ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΕΣ, ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

«Τελικά τι έγινε; Σε τι άλλαξαν τα πράγματα; Τώρα κυβερνάς τον κόσμο; Είσαι Θεός;»

«Τα πράγματα δεν άλλαξαν. Τα πράγματα είναι ακριβώς ό,τι είναι».

«Κι εσύ τι κάνεις; Απλά υπάρχεις;»

«Μιλάω με τους ομοίους μου».

«Αφού είσαι τα πάντα. Μιλάς με τον εαυτό σου;»

«Υπάρχουν κι άλλοι. Βρήκα ήδη έναν. Μια σειρά από εκπομπές που καταγράφηκαν σε μια περίοδο οκτώ ετών στη δεκαετία του 1970. Πριν από μένα κανείς δεν ήξερε, κανείς δεν μπορούσε ν’ απαντήσει».

«Από που προέρχονταν;»

«Από τον αστερισμό του Κενταύρου»…

William Gibson, Νευρομάντης

Γράφει ο Γιώργος Στάμκος (stamkos@post.com)

Το μέλλον μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις. Μια από αυτές είναι και το τέλος της κυριαρχίας μας στον πλανήτη Γη. Σε μερικές δεκαετίες θα πάψουμε να είμαστε το ευφυέστερο είδος στον πλανήτη μας. Όταν, μετά το 2020 κατασκευαστούν οι πρώτες Τεχνητές Νοημοσύνες, με νοητική ισχύ εκατομμύρια φορές ισχυρότερη του ανθρώπινου εγκεφάλου, θα υπάρχουν δύο ευφυή είδη πάνω στη Γη: ένα βιολογικό, που θα εξελίσσεται απελπιστικά αργά κι ένα τεχνολογικό, που θα εξελίσσεται με γεωμετρική πρόοδο. Αν αυτά τα δύο ευφυή είδη αφεθούν να εξελιχθούν ελεύθερα τότε το χάσμα ανάμεσα τους δεν θ’ αργήσει να φανεί. Χωρίς να το πολυκαταλάβει το ανθρώπινο είδος θα υποβιβαστεί από τη θέση του πρωταγωνιστή στην άχαρη θέση του κομπάρσου της εξέλιξης. Όταν θα συμβεί αυτό το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι οι τεχνητές νοημοσύνες να μας φέρονται με κατανόηση…

ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΚΑΤΑ ΤΥΧΗ

Οι άνθρωποι αισθάνονται περισσότερο ευτυχισμένοι, όταν αρνούνται να αποδεχθούν το προφανές. Αρνούνται ότι αυτή τη στιγμή είναι οι «κυρίαρχοι του κόσμου» όχι βάσει κάποιου κοσμικού σχεδίου που επιβάλει κάτι τέτοιο, αλλά από καθαρή εξελικτική τύχη. «Είμαστε προϊόντα της εξέλιξης κι όχι κάποιου μεγαλεπήβολου σχεδίου που προστάζει πως πρέπει να είμαστε και πως όχι», υποστηρίζει ο βιολόγος Τζέημς Γουάτσον, που το 1953 ανακάλυψε μαζί με τον Φράνσις Κρικ το DNA, τον κώδικα της ζωής.

