Τα «Βακούφια» διχάζουν τώρα την Τουρκία

Η ΕΕ επιδιώκει και την εφαρμογή του νόμου...

Συνέχεια από εδώ κι εδώ

Οι εθνικιστές θεωρούν το νόμο αναβίωση της Συνθήκης των Σεβρών και η διανόηση βήμα προς την Ε.Ε.

Του ανταποκριτή μας στην Κωνσταντινουπολη Αλεξανδρου Μασσαβετα

Μεγίστης σημασίας χαρακτηρίζεται για τη διεθνή εικόνα της Τουρκίας ο νόμος υπ’ αριθμόν 5555 «Περί Βακουφίων» που υπερψήφισε η Εθνοσυνέλευση έπειτα από μακρόχρονη και θυελλώδη συζήτηση την περασμένη Τετάρτη.

Η όλη συζήτηση έφερε σε αντιπαράθεση την κυβέρνηση Ερντογάν με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης και το κεμαλικό «Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα».

Τα δύο αντιπολιτευόμενα κόμματα είχαν προτάξει κοινό μέτωπο, με σκοπό την παρεμπόδιση της αναγνώρισης οποιουδήποτε περιουσιακού δικαιώματος στα μειονοτικά ιδρύματα.

Την κύρωση του νόμου, που αναγνωρίζει περιορισμένη δυνατότητα επιστροφής κατασχεμένων ακινήτων στα ιδρύματα των μη-μουσουλμανικών κοινοτήτων και τη δυνατότητα απόκτησης περιουσίας, είχε αρνηθεί ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αχμέτ Νεζντέτ Σέζερ.

Δεν υφίστανται, ωστόσο, αμφιβολίες ότι ο νόμος, που ψηφίσθηκε χωρίς την παραμικρή τροποποίηση από την παρούσα Βουλή, θα κυρωθεί από τον νυν Πρόεδρο Γκιουλ.

«Δυναμίτης»

Οι μεν εθνικιστές χαρακτηρίζουν τον νόμο 5555 ως αναβίωση της Συνθήκης των Σεβρών, ανατροπή του καθεστώτος της Λωζάννης και «δυναμίτη στα θεμέλια του κράτους και τον κοσμικό του χαρακτήρα».

Η φιλελεύθερη διανόηση της Τουρκίας πάλι θεωρεί μια νομική ρύθμιση που θα ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή στις μη-μουσουλμανικές κοινότητες των κατασχεμένων περιουσιακών τους στοιχείων και την απεριόριστη δυνατότητα απόκτησης περιουσίας στις συλλογικές οργανώσεις τους απαραίτητο βήμα στον εκδημοκρατισμό της χώρας και την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια.

Την «παράνοια των Σεβρών», την εμμονή δηλαδή των εθνικιστών ότι οι μη-μουσουλμανικές μειονότητες της Τουρκίας αποτελούν όργανα ξένων δυνάμεων που απεργάζονται τον διαμελισμό της Τουρκίας, κανείς πέραν των ακραίων εθνικιστών δεν τη λαμβάνει πλέον σοβαρά.

Διεθνείς συμβάσεις

Το ζήτημα που ανακύπτει ευθύς εξαρχής μετά την ψήφιση του σχεδίου νόμου και που απασχολεί τόσο τις μειονότητες όσο και την προοδευτική διανόηση της Τουρκίας είναι κατά πόσο ο νόμος περί Βακουφίων συνάδει με το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων τις οποίες έχει υπογράψει η Τουρκία.

Σημειωτέον ότι η σημαντικότατη πλειοψηφία των κατειλημμένων ακινήτων, καθώς και εκείνων των οποίων αναμένεται η επιστροφή, βρίσκονται στην Κωνσταντινούπολη και ανήκουν στη Ρωμαίικη Κοινότητα.

