Δομικά στοιχεία της γεωπολιτικής

Ν. Λυγερός

Η γεωπολιτική που προσφέρει το γενικότερο πλαίσιο για την ανάπτυξη στρατηγικών θεωριών που εμπεριέχουν προβληματισμούς της γεωστρατηγικής, δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά σε περίπτωση ειρήνης στις ανώτατες σχολές.

Παρουσιάζεται βέβαια ως ένα εργαλείο ανάλυσης της πολιτικής μέσω της επικαιρότητας δίχως να αναλυθούν τα δομικά της στοιχεία. Το παράδοξο είναι ότι εμφανίζεται ως μία γνώση εκ των υστέρων ενώ εκ φύσεως ασχολείται με το μέλλον.

Μόνο που το μέλλον παραμένει αφαιρετικό σ’ ένα κοινωνικό πλαίσιο όπου κυριαρχεί το παρόν. Η γεωπολιτική χρειάζεται ένα βάθος γνώσης, ανάλυσης και σύνθεσης που δεν διαθέτουν οι αισθήσεις, οι οποίες είναι οι μόνες προσβάσιμες στον πληθυσμό.

Κατά συνέπεια, τα δομικά στοιχεία της γεωπολιτικής παραμένουν αόρατα, αφαιρετικά και μάλλον ανύπαρκτα στους περισσότερους. Όμως η αναγνώριση της αξίας της προϋποθέτει τη γνώση των δομικών της στοιχείων. Πρέπει λοιπόν σε πανεπιστημιακό επίπεδο να διδάσκεται η γεωπολιτική τουλάχιστον στις σχολές της ασφάλειας και της άμυνας ως μία ανεξάρτητη οντότητα που εξηγεί το παρελθόν και καθορίζει το μέλλον.

Αυτή η μεθοδολογική αλλαγή είναι απαραίτητη αν θέλουμε να έχουν τα ανώτερα στελέχη της Ελλάδας και της Κύπρου, όχι μόνο μία άποψη αλλά και συνθετικές γνώσεις με αυτό το αντικείμενο. Πρέπει επιπλέον να ασχοληθούμε και με το θέμα της αξιοπιστίας της στο χώρο του ελληνισμού.

Διότι όταν υπάρχουν κατεχόμενα στην Κύπρο, γκρίζες ζώνες στην Ελλάδα, καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ίμβρο, στην Τένεδο και στην Κωνσταντινούπολη, και προβλήματα εσωτερικής πολιτικής στη Θράκη, πώς μπορεί η ελληνική γεωπολιτική να θεωρηθεί ως αξιόπιστη στον ελληνικό πληθυσμό, στους διαχρονικούς μας εχθρούς και στους συμμάχους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Διότι η γεωπολιτική δεν είναι απλώς ένα γνωστικό αντικείμενο μίας πανεπιστημιακής γνώσης που παραμένει ακαδημαϊκή. Ακόμα και αν η γεωπολιτική δεν αναλύει την πραγματικότητα, για διάφορους λόγους, η πραγματικότητα την εκθέτει συνεχώς. Η διαμόρφωση των πλαισίων δεν είναι μόνο θεωρητική. Υπάρχουν πρακτικές επιπτώσεις που ακυρώνουν κάθε λανθασμένη πληροφόρηση.

Οι ανώτεροι και οι ανώτατοι αξιωματικοί μας δεν πρέπει απλώς να γνωρίζουν τα δομικά στοιχεία της γεωπολιτικής αλλά και να μπορούν να τα εφαρμόζουν πρακτικά ακόμα και στο επίπεδο της υψηλής στρατηγικής. Δεν βρίσκονται σ’ ένα θεωρητικό πλαίσιο των πολεμικών παιγνίων μα σ’ ένα πολεμικό παίγνιο ειρήνης.

Όμως η κυριαρχία της ειρήνης δημιουργεί προσχήματα για τεχνάσματα που δεν ανήκουν στη γεωπολιτική. Αυτές οι απώλειες εμφανίζονται δυναμικά με τις ασύμμετρες απειλές όμως εκείνες τις στιγμές ποιος θυμάται τη φωνή του παρελθόντος που μιλούσε για το μέλλον εκτός από την πραγματικότητα;