08.12.2007
Η Σκήτη Μακαρίου στη Χάλκη των Πριγκηποννήσων
Στο δεύτερο από τα Πριγκηπόννησα, τη Χάλκη την ερατεινή, που ως και το χώμα της ακόμη φωνάζει το ρωμαίικο χαρακτήρα της, συντελέστηκε πρόσφατα ένα πολιτιστικό έγκλημα και ταυτόχρονα θρησκευτικό ανοσιούργημα: βάρβαρη επίθεση κρατικών υπηρεσιών, που μισοκατέστρεψαν το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης, γνωστό ως Σκήτη Μακαρίου. Το μικρό και μη επανδρωμένο από μοναχούς μοναστήρι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό βουνό του νησιού, που κατά την παράδοση από πολύ παλιά απετέλεσε τόπο εγκατάστασης ασκητών μοναχών.
Πυκνό δάσος, γαλήνη και ικανή απόσταση από το χωριό της Χάλκης, υψόμετρο και πανοραμική θέα προς τα άλλα νησιά συντέλεσαν στην ίδρυση του μοναστηριού.
Η σκήτη βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το παλιό μοναστήρι της Παναγίας της Καμαριώτισσας, από το οποίο εξαρτάτο και εποπτευόταν μέχρι την κατάληψη του από τις τουρκικές αρχές στα 1942.
Ένα στενό μονοπάτι, που περνά μπροστά από την Καμαριώτισσα, οδηγεί και σήμερα στο Μακάριο, η ιστορική παρουσία του οποίου έχει δώσει το όνομά του στο βουνό, που ακόμη και στους Τούρκους είναι γνωστό ως Isa Tepesi. Κατά τον Σάρδεων Μάξιμο ο λόφος του Χριστού απετέλεσε μοναστικό ενδιαίτημα τουλάχιστον από το 17ο αιώνα.
Στα 1837 εγκαταστάθηκε εκεί ο Ηπειρώτης έμπορος Αντώνιος Τζίμας, που εγκατέλειψε τα εγκόσμια ύστερα από οικογενειακές δυστυχίες, ο οποίος έχτισε και το συνεχόμενο του ναΐσκου κελλί.
H ονομασία «Μακάριος» οφείλεται σε μοναχό του 19ου αιώνα, αμφιλεγόμενη και σκοτεινή φυσιογνωμία, που άφησε μελανή ανάμνηση στους νησιώτες, τους οποίους εκμεταλλευόταν οικονομικά και ο οποίος εν τέλει δολοφονήθηκε από αγνώστους γύρω στα 1860.
Το μοναστήρι της Μεταμόρφωσης, όπως και όλα τα υπόλοιπα μοναστήρια της Πόλης, στα νεώτερα χρόνια ουδέποτε φιλοξένησε πολυάνθρωπη μοναστική αδελφότητα, αλλά απετέλεσε ησυχαστήριο μεμονωμένων ασκητών και προσκύνημα, αλλά και τόπο γαλήνης για όλους τους Πολίτες.
Το μονόχωρο εκκλησάκι χρονολογείτο από τις αρχές του 19ου αιώνα και ήταν λιτό στην όψη και στο εσωτερικό του.
Είχε επισκευαστεί στα 1870 και παρά την ταπεινότητά του, δεν διέλαθε της προσοχής και καταστράφηκε ολοσχερώς από τους βανδάλους στα Σεπτεμβριανά. Επισκευάστηκε πάλι στα 1961, αλλά με το φυλλορρόημα της ρωμιοσύνης, στη δεκαετία του 1980 περιέπεσε σε κατάσταση εγκατάλειψης.Εντούτοις χάρη στο δυναμισμό και τα οράματα του οικουμενικού πατριάρχη Βαρθολομαίου, είχε ευπρεπιστεί τα τελευταία χρόνια και είχαν τοποθετηθεί στα κελιά του φύλακες.
Αλλά το εκκλησάκι φαίνεται πως ήταν άτυχο, κουβαλώντας ίσως την επαχθή κληρονομιά του Μακάριου.
