Σχέδιο Ανάν από το 1975

Ο χάρτης του αμερικανο-βρετανο-καναδικού σχεδίου του 1978, που έχει αρκετές ομοιότητες με εκείνον του σχεδίου Ανάν.

Το αμερικανο-βρετανο-καναδικό σχέδιο ήταν βρετανικής έμπνευσης

Σύμφωνα με τα απόρρητα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις, που αποκαλύπτουμε σήμερα, το αμερικανο-βρετανο-καναδικό σχέδιο του 1978 προέβλεπε τη δημιουργία δύο συνιστωσών περιφερειών, καθώς και Επιτροπή Αποζημιώσεων, πρόνοιες που εξακολούθησαν να εισάγονται, με διάφορες ορολογίες, και σε κατοπινότερα σχέδια, όπως το σχέδιο Ανάν, αλλά και οι οποίες είχαν εμφανιστεί ήδη σε βρετανικά έγγραφα από το 1975!

Η εξελιχθείσα πρωτοβουλία το 1978, που έφερε το αμερικανο-βρετανοκαναδικό σχέδιο λύσης, με την ονομασία «Framework for a Cyprus Settlement», ήταν καθαρά επεξεργασία του Φόρεϊν Όφις, σε συνεργασία με την Ουάσινγκτον και σε συνέχεια των ήδη ανεπτυγμένων σχεδίων τους μεταξύ 1975-78. Το σχέδιο εκείνο, που παρουσιάστηκε και ως Non-Paper, προνοούσε:

Η Δημοκρατία της Κύπρου να είναι μια δικοινοτική ομοσπονδία, με δύο γεω- γραφικώς συνιστώσες περιοχές, η μία από τις οποίες να είναι αμιγώς ελληνοκυπριακή και η άλλη αμιγώς τουρκοκυπριακή...

Τη δημιουργία ανώτατου ομοσπονδιακού δικαστηρίου από τρεις δικαστές, έναν Ελληνοκύπριο, έναν Τουρκοκύπριο και έναν ξένο... Οι δύο περιοχές θα εγκαθίδρυαν περιφερειακά κυβερνητικά ιδρύματα... Θα δημιουργούνταν ένα Κυπριακό Ταμείο Συμφιλίωσης, το οποίο θα χρηματοδοτούσε η ομόσπονδη κυβέρνηση - που θα τη διοικούσαν από κοινού οι δύο περιφέρειες, και θα χρηματοδοτούσε αναπτυξιακά έργα στις περιοχές εκείνες που θα είχαν μεγαλύτερη οικονομική ανάγκη.

Πιο επεξηγητικά, το έγγραφο ξεκαθαρίζει πως με το Ταμείο Αποζημιώσεων, ουσιαστικά στόχευαν στην αναβάθμιση της ‘οικονομίας’ της τ/κ συνιστώσας περιφέρειας, την εξίσωσή της, δηλαδή, με την ε/κ συνιστώσα περιφέρεια, (βλ. Κυπριακή Δημοκρατία), και την αποζημίωση των προσφύγων που δεν θα επέστρεφαν πια στα σπίτια τους... Στο έγγραφο, αρχικά υπήρχε αναφορά και στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά αφαιρέθηκε, προφανώς γιατί θα ενοχλούνταν οι Τούρκοι, καθώς οι παραβιάσεις τους εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ελληνοκυπρίων συνεχίζονταν...

(Σημ.: Ο όρος ‘συνιστώντα κράτη’ του ‘Σχεδίου Ανάν’ ήταν όρος που οι Βρετανοί ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν στα βρετανικά σχέδια και χάρτες τους από το 1975, με σχετική αναφορά τον ίδιο χρόνο, στο βρετανικό περιοδικό «Εκόνομιστ»).
Στα έγγραφα για το 1978 υπάρχει και ένας χάρτης με τρεις γραμμές. Με τη γραμμή Αττίλα (κατάπαυσης του πυρός), τη γραμμή των ελληνοκυπριακών προτάσεων του 1977, και τη γραμμή των τουρκοκυπριακών απαιτήσεων του 1978.

Βρετανοί: «Μυστικοπάθεια» για τα σχέδια

Προτεινόμενη σημαία για την Κύπρο σύμφωνα με το σχέδιο Ανάν. Ξέχασαν την ημισέληνο στο κέντρο.