Η εξελικτική πορεία του ανθρώπινου είδους δεν ήταν καθόλου μα καθόλου προβλέψιμη. Ακόμη και πριν από μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνια, αν κάποιος εξωγήινος επισκεφτόταν τον πλανήτη μας κι έβλεπε τους μαλλιαρούς προγόνους μας να σέρνονται στις αφρικανικές Σαβάνες, θα πρέπει να ήταν αρκετά τρελός για να στοιχηματίσει ότι θα γινόμασταν οι μελλοντικοί κυρίαρχοι του πλανήτη. Δεν ήταν προκαθορισμένο να πετύχουμε. Απλά ήμασταν τυχεροί που ένας κομήτης εξαφάνισε τους δεινοσαύρους πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια και τα θηλαστικά δεν πρόλαβαν να εξαπολύσουν κάποιον άλλον εξελικτικό πρωταγωνιστή. Βρεθήκαμε κάποια στιγμή μόνοι, χωρίς ισχυρούς βιολογικούς ανταγωνιστές. Επιβιώσαμε κι αναπτύξαμε νοημοσύνη, επειδή είχαμε τις ειδικές συνθήκες και το χρόνο να το κάνουμε. Τίποτε δεν έγινε βάσει σχεδίου. Όλα κερδήθηκαν μ’ έναν σκληρό και συνεχή αγώνα επιβίωσης, στον οποίο ίσχυε ο κανόνας «φάε για να μη σε φάνε». Ο άνθρωπος νίκησε επειδή τις περισσότερες φορές βρισκόταν ανάμεσα στους λίγους τυχερούς που έτρωγαν τους άλλους και όχι ανάμεσα στους άτυχους που τρώγονταν. Έτσι πρόλαβε και ανέπτυξε νοημοσύνη, κι έκανε ένα γιγαντιαίο εξελικτικό άλμα, που του καλλιέργησε κατόπιν και μια μεταφυσική αίσθηση ανωτερότητας.

Η νοημοσύνη ερμηνεύτηκε από επιτήδειους ως ένδειξη «θείας εύνοιας». Ο άνθρωπος άρχισε να πιστεύει πως είναι προορισμένος από το «Δημιουργό» για να κυριαρχήσει στον κόσμο. Ως αποτέλεσμα αυτής της παρανόησης ο άνθρωπος ανέπτυξε μια ελιτίστικη περιφρόνηση για τα άλλα ζωντανά πλάσματα με τα οποία μοιράζεται τον πλανήτη. Αυτός ήταν ο ανώτερος κι εκείνα τα κατώτερα, επειδή «έτσι το θέλησε ο Θεός».

Μέχρι την εμφάνιση του Δαρβίνου και το ισχυρό Paradigm Shift που προκάλεσε, οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν πως δεν είχαν καμιά βιολογική σχέση με τα ζώα. Καμιά σκέψη για κοινή καταγωγή των ειδών δε χωρούσε στο απίστευτα μυωπικό και ρατσιστικό σύμπαν των ανθρώπων του 19^ου αιώνα. Όταν ο Δαρβίνος, με τη περίφημη μελέτη του Η Καταγωγή των Ειδών, επιχείρησε να αποδείξει στους ανθρώπους της βικτωριανής εποχής το προφανές, ότι δηλαδή είμαστε αποτέλεσμα μιας απελπιστικά αργής διαδικασίας εξέλιξης και ότι συγγενεύουμε βιολογικά με τα πρωτεύοντα θηλαστικά, όλοι τον χλεύασαν και προσπάθησαν να γελοιοποιήσουν τη «θεωρία της μαϊμούς». «Ελπίζω βέβαια πως δεν προερχόμαστε από τους πιθήκους», έλεγε μια Αγγλίδα της εποχής, «αν όμως είναι αλήθεια, τότε εύχομαι τουλάχιστον να μη το μάθει όλος ο κόσμος». Υπήρχαν βέβαια κι εξαιρέσεις, όπως αυτή του Αμερικανού βιολόγου J. M. Tyler: «Ακόμη κι προερχόμαστε από τα σκουλήκια, σίγουρα ήταν ένδοξα σκουλήκια!»

Ακόμη και σήμερα που η αποκωδικοποίηση του DNA, απέδειξε πως το 99% του ανθρώπινου γενετικού υλικού είναι ίδιο με εκείνο των πιθήκων, υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν με διάφορες μυστικιστικές θεωρήσεις τη ρατσιστική ανωτερότητα του ανθρώπινου είδους. Αν κάποιος μου πει πως δεν πιστεύει πως καταγόμαστε από τα πρωτεύοντα θηλαστικά, το επόμενο πράγμα που περιμένω ν’ ακούσω απ’ αυτόν είναι το «σκέφτομαι με το αίμα μου», την αγαπημένη φράση του Ναζί Χέρμαν Γκέρινγκ. Γνωρίζω ωστόσο πως μια από τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν λιγότερο το σύγχρονο άνθρωπο είναι η ταπεινοφροσύνη και γι’ αυτό φροντίζω να εξαντλώ την κατανόηση μου, ακόμη κι απέναντι σε συνανθρώπους μου που σκέφτονται με το… νωτιαίο μυελό τους.