Η νομική σύμβουλος του Πατριαρχείου, δικηγόρος Κεζμπάν Χατεμί τονίζει πως ο νέος νόμος είναι ασυμβίβαστος με το κοινοτικό κεκτημένο και χρήζει σημαντικών τροποποιήσεων. Συγκεκριμένα, ο νόμος 5555 εξακολουθεί να προβλέπει την κατάληψη ιδρυμάτων, και των περιουσιακών στοιχείων που τους ανήκουν, και την ανάληψη της διοίκησής του από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων. Για όσα ακίνητα έχουν ήδη κατασχεθεί και περιέλθει στην εν λόγω διεύθυνση (τα καλούμενα «μαζμπούτ») δεν προβλέπεται δυνατότητα επιστροφής κατά τον νέο νόμο.

Κατά τη Χατεμί, αλλά και όλους τους επικριτές του νόμου, η εν λόγω ρύθμιση βρίσκεται σε πρόδηλη αντίθεση με τη συνθήκη της Λωζάννης, και κατ’ επέκταση με το τουρκικό Σύνταγμα. Η συνθήκη της Λωζάννης, τονίζει η νομικός, δεν αναγνωρίζει παρόμοιο δικαίωμα κατάσχεσης περιουσιών των μειονοτικών ιδρυμάτων.

Νέες αδικίες

Ο διευθυντής της Ελληνικής εφημερίδας της Πόλης «Απογευματινή», Μιχάλης Βασιλειάδης, τονίζει ότι ο νέος νόμος όχι μόνο δεν εξαλείφει τις αδικίες του παρελθόντος, αλλά προσθέτει μια επίφαση νομιμότητας στις παράνομες καταλήψεις κοινοτικής περιουσίας, αποσκοπώντας να αποκλείσει την επιστροφή των κατασχεμένων.

O Μιχάλης Βασιλειάδης, εκδότης της μακροβιότερης ελληνικής εφημερίδας στην Κωνσταντινούπολη

Ο Βασιλειάδης εντοπίζει τα περιουσιακά προβλήματα των κοινοτήτων σε τρεις άξονες: τα κατασχεμένα από κράτος περιουσιακά στοιχεία (mazbut) τα οποία δεν επιστρέφονται, τα μοναστήρια τα οποία υφαρπάχθηκαν από τη δικαιοδοσία του Πατριαχείου και τα ελληνορθόδοξα νεκροταφεία, τα οποία δημεύθηκαν και δόθηκαν στους δήμους.

Ο Βασιλειάδης αναφέρει χαρακτηριστικά πως ο με την παρέμβαση αστυνομικής αρχής ενταφιασμός στο ελληνορθόδοξο κοιμητήριο του Σισλί του Παπα-Ευτύμ και του γιου του, που θεωρούνται σχισματικοί από την ελληνορθόδοξη κοινότητα, αποτέλεσε βάναυση προσβολή της θρησκευτικής της ελευθερίας.

Κατά τον δημοσιογράφο, σημαντικό αίτημα της κοινότητας είναι να περιέλθουν τα κοιμητήρια πάλι στη δικαιοδοσία της. Οπως και τα μοναστήρια των Πριγκιποννήσων, τη διοίκηση των οποίων διεκδικεί το κράτος. Γύρω από τα μοναστήρια και τα νεκροταφεία υφίσταται ένα νομικό κενό, το οποίο δεν αντιμετωπίζει ο άρτι ψηφισθείς νόμος, εξηγεί ο Βασιλειάδης.

Ο δημοσιογράφος εξηγεί ότι παρά τις όποιες προβλέψεις του νόμου, η διοίκηση δρα κατά τρόπον ώστε να σαμποτάρει τον συλλογικό βίο της κοινότητας. Για παράδειγμα, από το 1991 δεν δινόταν άδεια για διενέργεια εκλογών στις Ρωμαίικες Κοινότητες. Οταν η άδεια δόθηκε, η διοίκηση έδρασε κατά το δοκούν και αρνήθηκε να παράσχει το απαραίτητο πιστοποιητικό στους εκλεγέντες, ώστε να μπορέσουν να ασκήσουν τα καθήκοντά τους.

