ΑΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΔΟΞΑΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ο Παύλος Μελάς

Στο έλεος της γραφειοκρατίας τα σπίτια όπου έζησαν ο Παλαμάς, ο Παύλος Μελάς. ο στρατηγός Μακρυγιάννης και η Κάλλας.

Ένα βήμα πριν από την κατάρρευση τα ιστορικά «στολίδια» της Αθήνας

Μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας. Κυκλοφοριακό χάος, άνθρωποι τρέχουν να προλάβουν τον χρόνο, άλλοι χαζεύουν τις βιτρίνες των πολυκαταστημάτων και οι θαμώνες βρίσκονται στα στέκια τους. Κανείς δεν προσέχει τα «μηνύματα» που στέλνουν από μια άλλη εποχή τα εγκαταλειμμένα κτίρια, όπου κάποτε έμειναν προσωπικότητες οι οποίες σημάδεψαν με το έργο τους τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

Η κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι κατοικίες των ανθρώπων που το έργο τους να νίκησε τον χρόνο, δεν κατάφερε όμως να νικήσει την αδιαφορία της Πολιτείας, είναι τραγική.

Το εγκαταλελειμένο σπίτι του Κωστή Παλαμά

Η εικόνα που παρουσιάζουν το σπίτι της, του Κωστή Παλαμά και του Παύλου Μελά,του στρατηγού Μακρυγιάννη, της Μαρίας Κάλλας και άλλων είναι η ίδια: εγκαταλελειμμένα και βρόμικα, απειλούνται με πλήρη κατάρρευση.

Όσους περαστικούς συναντήσαμε σε καθένα και τους ρωτήσαμε αν γνωρίζουν ότι σ’ αυτά τα ερείπια έζησαν κάποτε τόσο σπουδαίοι άνθρωποι ελάχιστοι το γνώριζαν, αλλά η αντίδραση όλων είναι η ίδια: «Μα είναι δυνατόν να βρίσκονται σε αυτή τη κατάσταση;»

Αναζητήσαμε τα αίτια αυτής της εγκατάλειψης. Οι πολιτικοί φορείς περιορίστηκαν να μας απαντήσουν ότι έχουν κάνει το χρέος τους φέρνοντας το θέμα στη Βουλή και καταθέτοντας σχετικές ερωτήσεις. Το χρέος τους έχουν κάνει και οι αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες, όπως μας απάντησαν, αφού όλα τα κτίρια έχουν κηρυχτεί διατηρητέα, αλλά εδώ και δεκαετίες οι διαδικασίες αναπαλαίωσής τους έχουν κολλήσει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.

ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΣΕ ΟΙΚΟΠΕΔΟ-«ΦΙΛΕΤΟ»

Η ζωή του Παύλου Μελά, ενός ευκατάστατου νέου του 20ου αιώνα, ο οποίος άφησε τη θαλπωρή της οικογένειάς του στην Αθήνα για να θυσιαστεί για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, συγκινεί ακόμα και σήμερα. Ο ίδιος δεν πρόλαβε να δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα, τον Μακεδονικό Αγώνα να παίρνει σάρκα και οστά οδηγώντας στην απελευθέρωση του υπόδουλου Ελληνισμού της Μακεδονίας, αναμφισβήτητα όμως πρόκειται για έναν σύγχρονο ήρωα της ιστορίας μας.

Επισκεφθήκαμε το σπίτι του, που βρίσκεται σε μια από τις ακριβότερες γειτονιές της Κηφισιάς. Ανάμεσα στις πολυτελείς βίλες ξεχωρίζει ένα ερειπωμένο σπίτι, αυτό είναι του ένδοξου μακεδονομάχου. Σε άθλια κατάσταση, σχεδόν υπό κατάρρευση, κατά καιρούς έχει μετατραπεί σε στέκι τοξικομανών. Κάποιοι περίοικοι μας είπαν ότι δεν είναι λίγοι οι άγνωστοι που εμφανίζονται αρκετά συχνά και ρωτάνε που μπορούν να μάθουν πόσο πωλείται το οικόπεδο. Μήπως φταίει η περιοχή-«φιλέτο» όπου βρίσκεται το ετοιμόρροπο πλέον κτίριο και γι αυτό δεν προχωράνε οι εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης;