Στις 2 Φεβρουαρίου 1978, το Φόρεϊν Όφις σημείωνε: «Είναι σημαντικό να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς το πώς χρησιμοποιούμε τις ιδέες που έχουμε αναπτύξει με τους Αμερικανούς, στη βάση των οποίων έχουμε ετοιμάσει πολύ εμπιστευτικά σχέδια για το εδαφικό και τα συνταγματικά θέματα της Κύπρου. Πιστεύω ότι πρέπει να κρατήσουμε αυτά τα σχέδια πολύ καλά στα δικά μας χέρια στο Λονδίνο και να το κάνουμε ξεκάθαρο, πως, παρ’ όλον ότι είμαστε γενικά έτοιμοι να δράσουμε γρήγορα, δεν έχουμε καμία πρόθεση, σ’ αυτό το στάδιο, να αναθέσουμε αρμοδιότητα σε οιανδήποτε αποστολή».

Στις 3 Φεβρουαρίου 1978, ο Υπ. Εξωτερικών της Βρετανίας, με τηλεγράφημά του προς την πρεσβεία της Ουάσινγκτον, τόνιζε:

«Οι χάρτες και τα διάφορα συνταγματικά σχέδια που συζητούμε με τους Αμερικανούς αξιωματούχους είναι υψίστης ευαισθησίας έγγραφα, και ούτε εμείς, αλλά ούτε οι Αμερικανοί, φαντάζομαι, θέλουμε να κυκλοφορήσουν εκτός Ουάσινγκτον και Λονδίνου. Αν έλθει η ώρα να τα εξηγήσουμε στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών, τότε ένα μέλος του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης (του Φόρεϊν Όφις), που είναι γνώστης του θέματος, μάλλον θα χρειαστεί να μεταβεί στη Νέα Υόρκη... Όπως έμαθε ο κ. Γκόρντον (Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία) από τον Αμερικανό συνάδελφό του, οι τουρκικές προτάσεις πιθανόν να δοθούν στους Αμερικανούς πριν από τον Βάλντχαϊμ. Αν γίνει αυτό και οι Αμερικανοί θέλουν να μας τις δείξουν εμπιστευτικά, θα διευθετηθεί συνάντηση στη Νέα Υόρκη».

Στις 11 Οκτωβρίου 1978, ο Τούρκος πρέσβης στην Ουάσινγκτον συναντήθηκε με τον κ. Νίμιτς, και του είπε ότι οι ιδέες για λύση δεν πρέπει να βασίζονται πάνω στο σύνταγμα του 1960 (όπως ήθελε ο Πρόεδρος Κυπριανού), γιατί αυτό περιείχε το στοιχείο της πλειοψηφίας και μειοψηφίας, παρά ένα συνεταιρισμό βασισμένο στην ισότητα.

Στις 10 Οκτωβρίου 1978, οι Βρετανοί (Νοτίου Τμήματος Ευρώπης) συζήτησαν με τους Αμερικανούς τις πιθανότητες να αναλάβει η Γραμματεία των Η. Εθνών την πρωτοβουλία για να συγκαλύψουν την αμερικανική ανάμειξη... Την ίδια μέρα συζήτησαν σε βάθος και ‘χάρτες’ που είχαν ετοιμάσει στο Φόρεϊν Όφις, με αποτέλεσμα οι Αμερικανοί να δεχθούν τις βρετανικές υποδείξεις όσον αφορά το εδαφικό.

Όλο το ιστορικό της πρωτοβουλίας

Στις 28 Νοεμβρίου 1978, ο αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις (και κατά την περίοδο του Σχεδίου Ανάν Βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ) W. K. Prendergast, ετοίμασε το ιστορικό της εξελιχθείσας σε αμερικανο-βρετανο-καναδικό σχέδιο πρωτοβουλίας.

«Ο κ. Κάλαχαν (Βρετανός πρωθυπουργός) γνώριζε πώς ξεκίνησε η ‘πρωτοβουλία’. Αρχικά η ‘ιδέα’ συζητήθηκε στο περιθώριο του Οικονομικού Συνεδρίου Κορυφής στη Βόνη και ήταν πρωτοβουλία των πέντε Δυτικών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Η.Ε. Όμως, οι Γάλλοι από νωρίς τράβηξαν πίσω και τους ακολούθησαν οι Γερμανοί.

Περί τα μέσα Σεπτεμβρίου, μετά τη συμφωνία Αμερικής - Τουρκίας για την επαναλειτουργία των βάσεων, οι Αμερικανοί μπήκαν μπροστά. Ακολούθησε συνάντηση στην Ουάσινγκτον με τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου και του Καναδά, με τη Γαλλία και τη Γερμα νία να αντιπροσωπεύονται από παρατηρητές.

