Διεκδικούν «φιλέτα» από την εποχή του... σουλτάνου

Η Ολομέλεια του ΑΠ θα αποφασίσει για το αν είναι δημόσια περιουσία δάση και αιγιαλοί της νησιωτικής Ελλάδας που έχουν καταπατηθεί από ιδιώτες με το επιχείρημα ότι σε αυτά τα νησιά δεν υπήρξε ποτέ κυριότητα του Δημοσίου

Τον ιδιοκτησιακό χάρτη της νησιωτικής Ελλάδας καλείται ουσιαστικά να ξαναχαράξει η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ερμηνεύοντας όλες τις συνθήκες και τα πρωτόκολλα που υπογράφτηκαν μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους από τους Τούρκους, σε συνδυασμό με τη νομοθεσία για τα δημόσια κτήματα που θεσπίστηκε το 1837!

Στην Ολομέλεια ΑΠ παραπέμφθηκαν για οριστική επίλυση εξαιρετικά σημαντικά νομικά (και ιστορικά) ζητήματα, σε μια δίκη-πιλότο για εκατοντάδες άλλες που εκκρεμούν σε διάφορα νησιά, με το Δημόσιο να αγωνίζεται να αποδείξει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ένα τεράστιο κύμα διεκδικήσεων σε βάρος της δημόσιας περιουσίας, που κινδυνεύει από καταπατήσεις, μεγάλα οικονομικά συμφέροντα κ.λπ.

Πριν από 77 χρόνια

Το πρόβλημα ξεκίνησε πριν από 77 χρόνια, όταν με αφορμή μια διένεξη μεταξύ ιδιωτών για ακίνητα στην Ικαρία, ο ΑΠ αποφάνθηκε (200/1934) ότι το νησί δεν εξουσιάστηκε από τον Σουλτάνο ή Οθωμανούς, αλλά από χριστιανούς ιδιώτες, και συνεπώς το ελληνικό Δημόσιο δεν απέκτησε κανένα δικαίωμα επί του ακινήτου, είτε ως διάδοχο του οθωμανικού Δημοσίου είτε μέσω «δικαιώματος πολέμου».

Τις τελευταίες δεκαετίες, με την τεράστια αναβάθμιση της νησιωτικής γης και της αξίας της, εμφανίστηκε ένα «τσουνάμι» δικών μεταξύ Δημοσίου και χιλιάδων ιδιωτών που διεκδικούν τεράστιες εκτάσεις, δασικές, αγροτικές, σε βουνά, γκρεμνά, ακόμα και αιγιαλούς, με επιχείρημα, κυρίως, ότι στη νησιωτική Ελλάδα δεν υπήρξε κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου.

Μεσολάβησαν μάλιστα μερικές δικαστικές αποφάσεις που δέχτηκαν σε διάφορες περιοχές ότι αποτελούνταν στο σύνολό τους από «ιδιωτικές γαίες καθαράς ιδιοκτησίας» κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, κάτι που είναι πασίγνωστο, διότι τα νησιά αυτά υπήχθησαν στην οθωμανική κυριαρχία όχι «δικαιώματι πολέμου» αλλά ειρηνικά, κατόπιν συνθηκών (ανάμεσα σε Ενετούς κατακτητές και στον Σουλτάνο).

Αυτό σημαίνει θεωρητικά ότι το Δημόσιο στα νησιά δεν διαθέτει κανέναν τίτλο ιδιοκτησίας από την περίοδο της απελευθέρωσης, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Ετσι μπορεί οποιοσδήποτε να εμφανιστεί, στη λογική αυτή, υποστηρίζοντας ότι με χρησικτησία είκοσι ετών έχει περιέλθει η ιδιοκτησία στην κατοχή του.

Αν δεν ανατραπεί η νομολογία αυτή, θα ανοίξει ο δρόμος για νομιμοποίηση χιλιάδων καταπατήσεων, ενώ θα ανάψει πράσινο φως για ένα νέο κύμα επίδοξων καταπατητών, αφού το Δημόσιο δεν θα είναι σε θέση να αποδείξει την κυριότητά του σε δασικές, χορτολιβαδικές εκτάσεις, σε βουνά, ακόμα και βραχονησίδες, ενώ θα ανοίξει η όρεξη μεγάλων οικονομικών συμφερόντων για περαιτέρω δόμηση με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον, το φυσικό κάλλος και τα ευαίσθητα οικοσυστήματα των νησιών.