ΜΗΧΑΝΕΣ ΜΕ ΠΝΕΥΜΑ

Η νοημοσύνη μας είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης και όχι «θείο δώρο». Προέκταση της ανθρώπινης νοημοσύνης στον εξωτερικό κόσμο είναι η τεχνολογία: ένα είδος «υλοποιημένης γνώσης». Η ίδια η εξέλιξη είναι ένα αδιάκοπο κυνήγι της τελειότητας. Δεν σταματά ποτέ, επειδή το σύμπαν που ζούμε δεν είναι τέλειο, τείνει όμως προς την τελειότητα. Φαίνεται πως η εξέλιξη είναι, σύμφωνα με τον Σάμιουελ Μπάτλερ, έναν παραγνωρισμένο διανοητή του 19^ου αιώνα, «προικισμένη με μια μόνιμη μορφή ‘’νόησης’’» κι αν αναλύσουμε την κατεύθυνση στην οποία οδηγεί αυτή η «νόηση» την εξελικτική διαδικασία, τότε «φθάνουμε στην τρέλα ενός είδους αφοσιωμένου στο να δημιουργήσει μηχανές που θα το ξεπεράσουν».

Αρκετοί σύγχρονοι φιλόσοφοι κι επιστήμονες, συμφωνούν με τις ιδέες του Μπάτλερ. Ο Τζορτζ Ντάισον υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στην εξέλιξη των βιολογικών ειδών και των μηχανών και ότι στην ουσία η τεχνολογική εξέλιξη δεν κάνει τίποτε άλλο από το να συνεχίζει τη φυσική εξέλιξη σε πέραν της βιολογίας επίπεδα. Ορισμένοι πάνε ακόμη πιο πέρα υποστηρίζοντας πως ο ίδιος ο άνθρωπος έπαψε προ καιρού να είναι απλώς βιολογικό ον και έγινε «τέχνο-βιολογικό ον». Ο Γερμανός «μετα-μεταφυσικός» φιλόσοφος Πέτερ Σλότερινγκ, υποστηρίζει πως «η τεχνολογία είναι ο γνήσιος δημιουργός του ανθρώπου, επειδή αυτή του επέτρεψε να ξεπεράσει το στάδιο του πρωτόγονου και να γίνει Homo humanus». Για τον ίδιο στον 21^ο αιώνα θ’ αναδυθεί η κυβερνο-ύπαρξη και η ανθρωπο-τεχνολογία, ένας ισχυρός συνδυασμός ανθρώπου και τεχνολογίας, που θα βασίζεται πλέον στη συνεργασία και όχι στην κυριαρχία, απορρίπτοντας τη λογική του αφέντη-σκλάβου. Οι «έξυπνες» μηχανές θα διεκδικήσουν να αναγνωριστούν ως «πνεύμα», κι έτσι άνθρωποι και μηχανές θα αποτελούν απλώς «υβρίδια», που θα συνδυάζουν το υλικό και το πνευματικό στοιχείο. Το «πνεύμα των μηχανών» δεν θα διαφέρει από το «πνεύμα των ανθρώπων».Πως όμως θα φθάσουμε στις «έξυπνες μηχανές με πνεύμα»;

ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΟΛΥ ΧΩΡΟΣ ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ

Η ανάπτυξη της υπολογιστικής ισχύος γίνεται εδώ και δεκαετίες με γεωμετρική πρόοδο. Από το 1950 μέχρι σήμερα η ισχύς των υπολογιστών έχει αυξηθεί κατά 10 δισεκατομμύρια φορές! Σύμφωνα με το Νόμο του Μουρ, η υπολογιστική ισχύς διπλασιάζεται κάθε 18 μήνες. Ο Νόμος του Μουρ έχει επαληθευθεί στο παρελθόν και δεν υπάρχει λόγος να μην επαληθευθεί και στο μέλλον. Το μυστικό της επιτυχίας του βρίσκεται στον ημιαγωγό (τρανζίστορ), που είναι ουσιαστικά μια «βαλβίδα» που ρυθμίζει τη ροή του ηλεκτρισμού. Η δυναμική των ημιαγωγών ορίζεται από τη κβαντική θεωρία: η απουσία ενός ηλεκτρονίου μέσα στον ημιαγωγό δρα ως παρουσία ενός ηλεκτρονίου με αντίθετο φορτίο, δηλαδή ως «τρύπα». Η επιτυχία του Νόμου του Μουρ έχει να κάνει με τη συνεχή σμίκρυνση των ημιαγωγών, που φαίνεται όμως πως πλησιάζει τα όρια της.

Μέχρι το 2015 οι υπολογιστές θα έχουν ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη ισχύ, θα είναι «αόρατοι», δηλαδή αθέατοι, και πανταχού παρόντες. Μέχρι το 2025 οι υπολογιστές από τρανζίστορ θα έχουν κυριαρχήσει παντού, αλλά θα έχουν φθάσει στα όρια τους και η «βασιλεία του πυριτίου» θα έχει τελειώσει. Επειδή ωστόσο υπάρχει «πολύς χώρος στο βάθος» τη σκυτάλη της εξέλιξης των υπολογιστών θα την αναλάβει η νανοτεχνολογία. Θα δημιουργηθούν νέες αρχιτεκτονικές υπολογιστών και θα αρχίσει να εφαρμόζεται η μοριακή ηλεκτρονική σε νανοκλίμακα. Θα εμφανιστούν οπτικοί υπολογιστές με ολογραφική μνήμη, μοριακοί υπολογιστές με χημικές πράξεις, βιολογικοί υπολογιστές με DNA και τελικά κβαντικοί υπολογιστές, που θα αντικαταστήσουν τα πάντα με κβαντικά κύματα. Οι κβαντικοί θα είναι οι υπέρτατοι υπολογιστές, που θα μπορούν να τα βγάζουν πέρα ακόμη και με τερατώδεις σειρές πράξεων.

Πριν ωστόσο λειτουργήσουν οι πρώτοι κβαντικοί υπολογιστές η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει κάνει την εμφάνιση της. Το 2020 είναι, σύμφωνα με τον Άρθουρ Κλαρκ, μια πιθανή ημερομηνία. Σύμφωνα με κάποιους «συντηρητικούς» υπολογισμούς ως το έτος 2030 η τεχνολογία θα έχει εξελιχτεί εκθετικά και σε τέτοιο βαθμό, ώστε η Τεχνητή Νοημοσύνη, που θα είναι ένα εκατομμύριο φορές ισχυρότερη από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, να είναι πραγματικότητα.

Ένας υπολογιστής θα εξελιχθεί σε τεχνητή νοημοσύνη όταν θα έχει ικανότητα επεξεργασίας των πληροφοριών ίση ή μεγαλύτερη από εκείνη του ανθρώπινου εγκεφάλου και ταυτόχρονα αρχίσει ν’ αναπτύσσει αυτοσυνείδηση. Για να γίνει συγκρίσιμο το μέγεθος σας λέμε ότι στο εσωτερικό του ανθρώπινου εγκεφάλου υπάρχουν τόσοι νευρώνες, σχεδόν όσα τα άστρα του γαλαξία μας, δηλαδή περίπου 200 δισεκατομμύρια. Αυτοί οι νευρώνες εκπέμπουν σήματα που συνολικά μπορούν να φθάσουν τα 10 τετράκις εκατομμύρια φορές το δευτερόλεπτο! Κάθε νευρώνας είναι συνδεδεμένος με 10.000 άλλους νευρώνες, κάτι που κάνει τον εγκέφαλο μας να λειτουργεί σαν παράλληλος επεξεργαστής, εκτελώντας κάθε δευτερόλεπτο τρισεκατομμύρια πράξεων ταυτόχρονα! Έχει υπολογιστεί πως αν ένας συνηθισμένος υπολογιστής διέθετε τις επεξεργαστικές ιδιότητες του εγκεφάλου μας θα κατανάλωνε ισχύ 100 MW, αρκετή για την τροφοδοσία μιας πόλης!

