«Αν μάθουν οι Ελληνες τι τους έκανα θα με κρεμάσουν»

Ενας Γιουγκοσλάβος στρατηγός θυμάται
τον ελληνικό Εμφύλιο
Του Σταυρου Tζιμα

Στο μικροσκοπικό καφέ «Γκαλέρια», στην οδό Βουκ Κάρατζιτς με τις πολλές αντικερί, στο κέντρο του παλιού Βελιγραδίου, κάθε μέρα γύρω στις 12.00 το μεσημέρι, κάνει την εμφάνισή του ένας ψηλός και καλοστεκούμενος ηλικιωμένος κύριος.

Μοιάζει εντυπωσιακά στην εμφάνιση με τον Ζακ Σιράκ, τον χαιρετούν με σεβασμό οι θαμώνες, μικροί και μεγάλοι, και αφού πιει τον καφέ και «τραβήξει» τις σλιμποβίτσες του αργά το μεσημεράκι γυρίζει στο σπίτι του. Την επομένη πάλι τα ίδια.

Δεκαετίες τώρα ο Γιόβαν Κάπισιτς, τηρεί πιστά την καθημερινή αυτή συνήθεια, συχνάζοντας στην καφετέρια του γιου του, γνωστού πρώην μπασκετμπολίστα, Ντράγκαν, με τις σκέψεις του να ταξιδεύουν στο ένδοξο παρελθόν του ιδίου και της πατρίδας του και να γίνονται γκρίζες όταν επιστρέφουν στην κατάντια της σημερινής φτωχής και αδύναμης Σερβίας.

Αυτός ο ενενηντατριάχρονος κομψός Σέρβος, παλιός στενός συνεργάτης του Τίτο κρύβει ένα μεγάλο και ένοχο (;) μυστικό της τραγικότερης σελίδας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, του Εμφυλίου πολέμου.

«Αν μάθουν οι Ελληνες»

«Αν μάθουν οι Ελληνες τι τους έκανα θα με κρεμάσουν», συνήθιζε να λέει σε στιγμές ευφορίας σε συνομιλητές του όταν η κουβέντα έφτανε στην εμπλοκή της Γιουγκοσλαβίας, αλλά και του ιδίου προσωπικά στην ελληνική τραγωδία.

Τι ακριβώς έκανε; Συγκέντρωνε, έστελνε στον Γράμμο και το Βίτσι, τον προερχόμενο από τη Σοβιετική Ενωση και τις άλλες «Λαϊκές Δημοκρατίες» οπλισμό που προοριζόταν για τις ανάγκες του «Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) στο διάστημα 1947-1948.

Τα όπλα, πυροβόλα, μυδράλια, αυτόματα, νάρκες, αντιαεροπορικά, αντιαρματικά, χειροβομβίδες, τα πυρομαχικά, τρόφιμα, είδη ρουχισμού, φαρμακευτικό και νοσοκομειακό υλικό, κατέφθαναν από Πράγα, Βαρσοβία, Μόσχα, Βουκουρέστι, Σόφια κ. α. στο Βελιγράδι και απο εκεί μεταφέρονταν και αποθηκέυονταν σε κρατικές εγκαταστάσεις στην πόλη Πάντσεβο.

Στη συνέχεια με τρένα και φορτηγά μεταφέρονταν στην περιοχή των Σκοπίων απ’ όπου προωθούνταν στα σύνορα, όπου τα παραλάμβαναν με την Ελλάδα τμήματα του εφοδιασμού των ανταρτών και συνήθως με μουλάρια τα περνούσαν στα θέατρα των πολεμικών επιχειρήσεων.

«Μόλις τα γεμάτα με όπλα και πυρομαχικά βαγόνια έφταναν στα σύνορα κοντά στα Μπίτολα, οι ντιζελομηχανές μας τα έσπρωχναν και τα έστελναν ακυβέρνητα μέσα στην Ελλάδα και εκεί τα περίμεναν οι Ελληνες σύντροφοι. Αυτό βέβαια συνιστούσε παραβίαση κυριαρχίας, αλλά έτσι γινόταν...», αποκάλυψε μεταξύ άλλων σε συνέντευξή του στο «Κανάλι 5» των Σκοπίων.