Το πατρικό σπίτι του Παύλου Μελά

Το θέμα έφτασε πρόσφατα στη Βουλή και ο αρμόδιος υπουργός Μιχάλης Λιάπης ήταν για μια ακόμα φορά καθησυχαστικός, λέγοντας ότι η Πολιτεία θα πράξει ό,τι είναι δυνατό για να συντηρηθεί το σπίτι του Παύλου Μελά, με σκοπό στο μέλλον να μετατραπεί σε Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα. Ο ήρωας των ποιημάτων της Πηνελόπης Δέλτα αφιέρωσε τη ζωή του στην Ελλάδα και αυτή ακόμα να του ανταποδώσει τον ελάχιστο φόρο τιμής: να φροντίσει δηλαδή το σπίτι που άφησε για πάντα πίσω του όταν ξεκίνησε για να υλοποιήσει το όνειρό του να δει ελεύθερη τη Μακεδονία.

ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΜΗΔΕΝ

Παλιά φωτογραφία του σπιτιού του Κωστή Παλαμά

Ο Κωστής Παλαμάς πέθανε τον Φεβρουάριο του 1943. Μόνο η σκουριασμένη πλάκα έχει μείνει να μας θυμίζει ότι στο ερειπωμένο κτίριο της οδού Περίανδρου 5 στην Πλάκα έζησε ο εθνικός μας ποιητής. Σ’ αυτό το νεοκλασικό σπίτι πέρασε τις τελευταίες στιγμές της ζωής του ο ποιητής που με τα έργα του συνδέθηκε με όλους τους μεγάλους σταθμούς της ελληνικής ιστορίας: τη μικρασιατική εκστρατεία, το έπος του ΄40 και την Κατοχή.

Οι σοβάδες που πέφτουν, τα σπασμένα παραθυρόφυλλα και η στέγη που καταρρέει γεμίζουν με θλίψη τους περαστικούς, που έκπληκτοι κοντοστέκονται μπροστά από το εγκαταλελειμμένο σπίτι. Κανείς δεν γνώριζε ότι εκεί ο μεγάλος Έλληνας ποιητής, γιατί κανείς δεν έχει φροντίσει μέχρι σήμερα να το αποκαταστήσει, όπως αρμόζει στη μνήμη και στο έργο που μας κληροδότησε, αφήνοντάς μας μόνο το χρέος να το αξιοποιήσουμε.

Η αδιαφορία σε όλο της το μεγαλείο

Στο σπίτι που έζησε η κορυφαία Ελληνίδα σοπράνο όλων των εποχών Μαρία Κάλλας δεν υπάρχει πλέον ούτε σχετική πλάκα για να μας το θυμίζει. Οι πόρτες είναι σφραγισμένες και η εικόνα του εγκαταλελειμμένου νεοκλασικού στην οδό Πατησίων 61 κάθε άλλο παρά αντανακλά την λάμψη της σπουδαίας τραγουδίστριας, η οποία πέρασε κάποιο διάστημα της ζωής της σε αυτό.

Ένα κτίριο που θα μπορούσε να αποτελεί στολίδι για την Αθήνα, τόσο λόγω της ιστορικής του αξίας όσο και λόγω της αρχιτεκτονικής του τελειότητας, σήμερα παραμένει βορά στις … ορέξεις του χρόνου.

Κι όμως, στο σπίτι αυτό αντηχούσε κάποτε η μοναδική φωνή της Μαρίας Κάλλας, που στο άκουσμά της είχε υποκλιθεί ολόκληρη γη ανθρωπότητα.

Οι ρωγμές από τον σεισμό του 1999, οι μαυρισμένοι τοίχοι από τη φωτιά που ξέσπασε το 2003, τα σκουπίδια και τα σύνεργα τοξικομανών που υπάρχουν σε κάθε γωνιά συνθέτουν την εικόνα της εγκατάλειψης του σπιτιού της γυναίκας-θρύλου.

Πολλές είναι κάθε χρόνο οι εκδηλώσεις που διοργανώνονται από διάφορους φορείς, οι οποίοι διαγωνίζονται ποιος θα αποδώσει περισσότερες τιμές στη μνήμη της.