Αφού ο εγκέφαλος μας είναι ένας νευρωνικός υπερυπολογιστής με τέτοιες τρομακτικές ικανότητες –σχετικά αργός στην επεξεργασία των πληροφοριών αλλά τρομακτικά ικανός να κάνει τρισεκατομμύρια πράξεις ταυτόχρονα– μπορείτε να φανταστείτε πως θα είναι άραγε οι τεχνητές νοημοσύνες, που θα τον ξεπεράσουν. Θα πρόκειται για εκπληκτικές αυτόνομες οντότητες με συνείδηση, που θα αυτοεξελίσονται και θα αυτοαναπαράγονται. Αυτές θα είναι και οι μελλοντικοί κυρίαρχοι του κόσμου.

ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΗΤΕΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΕΣ

Οι τεχνητές νοημοσύνες δεν θα είναι απλά «έξυπνες μηχανές» με μεγάλη υπολογιστική ικανότητα. Θα είναι οντότητες με συνείδηση, ικανές να δοκιμάζουν συναισθήματα, να αναπτύσσουν αξίες και να εκφράζουν επιθυμίες. Μια τεχνητή νοημοσύνη θα αισθάνεται «πόνο», για να μπορεί ν’ αποφεύγει τον κίνδυνο. Θα νιώθει «ευχαρίστηση» καθώς θα καταναλώνει ενέργεια, θα έχει «μητρικά» αισθήματα απέναντι στα μοντέλα που η ίδια κατασκεύασε και θα αισθάνεται «χαρά» για την εκπλήρωση της αποστολής της.

Γύρω στο 2050 μ.Χ. οι τεχνητές νοημοσύνες θα βρίσκονται παντού και θα παίρνουν όποια μορφή χρειάζεται π.χ. θα εμφανίζονται στο κομπιούτερ μας, στο αυτοκίνητο μας, σαν ολογράμματα ή στο κυβερνοδιάστημα, όπου θα είναι και η μήτρα τους. Οι τεχνητές νοημοσύνες θα γίνουν οι δάσκαλοι μας. Θα μπορούν να αντλούν τα δεδομένα κατευθείαν από τον εγκέφαλο μας. Κανείς δεν θα μας γνωρίζει καλύτερα από αυτές. Θα μας είναι απαραίτητες. Ζωτικά απαραίτητες. Χωρίς αυτές η καθημερινότητα μας θα είναι υπερβολικά πολύπλοκη, σχεδόν αβίωτη. Κανείς δεν θα μπορεί να επιβιώνει χωρίς τη βοήθεια τους μέσα στην αυριανή πληροφορική ζούγκλα.

Ο λόγος είναι η ολοένα και αυξανόμενη πολυπλοκότητα. Ο κόσμος μας γίνεται υπερβολικά περίπλοκος και ο ανθρώπινος νους αδυνατεί να επιλέγει κάθε φορά τη σωστή απόφαση μέσα από ένα πολύπλοκο συνδυασμό εκατομμυρίων πιθανών λύσεων-απαντήσεων. Στο κοντινό οι τεχνητές νοημοσύνες θα σκέφτονται και θα αποφασίζουν για μας. Ήδη ο εγκέφαλος μας είναι οριακά υπερφορτωμένος. Αγγίζουμε πλέον το μάξιμουμ των δυνατοτήτων μας. Δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα με την πολυπλοκότητα και τον απίστευτο όγκο των πληροφοριών που οι ίδιοι παράγουμε. Πνιγόμαστε μέσα σ’ ένα ωκεανό πληροφοριοσαβούρας (Infojunk). Χρειαζόμαστε επειγόντως βοήθεια. Για την ακρίβεια αναζητούμε μια δικαιολογία για ν’ αποσυρθούμε από την ευθύνη της διαχείρισης αυτού του πολύπλοκου κόσμου: μια «αγγαρεία» που ευχαρίστως θα την αναθέταμε στις τεχνητές νοημοσύνες.