Εκεί, οι Αμερικανοί παρουσίασαν ένα σχέδιο με τίτλο ‘Framework for a Cyprus Settlement’ (Περίγραμμα Λύσης του Κυπριακού). Περιέχει προτάσεις για δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο με δύο περιφέρειες, πάνω στις αρχές που συμφώνησαν ο Μακάριος και ο Ντενκτάς το 1977. Οι κοινοτικές Αρχές θα έχουν στα χέρια τους την ασφάλεια της κάθε περιοχής, για να απαντώνται οι απαιτήσεις των Τ/κ, και οι τελευταίοι θα αναμένεται να κάνουν σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις, ξεκινώντας από τα Βαρώσια. (Εμείς θεωρήσαμε αυτή την παραχώρηση μη ρεαλιστική, καθώς οι Τούρκοι δεν μπορούν να δώσουν τα Βαρώσια προτού επιτευχθεί συνολική διευθέτηση, όμως, οι Αμερικανοί επέμεναν να περιληφθεί). Το σχέδιο δόθηκε στον Δρα Βάλντχαϊμ και στη συνέχεια οι Αμερικανοί το έδωσαν στον Κύπριο Υπ. Εξωτερικών και στον κ. Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη στις 10 Νοεμβρίου... Το υποστήριξε η ελληνική κυβέρνηση... Υπήρξαν διαρροές, οι περισσότερες παραπλανητικές. Το χαρακτήρισαν, επίσης, ως αμερικανική πρωτοβουλία. Η εντύπωση αυτή διορθώθηκε με δήλωση του Υπ. Εξωτερικών Δρος Όουεν στη Βουλή των Κοινοτήτων, στις 22 Νοεμβρίου...».

Έκθεση Υπάτης Αρμοστείας: Αντιδρούν οι «Αδούλωτοι Κερυνειώτες»
Σε έκθεσή της προς το Φόρεϊν Όφις, ημερομηνίας 14 Δεκεμβρίου 1978, η Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία έγραφε:

«Το προσφυγικό κίνημα είναι διασπασμένο σε σχέση με τις προτάσεις και, λόγω της μεγάλης πολιτικής του σημασίας, κάνουμε ιδιαίτερα λεπτομερή μελέτη των ‘ισορροπιών δυνάμεως στο κίνημα’. Υπάρχει η άποψη ότι μερικοί πρόσφυγες ίσως καταφύγουν και στη βία, αν προωθηθεί λύση που δεν θα τους επιτρέπει την επιστροφή. (Αυτό που είπε ο Υπ. Εξωτερικών στον Υπ. Αρμοστή, πως μπορεί και να πέσουν στο δρόμο μπροστά από τα αυτοκίνητα των διαπραγματευτών, δεν είναι κούφια λόγια). Οι κύριοι προπαγανδιστές της σημερινής διαφωνίας είναι, αφενός, οι Αμμοχωστιανοί προσφυγές (φίλα προσκείμενοι στον ΔΗ.ΣΥ.), οι οποίοι υποστήριξαν έντονα τις προτάσεις λύσης, και οι ηγέτες των οποίων, μάλιστα, εισηγήθηκαν στους πρώην κατοίκους των Βαρωσίων να ετοιμαστούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, και, αφετέρου, οι πρόσφυγες που πρόσκεινται στην ΕΔΕΚ. Οι οποίοι, παρ’ όλον ότι αριθμητικώς λιγότεροι, αποτελούν μια ισχυρή φωνή που επηρεάζει τους εκ Μόρφου πρόσφυγες, καθώς και μια μικρή ομάδα ανάμεσα στους πρόσφυγες της Αμμοχώστου. Οι πρόσφυγες που είναι οργανωμένοι στην ΕΔΕΚ, σε ευθυγράμμιση με τον Λυσσαρίδη, έχουν απορρίψει το αμερικανικό σχέδιο. Το Κίνημα των ‘Αδούλωτων Κερυνειωτών’ υποστηρίζει ότι δεν θα δεχτούν κανένα σχέδιο που δεν θα επιτρέπει σε όλους τους πρόσφυγες να επιστρέψουν στις εστίες τους. Είναι, βέβαια, οι άνθρωποι με τη μικρότερη πιθανότητα να γυρίσουν πίσω ποτέ, και, στην πραγματικότητα, δεν περιμένει κανείς να έχουν διαφορετική πολιτική. Η Επιτροπή Προσφύγων, η οποία απαρτίζεται από μικρές ομάδες διαφόρων προσφυγικών οργανώσεων, ο ηγέτης των οποίων θεωρείται γενικά ως φίλα προσκείμενος στο ΑΚΕΛ, αν και, φαινομενικά, είναι μέλος του κόμματος του Προέδρου, υιοθέτησε τη μέση οδό...».
Πηγή:Σημερινή