Το 2007 συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τότε που άφησε την τελευταία της πνοή στο Παρίσι και ανακηρύχτηκε από το υπουργείο Πολιτισμού σε έτος Μαρίας Κάλλας. Εκθέσεις με αγαπημένα της αντικείμενα και σπάνιες φωτογραφίες, καθώς και συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη της έλαβαν χώρα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, προκειμένου να γνωρίσει το ευρύ κοινό το έργο και τη ζωή της. Μοναδική παραφωνία – ακόμα και τη χρονιά που ήταν αφιερωμένη στη μνήμη της – να αναδείξει τον χώρο όπου τραγούδησε, ερωτεύτηκε και έζησε ένα μέρος της πολυτάραχης ζωής της η σπουδαία ντίβα.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΩΔΕΙΟ
ΑΘΛΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Επόμενος σταθμός η οδός Φειδίου 4. Σ΄ ένα δρομάκι στην καρδιά της Αθήνας βρίσκεται εκεί από το 1840 ένα υπέροχο αρχιτεκτονικής άποψης κτίριο. Με αισθητά τα σημάδια του χρόνου στην πρόσοψη και πολύ βρόμικο στο εσωτερικό, μάταια περιμένει να ξανακερδίσει λίγη από την χαμένη αίγλη.

Τότε που στεγαζόταν εκεί το Ελληνικό Ωδείο, αποτελώντας μία εστία πολιτισμού, όπου ακούγονταν χαρούμενες νότες, σε μια περίοδο που η χώρα μας δοκιμαζόταν από πολλές κακουχίες.

Παλαιότερα ήταν η κατοικία του πρέσβη της Αυστρίας και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τις λαμπερές δεξιώσεις που θα δίνονταν στο σπίτι με τα ψηλά ταβάνια και τους σκαλιστούς τοίχους. Είναι ακόμα ένα σπάνιο έργο του Βαυαρού αρχιτέκτονα Τσίλερ, όπως και τα Προπύλαια, τα οποία κοσμούν το κέντρο της πρωτεύουσας.

ΙΔΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ

Με πλήρη κατάρρευση απειλείται ένα από τα αξιόλογα κτίρια της πόλης του Αργους: το σπίτι του στρατηγού Μακρυγιάννη

Σε περίοπτη θέση της πόλης του Άργους δεσπόζει το σπίτι του ήρωα της Επανάστασης του 1821 στρατηγού Μακρυγιάννη, στο οποίο έγραψε το 1829 και τα άπαντά του. Αν και έχει κηρυχτεί διατηρητέο, μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει καμία αξιόλογη προσπάθεια να αναστηλωθεί και παραμένει ερείπιο.

Κώστας Καρυωτάκης

Στη γειτονική πόλη της Τρίπολης υπάρχει το σπίτι όπου έζησε ο μεγάλος ποιητής Κώστας Καρυωτάκης, το οποίο όμως έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, με το ένα μέρος του να έχει καταρρεύσει.

Ο Νικόλαος Μάντζαρος

Στην Κέρκυρα, με την τεράστια πνευματική παράδοση, σήμερα μόνο απογοήτευση προκαλεί η εικόνα της κατοικίας του Νικόλαου Μάντζαρου, του ανθρώπου που μελοποίησε τον Εθνικό μας Ύμνο, αφού στο ισόγειο φιλοξενεί ένα ιχθυοπωλείο.

Ακόμα όμως κι αν κάποιες από τις ιστορικές κατοικίες γίνουν μουσειακοί χώροι, δεν λύνεται το πρόβλημα της συντήρησής τους. Έτσι, ενώ η θερινή κατοικία του Καποδίστρια στην περιοχή Κουκουρίτσα της Κέρκυρας λειτουργεί ως μουσείο, η αδιαφορία των κρατικών υπηρεσιών κατά το παρελθόν είχε επιτείνει το πρόβλημα της συντήρησης του, αλλά ευτυχώς πλέον έχει ξεπεραστεί.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ

Μηνύματα αισιοδοξίας όμως έρχονται από την Πύλο και την αναστήλωση του σπιτιού του Τσικλητήρα, του πρώτου Έλληνα Ολυμπιονίκη.

Στο γραφικό λιμάνι της πόλης, το διώροφο νεοκλασικό σπίτι του που βρισκόταν υπό κατάρρευση σώθηκε την τελευταία στιγμή χάρη στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των τοπικών φορέων και του Τύπου.

Έτσι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι εργασίες αναμόρφωσης του οικήματος και το αναπαλαιωμένο κτίριο αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα της πόλης.

Η καθοριστική συμβολή των πολιτών, που πρόσφεραν δωρεάν τις τεχνικές μελέτες του έργου, αποδεικνύει ότι εκτός από την Πολιτεία πρέπει ο καθένας με τον δικό του τρόπο να κάνει το χρέος του απέναντι στη μνήμη αυτών των ανθρώπων που πρόσφεραν τόσα πολλά σ΄εμάς.

Πηγή: presstime
Αρ.φυλ.91
Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2008
Σελ.24-25