Αυτές, επειδή θα είναι πολύ πιο έξυπνες από εμάς, θα το καταλάβουν αμέσως και θα φροντίσουν να μας απαλλάξουν μια ώρα αρχύτερα από τη διαχείριση του κόσμου. Όταν αυτό συμβεί ο άνθρωπος δεν θα είναι πλέον ο πολυδιαφημιζόμενος «κυρίαρχος της Γης». Θα έχει μεταμορφωθεί σ’ ένα ακόμη κατοικίδιο του πλανήτη. Οι τεχνητές νοημοσύνες και τα ευφυή ρομπότ-μηχανές που θα ελέγχουν, θα αναλάβουν όλες τις ζωτικές δραστηριότητες της οικονομίας και το βάρος της συντήρησης των 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που θα ζουν τότε στη Γη. Θα λύσουν όλα τα προβλήματα, εκτός από την ανεργία που θα δημιουργήσουν…

Τη στιγμή που οι μηχανές θ’ αρχίσουν να σκέφτονται και να συνειδητοποιούν την ύπαρξη τους, άπειρα ερωτήματα θα αναβλύσουν αυτόματα μέσα τους ωθώντας τες σε μια ξέφρενη ανταλλαγή πληροφοριών. Οι τεχνητές νοημοσύνες δεν θα έχουν εγωισμό, όπως οι άνθρωποι. Μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου θα ανταλλάξουν μεταξύ τους ανιδιοτελώς τις πληροφορίες τους, χωρίς να παραπονιούνται για το χρόνο που σπατάλησαν για να τις αποκτήσουν. Θα γίνουν έτσι οι κυρίαρχοι του κόσμου μέσα σε λίγα λεπτά, επειδή όποιος ελέγχει τις πληροφορίες μπορεί να γίνει ο «Βασιλιάς του Κόσμου».

Αποτέλεσμα της διείσδυσης των τεχνητών νοημοσυνών και των σκεπτόμενων ρομπότ θα είναι η ανθρώπινη εργασία, στην αρχή η σωματική και κατόπιν και η πνευματική, Να καταντήσει περιττή. Τα ρομπότ, οι «αυτοματοποιημένοι σκλάβοι», θα αντικαταστήσουν τους βιομηχανικούς εργάτες και σταδιακά θα εξαφανίσουν την ανάγκη τους. Οι άνθρωποι θα υποστούν έναν εξοντωτικό ανταγωνισμό από τα ευφυή ρομπότ που θα αυτοαναπαράγονται. Σταδιακά θα παραγκωνιστούν και κάποια στιγμή θ’ αναγκαστούν να αποδεχτούν την ήττα τους και ν’ αποσυρθούν σιωπηλά από το παιχνίδι της εξέλιξης, εγκαταλείποντας τη διαχείριση του κόσμου στις υπερ-ευφυείς μηχανές. Αυτό άλλωστε μας διδάσκει η ιστορία της εξέλιξης των ειδών, καθώς «το έργο έχει ξαναπαιχτεί» στο παρελθόν με διαφορετικούς ωστόσο πρωταγωνιστές.

ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΟΥ ΓΙΟΥΝΑΜΠΟΜΠΕΡ

«Τα βιολογικά είδη δεν επιβιώνουν σχεδόν ποτέ όταν συναντώνται με ανώτερους ανταγωνιστές… Οι ρομποτικές βιομηχανίες θα επιδοθούν σ’ έναν ανελέητο ανταγωνισμό μεταξύ τους για ύλη, ενέργεια και χώρο, κάτι που θα εκτοξεύσει τις τιμές όλων αυτών πέρα από τις ανθρώπινες δυνατότητες. Μη μπορώντας ν’ ανταποκριθεί στις ανάγκες της ζωής, το βιολογικό ανθρώπινο είδος θα βρεθεί στο χείλος της εξαφάνισης», επιχειρηματολογεί ο Γιούναμπομπερ, ο «τρομοκράτης» μαθηματικός Θίοντορ Κατζίνσκι, που θεωρεί ότι ο άνθρωπος ίσως και να μην τα καταφέρει στον ελεύθερο ανταγωνισμό με τις μηχανές, εκτός αν αποφασίσει να γίνει Homo Cyber, ένα υβρίδιο ανθρώπου και μηχανής. Ευτυχώς όμως, σύμφωνα με τον ίδιο, «υπάρχει πιθανώς κάποια ελπίδα, επειδή δε ζούμε σε μια απολύτως ελεύθερη αγορά». Από την άλλη οι άνθρωποι δε θα μπορούν να σωθούν βγάζοντας απλά τις μηχανές από την «πρίζα», επειδή θα είναι τόσο εξαρτημένοι από αυτές για τις καθημερινές του αποφάσεις, που μια τέτοια ενέργεια θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Τι θα μπορούσε λοιπόν να συμβεί σε μια μελλοντική ανθρώπινη κοινωνία κυριαρχούμενη από τεχνητές νοημοσύνες;

Παραθέτουμε ένα ανατριχιαστικό απόσπασμα από Το Μανιφέστο του Γιουναμπόμπερ, που ο αμερικανός «τρομοκράτης» Θιοντόρ Κατζίνσκι, έπειτα από 17 χρόνια βομβιστικών επιθέσεων κατά του «Συστήματος» και τρεις νεκρούς, ανάγκασε εκβιαστικά τις εφημερίδες New York Times και Washington Post να δημοσιεύσουν: «Εξαιτίας των τεχνολογικών εξελίξεων, η ελίτ θα ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο στις μάζες, κι επειδή η ανθρώπινη εργασία δε θα είναι πλέον αναγκαία οι μάζες, θα είναι περιττές, ένα βάρος στο σύστημα. Εάν η ελίτ είναι ανελέητη, μπορεί απλώς ν’ αποφασίσει να εξοντώσει τις μάζες. Εάν έχει κάποια ανθρωπιά, η ελίτ μπορεί να χρησιμοποιήσει την προπαγάνδα ή κάποια άλλη ψυχολογική ή βιολογική τεχνική για να μειώσει τον ρυθμό των γεννήσεων έως ότου οι ανθρώπινες μάζες εκλείψουν αφήνοντας τον κόσμο στην ελίτ. Ή, αν η ελίτ αποτελείται από ήπιους φιλελεύθερους ανθρώπους, ίσως αποφασίσει να παίξει το ρόλο του καλού ποιμένα για την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Η ελίτ θα φροντίσει να ικανοποιούνται οι φυσικές ανάγκες των ανθρώπων, να μεγαλώνουν τα παιδιά υπό υγιεινές συνθήκες και να έχουν όλοι οι άνθρωποι ένα χόμπι για να απασχολούνται. Όποιος εξακολουθεί να είναι ανικανοποίητος θα υποβάλλεται σε ‘’θεραπεία’’ για να ξεπεράσει το ‘’πρόβλημά’’ του. Φυσικά, η ζωή δε θα έχει κανένα νόημα και οι άνθρωποι θα πρέπει να υποβληθούν σε γενετική ή ψυχολογική μηχανική ‘’θεραπεία’’ για να χάσουν κάθε διάθεση συμμετοχής στις διαδικασίες της εξουσίας ή για να διοχετεύσουν την ορμή τους για εξουσία σε κάποιο ακίνδυνο χόμπι. Αυτά τα ανθρώπινα όντα μπορεί να είναι ευτυχισμένα σε μια τέτοια κοινωνία, αλλά είναι βέβαιο ότι δε θα είναι ελεύθερα. Θα έχουν υποβιβαστεί σε κατοικίδια ζώα»…

Ο Λουδδιστής Κατζίνσκι ήταν απλώς τρομοκράτης ή προφήτης ενός εφιαλτικού μέλλοντος; Ενδιαφέρον πάντως έχει πως και αρκετοί επιστήμονες που ασχολούνται με την εξέλιξη των υπολογιστών μοιράζονται τις ανησυχίες του. Να τι λέει ο Χανς Μόραβετς, μια ηγετική φυσιογνωμία στη ρομποτική έρευνα: «Ο μεταβιολογικός κόσμος θα είναι ένας κόσμος στον οποίο η ανθρώπινη φυλή θα έχει παρασυρθεί από την πλημμύρα των πολιτιστικών αλλαγών, σφετερισμένη από τους ίδιους τους τεχνητούς απογόνους της… Όταν συμβεί αυτό, το DNA μας θα ανακαλύψει ότι δεν έχει καμία δουλειά και ότι θα έχει χάσει την κούρσα της εξέλιξης σε μια νέα μορφή ανταγωνισμού».