Αισιοδοξία ότι θα επιστραφούν ακίνητα αξίας έως και 200 εκατ. δολαρίων

Ο Λάκης Βίγκας με την οικογένειά του

Ο Λάκης Βίγκας, επιφανές μέλος της ρωμαίικης ομογένειας και πρόεδρος της κοινότητας Νεοχωρίου (Γιενίκιοϊ) Βοσπόρου είναι πιο αισιόδοξος από τον κ. Βασιλειάδη. Ο Βίγκας θεωρεί ότι η σημαντικότερη κατάκτηση της ομογένειας στον νέο νόμο 5555 είναι η μη αναφορά οποιουδήποτε όρου αμοιβαιότητας στο κείμενο της διάταξης.

«Επί δεκαετίες ο περίφημος όρος της αμοιβαιότητας, ο οποίος εξάλλου δεν στηρίζεται στις προβλέψεις της Λωζάννης, μας κρατούσε ομήρους. Στην περίπτωση που η μουσουλμανική μειονότητα στην Ελλάδα αντιμετώπιζε οποιαδήποτε δυσκολία, μας επιφυλασσόταν αντίστοιχη μεταχείριση.»

Σήμερα ο νέος νόμος προβλέπει τον όρο της αμοιβαιότητας για την ίδρυση Βακουφίων από ξένους στην Τουρκία. «Αυτό είναι σωστό και λογικό. Πώς μπορείς να επικαλείσαι την αρχή της αμοιβαιότητας έναντι στους ίδιους σου τους πολίτες;» τονίζει ο Βίγκας, που υπογραμμίζει τη σημασία της αλλαγής, τονίζοντας ότι η παράλειψη κάθε αναφοράς στην αμοιβαιότητα θεωρήθηκε από την αντιπολίτευση «προδοσία».

«Είμαι αισιόδοξος ότι το καθεστώς των κοινοτήτων μας υπό τον νέο νόμο θα είναι πιο θετικό. Αισιοδοξώ ότι θα επιστραφούν στις κοινότητές μας ακίνητα αξίας μεταξύ 150 και 200 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία και δεν έχουν καταστεί mazbut. Η αναμενόμενη επιστροφή θα δώσει νέα οικονομική ζωή στις κοινότητές μας, ενώ παράλληλα θα αποκαταστήσει την αδικία του παρελθόντος.»

Κατά τον Βίγκα, σημαντικό είναι και το γεγονός ότι δίδεται στις επιτόπου Ρωμαίικες Κοινότητες η δυνατότητα να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Ο νόμος δεν είναι τέλειος, αλλά πρέπει να εστιάζουμε στο καλό και να αγωνιστούμε να άρουμε τις ατέλειές του στο μέλλον», σημείωσε. Για τον Βίγκα, σημασία δεν έχει μόνο η επιστροφή των ακινήτων, αλλά η διαχείρισή τους από τις Ρωμαίικες Κοινότητες.

«Η ομογένεια πρέπει να φανεί άξια να διαχειρισθεί τα περιουσιακά της στοιχεία, τα υπάρχοντα και αυτά που θα της επιστραφούν.»

Για τον Βίγκα, είναι επιτακτική η ανάγκη να βρεθούν νέοι άνθρωποι με δυναμισμό και κέφι για να προασπίσουν τα ακίνητα αυτά. Παράλληλα, η περιουσία των κοινοτήτων, την οποία σε κάποιες περιπτώσεις λυμαίνονται άτομα του περιθωρίου, θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να παράσχει ευκαιρίες στους εναπομείναντες νέους της Ρωμαίικης Κοινότητας, ώστε να αποτραπεί η φυγή τους και η διάλυσή της.

«Πρέπει κάποιες κοινότητες να σταματήσουν να είναι έρμαια τρωκτικών», κατέληξε, σημειώνοντας πως η κοινότητα Νεοχωρίου της οποίας προΐσταται ήταν η πρώτη η οποία διενήργησε εκλογές, με διαφάνεια, το 2006.

Πηγή:Καθημερινή