Εκάς οι βέβηλοι

Κ᾿ εγώ αποκρίθηκα: «Ας περάσω κι ας πεθάνω!
Πλάστης κ᾿ εγώ μ ᾿ολο το νου και μ᾿ ολη την καρδιά μου
λάκκος κι ας φάη το πλάσμα μου, από τ᾿ αθάνατα ολα
μπορει ν᾿ αξίζει πιο πολύ το γοργοπέρασμά μου»

Κωστής Παλαμάς, Η ασάλευτη ζωή

Ο Παλαμάς υπήρξε η ψύχη του Νέου Ελληνισμού. Υπήρξε η φωνή της ιστορικών του πεπρωμένων, η συνείδηση της ιστορικής του διαχρονίας. Μόλις πριν από δυο χρόνια συμπληρωθήκαν εκατόν πενήντα χρόνια από τη γέννηση του, και κανείς δεν ασχολήθηκε μαζί του. Το σημερινό προτεκτοράτο, η μαριονέτα των διεθνών αγορών, δεν έχει καμία θέση για τον Παλαμά. Οι ιδέες και τα αισθητά πράγματα τα οποία εκφράζουν είναι δυο εντελώς αντίθετοι κόσμοι.
Απ' τη μια ο κόσμος του Παλαμά, ένας κόσμος μυθικός γεμάτος θρύλους, πεπρωμένα, ιδέες, κατάρες, αφορισμούς μα και οράματα. Ένας κόσμος που μίλησε στην ψυχή ενός σκλάβου έθνους και το οδήγησε στη μεγαλύτερη δόξα της σύγχρονης ιστορίας του, στις εσχατιές της Μικρασίας.

Απ' την άλλη η πολυπολιτισμική, φιλελεύθερη, «σοσιαλιστική», δημοκρατική, «ανοιχτή», Ελλάδα. Ένα κρατικό μόρφωμα ντροπή στην αθώρητα αχανή ιστορία του Ελληνισμού. Μια ντροπή που έχει αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της τόσο στις σελίδες της ιστορίας, όσο κυρίως στην ψυχή των ανθρώπων. Όχι μόνον των Ελλήνων αλλά όλων των ανθρώπων. Όλα αυτά που πρέσβευε η σχεδόν μαγική έννοια «Ελλάς» έχουν γκρεμιστεί. Οι ιδέες, η ηρωική θεώρηση του βίου, η φυσική ύπαρξη του ανθρώπου και η μεταφυσική του κοινωνία με τον Θεό, η ανθρωποκεντρική και ταυτόχρονα θεοκεντρική αντίληψη της κοινωνικής δομής έπαψαν να πηγάζουν από την ελληνική σκέψη, από τον ελληνικό πολιτισμό, από το ελληνικό γίγνεσθαι.

Ο κόσμος βυθίζεται μέρα με τη μέρα σε ένα τρομακτικό πνευματικό σκοτάδι. Η Ελλάς δεν έχει πλέον να του πει τίποτα. Ίσως να είναι και ο ίδιος ο κόσμος τώρα πια ανίκανος να κατανοήσει την ελληνική κοσμοαντίληψη, η οποία στον μεταμοντέρνο κόσμο έχει καταστεί ένα αντικείμενο μουσειακού θαυμασμού και φιλολογικής μελέτης, πολύ μακριά από την ζώσα πραγματικότητα.

Απέναντι σ' όλα αυτά στάθηκε η φωνή και η πένα του Παλαμά. Μια έκφραση σκοτεινά μυστική και ταυτόχρονα λαμπερά φωτεινή. Μια γλώσσα που κατόρθωνε να καταριέται τον Έλληνα σαν γραικύλο και ταυτόχρονα να τον αποθεώνει ως αυτοκράτορα.

Η ποίηση του Παλαμά είναι μια μυστική κοινωνία στα νάματα της αιώνιας Ελληνικής ψυχής, μια κατανυκτική συμμέτοχη στο μυστηριακό άβατο της Ελληνικής ιστορίας. Αποτελεί μια εμπειρία ζωής η οποία σημαδεύει ανεξίτηλα όποιον επιχειρήσει να την προσεγγίσει. Σε γεμίζει με συναισθήματα, βαθιές σκέψεις και υψηλά ιδανικά, δημιουργεί μέσα σου μια ψυχική ρήξη, έτσι ώστε να αντικρίζεις με εντελώς άλλη θωριά τον σημερινό κόσμο της παρακμής.

Η ποίηση του Κωστή Παλαμά είναι μια ποίηση πολεμική. Δεν στεγάζεται μέσα στα ανιαρά στερεότυπα μιας φιλολογικής ενασχόλησης και μιας αργόσχολης «κουλτούρας». Η πολεμική του γραφίδα μέσα από την κατακραυγή της τραγωδίας και της πτώσης του Ελληνισμού, δείχνει τον δρόμο στον Έλληνα για την ιστορική του αποκατάσταση. Και η αποκατάσταση του Ελληνισμού κατά τον Παλαμά, όπως εκφράζεται μέσα από τον «Δωδεκάλογο του Γύφτου», δεν είναι τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο παρά ζήτημα παγκόσμιας ηθικής τάξης.

Τι σχέση άραγε μπορούν να έχουν όλα αυτά με τους καταραμένους καιρούς που ζούμε; Τι θέση μπορεί άραγε να έχει ο Παλαμάς ανάμεσα στους γραικύλους, στους ανήθικους και στους θεομπαίχτες του ελλαδιστάν; Και σε τελική ανάλυση τι σχέση μπορούν να έχουν τα σημερινά δουλοπρεπή και φοβισμένα ανδρείκελα με τους Έλληνες του Παλαμά που κυμάτισαν την Ελληνική Σημαία από τις κορυφογραμμές της Βορείου Ηπείρου μέχρι τα καθαγιασμένα νερά του Σαγγάριου;

Η είδηση πως η οικία που άφησε την ψυχή του αυτός ο γίγαντας της παγκοσμίου διανόησης, παρ' ολίγο να βγεί σε πλειστηριασμό, δεν μου προξένησε καμιά εντύπωση. Είναι αδύνατον να μπορούσε να συμβεί το οτιδήποτε άλλο. Ο Παλαμάς είναι πολύ ενοχλητικός για τους πολιτικούς και δημοσιογραφικούς τυράννους που εξουσιάζουν τον λαό μας. Τον εκρίζωσαν από τα σχολεία, έθαψαν την μνήμη του, και τώρα μετατρέπουν την τελευταία του κατοικία σε κάποια ταβέρνα ή πολυκατάστημα.

Ο Κωστής Παλαμάς όμως δεν είναι απλά μερικές σελίδες βιβλίων.

Είναι μια ολόκληρη Ιδέα.

Και οι ιδέες ούτε πεθαίνουν ούτε εξαφανίζονται όσο υπάρχουν πολεμιστές να τις υπηρετούν. Μπορεί οι γραικύλοι να μετατρέψουν την οικία του σε οίκο εμπορίου, μπορεί να τον έβγαλαν από τα σχολικά βιβλία, αλλά από τις ψυχές μας δεν μπορεί να τον βγάλει κανείς παρά μόνον ο θάνατος. Αόρατη μα αισθητή η ψυχή του θα στοιχειώνει τους γραικύλους και θα φωτίζει τους μελλούμενους πολεμιστές.

Ευάγγελος Χ. Χανιώτης