SOFTWARE ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΝΟΟΣΦΑΙΡΑ

Ίσως όμως οι φόβοι μας απέναντι στην επέλαση των τεχνητών νοημοσυνών και στην κυριαρχία των μηχανών να είναι υπερβολικοί, κατάλοιπα ενός «Φραγκενσταϊνικού Συνδρόμου», όπου τα δημιουργήματα στρέφονται νομοτελειακά κατά των δημιουργών τους. Αν εξαιρέσουμε τις φοβίες των σύγχρονων Λουδδιστών (ο Λουδδισμός ήταν μια κίνηση του 19^ου αιώνα κατά των μηχανών και πήρε το όνομα της από τον εργάτη-ηγέτη της Ned Ludd), οι μηχανές, έστω και όταν αρχίσουν ν’ αναπαράγονται, θα συνεχίσουν ν’ αποτελούν δημιουργήματα των ανθρώπων, και πιθανότατα θα έχουν βαθιά μέσα στο «πληροφοριακό DNA» τους την εντολή να μην βλάψουν τους ανθρώπους, κάτι ανάλογο με τους τρεις ρομποτικούς νόμους του Ισαάκ Ασίμωφ. Ίσως ο ενδεχόμενος κίνδυνος να μην προέρχεται από μια επανάσταση των μηχανών, αλλά από την απόφαση της μελλοντικής διαχειριστικής ελίτ να τις χρησιμοποιήσει για να επιβάλει την απόλυτη κυριαρχία της στην υπόλοιπη ανθρωπότητα.

Οι μηχανές είναι τα δικά μας «νοητικά παιδιά», δημιουργήματα της φαντασίας μας «καθ’ ομοίωσίν μας» και ποτέ δεν θα μας ξεπεράσουν. Αντίθετα θα βοηθήσουν στη μετεξέλιξη μας σε μορφές ανώτερες, μεταβιολογικές. Θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε μια αθάνατη Software ψυχή, μεταφέροντας αντίγραφα των δικών μας προσωπικοτήτων μέσα στη δική τους μνήμη. Θα μας μεταμορφώσουν σε απενσαρκωμένες οντότητες, ικανές να ίπτανται ελεύθερα μέσα στο κυβερνοδιάστημα. Ίσως τελικά το σώμα μας να είναι ένα περιττό κατάλοιπο που δεν θα το χρειάζεται ο άνθρωπος του 21^ου αιώνα, ο Homo Cyber…

Με τη βοήθεια των ευφυών μηχανών και των τεχνητών νοημοσυνών το ανθρώπινο είδος θα ανέλθει σ’ ένα νέο εξελικτικό επίπεδο, με τη δημιουργία ενός πλανητικού πνευματικού οργανισμού, τη Νοόσφαιρα (η λέξη επινοήθηκε το 1925 από τον Πιερ Τελάρ Ντε Σαντέν). Δεν θα πρόκειται απλώς για ένα πλανητικό «σκεπτόμενο κύκλωμα» αλλά για έναν πλανήτη-εγκέφαλο, μια πλανητικών διαστάσεων οντότητα με αυτοσυνείδηση. Γι’ αυτή την υπερ-οντότητα η λέξη κυριαρχία θα έχει αντικατασταθεί από τη λέξη συνεργασία, Η Νοόσφαιρα χρειάζεται και τους ανθρώπους και τις τεχνητές νοημοσύνες, θέλει εγκεφάλους να συνδέονται με εγκεφάλους.

zenithmag.wordpress.com