Ο στρατηγός Γιόβαν Κάπισιτς, συμπολεμιστής του Τίτο, τοποθετήθηκε από τον στρατάρχη στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εσωτερικών υπεύθυνου για τις μυστικές υπηρεσίες με υπουργό τον διαβόητο Αλεξάντερ Ράνκοβιτς και από το νευραλγικό αυτό πόστο κατηύθυνε την επιχείρηση εφοδιασμού του στρατού του Νίκου Ζαχαριάδη μέχρι το «πισώπλατο χτύπημα».

Παρά το γεγονός ότι η ιστορική έρευνα φέρνει στο φως ντοκουμέντα με την υπογραφή του, ο ίδιος αρνείται όταν συνομιλεί με Ελληνες ότι προμήθευε με όπλα τον ΔΣΕ.

Ο λόγος; Διακατέχεται από φόβο μήπως η Ελλάδα τον στείλει στο... Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κατηγορούμενο για εγκλήματα πολέμου!

«Οπλα στην Ελλάδα εμείς οι Γιουγκοσλάβοι; Δεν νομίζω ότι στείλαμε, θυμάμαι για κάποιες ρουμάνικες ρουκέτες που φορτώθηκαν από την αποθήκη στο Πάντσεβο, αλλά δεν ξέρω προς τα πού πήγαν…», είπε στην «Κ» που τον εντόπισε στο καφέ του γιου του στο Βελιγράδι.

Οταν του θέσαμε υπ’ όψιν το έγγραφο του γιουγκοσλαβικού στρατού με κατάλογο χιλιάδων όπλων υπογεγραμμένο από τον ίδιο, αλλά και τα όσα είχε δηλώσει στον τηλεοπτικό σταθμό των Σκοπίων ο απόγονος αυτός του Μπέρια και του Ζντάνοφ, έχασε την ψυχραιμία του και πέταξε από το τραπέζι το ποτήρι με το νερό!

Οι απεσταλμένοι του Τίτο

Με την πρόοδο της συζήτησης παραδέχθηκε ότι ο Τίτο έστειλε στον Ζαχαριάδη δύο υψηλόβαθμους αξιωματικούς του γιουγκοσλαβικού στρατού, όχι όμως ως συμβούλους στο Γενικό Αρχηγέιο του ΔΣΕ, όπως αναφέρεται στα επίσημα έγγραφα, αλλά «για να έχουμε άμεση πληροφόρηση για την έκβαση του ένοπλου αγώνα».

Είπε ακόμη ότι μια γιουγκοσλάβικη μεραρχία είχε αναπτυχθεί διαρκούντως του Εμφυλίου στις νότιες περιοχές της χώρας του έτοιμη να εισβάλει στην Αλβανία σε περίπτωση που επενέβαινε ο ελληνικός στρατός στην Βόρειο Ηπειρο.

Ο στρατηγός Κάπισιτς αποτελεί σήμερα ένα ζωντανό αρχείο όσον αφορά τον ελληνικό Εμφύλιο πόλεμο.

Εγγραφα και ντοκουμέντα όμως για την ταραγμένη εκείνη περίοδο, αλλά και αργότερα, που μας αφορούν, παραμένουν, παραδομένα στη φθορά του χρόνου και ανεκμετάλλευτα στα αρχεία, όχι μόνο του Βελιγραδίου αλλά και των Σκοπίων, της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και βεβαίως της Μόσχας, δίχως ενεργό ενδιαφέρον από επίσημης ελληνικής πλευράς, μολονότι η αξιοποίησή τους μπορεί να ξαναγράψει μέρος της σύγχρονης Ιστορίας μας.