ΝΗΣΑΚΙ ΓΥΑΛΙ: "Aν και τα Ιμια είχαν έστω και μια μικρή αντίστοιχη δραστηριότητα, κανένας Τούρκος δεν θα πήγαινε να σηκώσει σημαία"

ΦΥΛΑΤΤΟΥΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

Στο μικροσκοπικό Γυαλί τα ορυχεία δουλεύουν εντατικά

Της Λινας Γιανναρου

Εάν ραγίσει το γυαλί, λένε, δύσκολα ξανακολλάει. Το Γυαλί, πάντως, αυτό το μικρό, ελάχιστο νησάκι των Δωδεκανήσων, μια ανάσα κυριολεκτικά από την Τουρκία, που επί δεκαετίες δέχεται τους κραδασμούς μιας υπερεντατικής εξορυκτικής δραστηριότητας λόγω των καλών ηφαιστειακών του πετρωμάτων, τα ακούει αυτά βερεσέ. Οχι ότι δεν έχει πληγωθεί, απλώς κανείς δεν θέλει να το «ξανακολλήσει».

Από ψηλά, είναι μια κουκίδα σε σχήμα «8» μεταξύ Νισύρου και Κω. Πλησιάζοντας, παρατηρείς ότι τα όμορφα δάση με τις κουμαριές και τα πεύκα εναλλάσσονται με ανοιχτά ορυχεία. Αν προσέξεις, θα δεις και δυο σημαίες ελληνικές να ανεμίζουν - έξι ναυτικά μίλια χωρίζουν το νησί από τα τουρκικά παράλια.

Ο κ. Λευτέρης Φαίδρος, πρώην γενικός διευθυντής της ΛΑΒΑ Α.. Ε., που εκμεταλλεύεται το τεράστιο απόθεμα ελαφρόπετρας του Γυαλιού, τολμά μια εκτίμηση: «Αποτελεί προσωπική μου άποψη, αλλά αν και τα Ιμια είχαν έστω και μια μικρή αντίστοιχη δραστηριότητα, κανένας Τούρκος δεν θα πήγαινε να σηκώσει σημαία».

Η αίσθηση ότι φυλάττουν Θερμοπύλες είναι διάχυτη ανάμεσα στους εργαζόμενους στα ορυχεία. Τριάντα από αυτούς, άλλωστε, είναι σήμερα οι μόνοι κάτοικοι του Γυαλιού - δεν συμφέρει το «πηγαινέλα» στη Νίσυρο ή την Κω. Οπως υποστηρίζουν, ο ορυκτός του πλούτος το έχει σώσει από την ερημιά, από την κοινή μοίρα των μικρών, απομακρυσμένων νησιών (δεν ξεπερνά τα πέντε τετραγωνικά χιλιόμετρα). Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη, αυτή που πρόσφατα εκφράστηκε και από το Δίκτυο Αιγαίου «Εύπλοια»: ότι η ανελέητη εξόρυξη είναι αυτή που το έχει καταστρέψει. «Το Γυαλί κόβεται σε κομμάτια, φορτώνεται σε πλοία και εξάγεται στην Ευρώπη, τη Β. Αμερική και τις αραβικές χώρες», λένε.

Η εταιρία «Περλίτες Αιγαίου» έχει μισθώσει 1.700 στρέμματα για μια περίοδο 40 ετών (15, με δικαίωμα για άλλα 15, συν 10), αλλά δραστηριοποιείται στα 250 από αυτά. Εδώ και 15 χρόνια, εκμεταλλεύεται τον περλίτη (φυσικό γυαλί) που επίσης υπάρχει σε αφθονία στο Γυαλί. Η εταιρεία εξάγει ετησίως 100.000 τόνους του ορυκτού, σε Ευρώπη, Μέση και Απω Ανατολή.

Από την αρχαιότητα

Η ιστορία της εξόρυξης της ελαφρόπετρας στο Γυαλί φτάνει πίσω στην αρχαιότητα. Σήμερα, την έχει αναλάβει η ΛΑΒΑ Α. Ε. (που ανήκει στην ΑΓΕΤ Ηρακλής) η οποία έχει μισθώσει 1.000 στρέμματα από τον Δήμο Νισύρου, όπου ανήκει το Γυαλί διοικητικά. Ο δήμος εισπράττει το 14 - 17% του τζίρου της εταιρείας. Η ΛΑΒΑ «αντλεί» περί τους 800.000 τόνους ελαφρόπετρας τον χρόνο από το ορυχείο στο Γυαλί, ποσότητα που έχει φέρει το νησί στην πρώτη θέση στην εξαγωγή ελαφρόπετρας παγκοσμίως. Στο μεγαλύτερό της μέρος, η ελαφρόπετρα επίσης «ταξιδεύει» για το εξωτερικό - ΗΠΑ, Γερμανία, Ντουμπάι, Λίβανο... Οπως προβλέπεται στο μίσθωτήριο, η ΛΑΒΑ έχει υποχρέωση να φυτεύει κάθε χρόνο 3.000 - 4.000 φυτά και δέντρα, ανθεκτικά στις συνθήκες που επικρατούν στο νησί. Το συμβόλαιο είναι εικοσαετές, ωστόσο το απόθεμα λέγεται ότι φτάνει για τουλάχιστον 50 χρόνια λατομικής εκμετάλλευσης.

«Τι θα έχει μείνει ώς τότε;» αναρωτιούνται οι περιβαλλοντικές οργανώσεις (σ.σ. ΓΝΩΣΤΟΣ Ο ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΡΟΣΧΗΜΑ ΤΗΝ "ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ" ΠΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΥΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥΧΟ SOROS), που «υπενθυμίζουν» ότι το νησί έχει κηρυχθεί Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους, καθώς και ότι διάσπαρτες στο Γυαλί βρίσκονται σημαντικές αρχαιότητες. Το κύριο αξιοθέατο του νησιού είναι το νεολιθικό αψιδωτό κτίριο στην κορυφή του λόφου που δεσπόζει πάνω από το λατομείο της ελαφρόπετρας.

«Το νησί είναι έρημο, τι ιδαίτερο φυσικό κάλλος;» λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Νισύρου κ. Νίκος Καρακωνσταντίνου. «Εγώ το αντιλαμβάνομαι ως τη βιομηχανική μας ζώνη. Η δραστηριότητα προσφέρει τεράστια οικονομικά οφέλη και στο νησί και στους κατοίκους».