ΑΠΟ ΤΟ Γ' ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΑΠ
Φρένο για τους καταπατητές

Σε αντίθεση με αρνητικές για το Δημόσιο εκκρεμείς εισηγήσεις στον ΑΠ, το Γ' τμήμα με νεότερη απόφασή του «βάζει φρένο» στη διαφαινόμενη καταστροφική για το κράτος και τα νησιά εξέλιξη. Ερμηνεύοντας με διαφορετικό τρόπο τις μέχρι τώρα διεθνείς Συνθήκες (Πρωτόκολλα Λονδίνου 1830, τα ερμηνευτικά κείμενα των τριών προστάτιδων δυνάμεων, τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης του 1832), τη νομοθεσία για τα δημόσια κτήματα (1837) σε συνδυασμό ακόμα και με το Βυζαντινορωμαϊκό Δίκαιο, αφήνει σημαντικά περιθώρια δικαίωσης του Δημοσίου στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου όπου παρέπεμψε το ζήτημα ως γενικότερου ενδιαφέροντος. Και τούτο διότι η νομική λύση που θα δοθεί θα καθορίσει την τύχη των ιδιοκτησιών σε όλες τις Κυκλάδες και τα περισσό­τερα ελληνικά νησιά.

ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΚΤΗΜΑΤΑ
Στην πολυσέλιδη απόφαση ο ΑΠ, υιοθετώντας εισήγηση του αρεοπαγίτη Δ. Μαζαράκη, δέχεται για τα λεγόμενα αδέσποτα κτήματα και όσα εγκαταλείφθηκαν από τους Οθωμανούς μετά την αποχώρησή τους λόγω του απελευθερωτικού αγώνα, ότι αποκτήθηκαν «δικαιώ­ματι πολέμου», ανεξαρ­τήτως της κατάληψής τους κατά τη διάρκεια του απελευθερω­τικού αγώνα από το Δημόσιο ή τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις.

ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
Δικαστική κόντρα για 91,5 στρέμματα στην Καλντέρα

Στη συγκεκριμένη υπόθεση το Δημόσιο υπέβαλε προ 10ετίας αγωγή σε βάρος διαφόρων προσώπων που εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες 91,5 στρεμμάτων στην Καλντέρα της Σαντορίνης. Το Δημόσιο υποστήριξε ότι κανένας ιδιώτης δεν απέκτησε δικαίωμα στο ακίνητο που περιήλθε στο κράτος λόγω διαδοχής του οθωμανικού Δημοσίου και «δικαιώματι πολέμου».

Το Πρωτοδικείο Νάξου απέρριψε την αγωγή, αλλά το Εφετείο Αιγαίου δικαίωσε το Δημόσιο, υιοθετώντας τις απόψεις του. Με την εφετειακή απόφαση επισημαίνεται η προσπάθεια αύξησης της διεκδικούμενης έκτασης, αποκρούοντας ορισμένες δηλώσεις και μαρτυρίες ως ψευδείς, ενώ κρίνεται ότι στα γκρεμνά δεν υπήρξαν ποτέ ιδιοκτησίες και ότι με την κλίση και τις απότομες επιφάνειές τους δεν ήταν δυνατή οποιαδήποτε αγροτική εκμετάλλευσή τους, εξόρυξη θηραϊκής γης και ελαφρόπετρας.

Ο ισχυρισμός αντιδίκων ότι επί τουρκοκρατίας δεν δηλωνόταν ολόκληρη η έκταση για φορολογικούς λόγους αποκρούστηκε δικαστικά ως αβάσιμος, ενώ αναφέρεται έκθεση της οικείας ΔΟΥ για ανέγερση στην περιοχή παράνομων κτισμάτων (τοιχοποιίας).

Παγκόσμιο μνημείο
Σημειώνεται ότι η Καλντέρα θεωρείται παγκόσμιο μνημείο μοναδικού φυσικού κάλλους και ωραιότητας, ενώ έχει γίνει δεκτό ότι σπάνια ανακαλύπτεται τόσο καθαρά το εσωτερικό και η κατασκευή του ηφαιστείου.

Στην αναίρεσή τους οι ιδιώτες υποστηρίζουν ότι είναι πασίγνωστο ότι όλες οι γαίες στη Θήρα και στις Κυκλάδες ανήκουν σε ιδιώτες, δεν εξουσιάστηκαν ποτέ από τον σουλτάνο και Οθωμανούς ιδιώτες και συνεπώς δεν μπορούν να εφαρμοστούν οι διεθνείς συνθήκες και το ελληνικό Δημόσιο ουδέποτε απέκτησε κυριότητα ούτε ως διάδοχο του οθωμανικού ούτε «δικαιώματι πολέμου». Τα νομικά ζητήματα κρίθηκαν εξαιρετικής σημασίας, αφού αφορούν τη πλειονότητα των νησιών και η Ολομέλεια ΑΠ θα αποφανθεί ουσιαστικά για την τύχη τεραστίων εκτάσεων (εκατ. στρεμμάτων).

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