Σπάνιο εύρημα Γραμμικής Β γραφής Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, σε ειδώλιο ταύρου πάνω σε χρυσό συλλαβογραμμάτων ύψους 1,4 χιλ.

Της Γιουλης Eπτακοιλη

Φανταστείτε έναν χρυσό δίσκο μεγέθους φακής όπου επάνω κάποιος έχει χαράξει τη λέξη «σεβαστή». Για τον 21ο αιώνα, και την τεχνολογία που διαθέτουμε σήμερα, τέτοιες «μικροχαράξεις» δεν αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερου θαυμασμού. Οταν, όμως, πρόκειται για τον 14ο αιώνα π.Χ. και για Γραμμική Β γραφή, όλα αλλάζουν. Η σπουδαία αυτή ανακάλυψη μάς έρχεται από την Κρήτη και αφορά ένα μοναδικό Μυκηναϊκό ειδώλιο του 14ου αι. π.Χ., στο οποίο έχουν χαραχθεί με μικροτεχνολογία τέσσερα σύμβολα της Γραμμικής Β, κάτι που συναντάται για πρώτη φορά στον κόσμο, όπως μας ενημέρωσε δίνοντάς μας όλα τα απαραίτητα στοιχεία ο δρ Μηνάς Τσικριτσής, ειδικός στις αιγαιακές γραφές.

Το ειδώλιο, ένας μικρός ταύρος, έχει δημοσιευθεί στον τιμητικό τόμο για τον Ιταλό αρχαιολόγο V. La Rosa. Ανακαλύφθηκε το 1903 στην Αγ. Τριάδα, στην περιοχή του «Piazzale dei Sacelli». Εχει ύψος 4,6 εκ. και συνολικό μήκος σώματος 6,5 εκ. Στη μέση του μετώπου παρατηρείται ένας χρυσός δίσκος σε μια κοιλότητα με διάμετρο 3,4 χιλιοστά. Σ’ αυτό τον χρυσό δίσκο είναι χαραγμένα δύο σύμβολα Γραμμικής Β γραφής από πιθανόν τέσσερα που υπήρχαν συνολικά, αλλά... ο ζήλος κάποιου να γυαλίσει τη χρυσή επιφάνεια, οδήγησε στην εξάλειψη των δύο σημείων.

Το βασικό ερώτημα που απασχόλησε τους ερευνητές ήταν με ποια τεχνολογία μπορούσαν τον 14 αι. π.Χ., να αποτυπώσουν σε τόσο μικρό μέγεθος, τέσσερα συλλαβικά σύμβολα της Γραμμικής Β γραφής. Παρόμοια τεχνολογία έχει παρατηρηθεί σε μια ασημένια περόνη από θολωτό τάφο στο Φουρνί των Αρχανών, Μινωικής περιόδου, όπου τα ύψη των μικρότερων συλλαβογραμμάτων είναι 2 χιλιοστά. Στη μεγέθυνση του χρυσού δίσκου, φάνηκε ότι το ύψος των δύο συλλαβογραμμάτων που εμφανίζονται στην αριστερή πλευρά είναι περίπου 1,4 χιλιοστά. Ο χαράκτης των συμβόλων εκτός από το ότι ήταν εξαιρετικά επιδέξιος, χρησιμοποίησε ισχυρό μεγεθυντικό φακό καλύτερο από αυτόν που βρέθηκε στο Ιδαίον Αντρο από τον αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη. Τα ίχνη ανάπτυξης αυτής της μικροτεχνολογίας προβληματίζουν το ίδιο με την ύπαρξη του Μινωικού υπολογιστή πρόβλεψης εκλείψεων του Παλαιοκάστρου. Η ύπαρξη αυτού του οργάνου σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της μικροτεχνολογίας επιβεβαιώνει την κατάκτηση γνώσεων και πολλαπλών δεξιοτήτων στον Κρητομυκηναϊκό Πολιτισμό.

Οσον αφορά τη λέξη που αναγράφεται, στον Ομηρο υπάρχει ο τύπος τιμήεις και τιμήεσσα που δηλώνει τον αξιότιμο, τον σεβαστό ή το πολύτιμο «χρυσό δώρο». Ετυμολογικά σε επίγραμμα η λέξη τιμήεσσα προσδιορίζει τη σεβαστή.

Η ανακάλυψη της συγκεκριμένης γραφής άρχισε το 2010. Η τότε διευθύντρια του Μουσείου Ηρακλείου, Αθανασία Κάντα, έχοντας ξεκινήσει τη μουσειολογική μελέτη για την επανέκθεση των θησαυρών του Μουσείου, προχώρησε σε εξέταση και ψηφιακή αποτύπωση παλιών ευρημάτων.
Στόχος της ήταν να δημιουργήσει μια ηλεκτρονική βάση δεδομένων, αναγκαία για την ασφάλεια των εκθεμάτων, η οποία ταυτόχρονα θα εξυπηρετούσε τους μελετητές-ερευνητές. Ηρθε σε επαφή με το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας Ερευνας και τον διευθυντή του Κώστα Φωτάκη, ώστε να φωτογραφηθούν ο δίσκος της Φαιστού και ένα χάλκινο μικρό ταυροειδές, με το καινοτόμο σύστημα κάμερας πολυφασματικής απεικόνισης που έχει αναπτυχθεί στο ΙΤΕ.

Το ειδώλιο ταύρου επιλέχθηκε γιατί η συντηρήτρια του Μουσείου Ευθυμία Τσίτσα παρατήρησε με το μικροσκόπιο το εύρημα να έχει κάποιες παράξενες χαράξεις. Τότε, ο Βασίλης Παπαδάκης, από το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, σε συνεργασία με τον Μηνά Τσικριτσή, ερευνητή αιγαιακών γραφών, ανέλαβαν την αποτύπωση και ερμηνεία των στοιχείων που θα προέκυπταν και που σήμερα γίνονται για πρώτη φορά γνωστά στο κοινό.

kathimerini