερ. Ο Σίσκο και ο Ίγκερσολ είναι οι δύο που ξέρουν καλύτερα τον τρόπο σκέψης μας.  
Ν: Ο Ίγκερσολ είναι ένας καλός και ήρεμος άνθρωπος, εάν γνωρίζει τη θέση μας. Κ: Αυτό είναι το πλεονέκτημα του Ίγκερσολ. Θα σας τηρούμε ενήμερο.

http://www.philenews.com/digital/

infognomonpolitics