Άλλωστε κι η ίδια η Χάλκη είναι άτυχο νησί: Η Καμαριώτισσα και η ελληνεμπορική σχολή καταλήφθηκαν από το κράτος και μετατράπηκαν σε ναυτική σχολή.
Η θεολογική σχολή έκλεισε πραξικοπηματικά από το κράτος, που πεισματικά αρνείται την επαναλειτουργία της.
Και το μοναστήρι του Άη Γιώργη του Κρημνού, το αγιοταφικό μετόχι, αποψιλώθηκε από αρκετά περιουσιακά του στοιχεία και είναι ημιεγκλωβισμένο από τη σχολή του Ναυτικού, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η πρόσβαση.
Όσο δε για τη Σκήτη Μακαρίου, αυθαιρέτως οι αρχές αμφισβήτησαν το ιδιοκτησιακό καθεστώς της και η διεύθυνση βακουφίων την είχε χαρακτηρίσει κατειλημμένη, εμπερίστατο, περιμαζωμένη, mazbut στα τουρκικά, όχι φυσικά λόγω αδιαφορίας ή αδυναμίας της ρωμαίικης κοινότητας και του Πατριαρχείου, που εξακολουθούσε να τη φροντίζει και να τη λειτουργεί, αλλά στα πλαίσια της κρατικής αυθαιρεσίας και αυταρχισμού.
Βεβαίως η διεύθυνση αντί να προστατέψει το μοναστήρι, όπως θεωρητικώς θα απαιτείτο, έστειλε τη διεύθυνση δασών με τα γκρέϊντερ. Τι άλλο απομένει να γίνει;
Όχι βέβαια ότι τα ιδρύματα των άλλων νησιών είχαν καλύτερη τύχη. Καθόλου.
Από πού να αρχίσει κάποιος και πού να σταματήσει;
Απ’ την παιδούπολη της Πρώτης, που στεγάζεται στο μοναστήρι της Μεταμόρφωσης, τη λειτουργία της οποίας απαγόρευσε το κράτος, ζητώντας από το Πατριαρχείο να αναγνωρίσει την κυριότητά του τουρκικού δημοσίου σε αυτήν;
Από το ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, τους ξεκάθαρους τίτλους κυριότητας του οποίου επ’ ονόματι του πατριαρχείου, αμφισβητεί το κράτος, δεσμεύοντας το ίδρυμα, τη λειτουργία του οποίου το ίδιο έκλεισε; Ή μήπως είναι περιττή λεπτομέρεια να γίνει αναφορά στη δήμευση περιουσιακών στοιχείων άλλων μοναστηριών;
Ο λόγος βέβαια του παρόντος κειμένου είναι το μοναστήρι του Μακάριου, γιατί εκεί οι αρχές υπερέβησαν τα όρια και κάθε προηγούμενη αυθαιρεσία τους, στέλνοντας τις μπουλντόζες να προβούν στην κατεδάφισή του.
Και ασφαλώς όλα τα άλλα είναι περιττές λεπτομέρειες, αφού την ίδια ώρα που συνέβαιναν τα ατοπήματα της Χάλκης, οι πρωθυπουργοί των δυο χωρών προέβαιναν πανευτυχείς σε ρεσιτάλ φιλοφρονήσεων και εναγκαλισμών, ενόψει των πανηγυρισμών για τον αγωγό φυσικού αερίου.
Και αναρωτιέμαι μήπως, στο κύμα οικοδόμησης μέτρων εμπιστοσύνης, θα συστηθούν και κοινές διευθύνσεις βακουφίων και δασών, ώστε να προβούν από κοινού σε καινούριες παρόμοιες «φιλικές διευθετήσεις»…
Εν τέλει, ποιοι και πώς κυβερνούν αυτές τις δυο χώρες;
Πήγα στο Μακάριο το καλοκαίρι του 2006, όταν έκανα επισταμένες επισκέψεις στα μοναστήρια των νησιών, αφού πια είχα δει όλα τα υπόλοιπα ιδρύματα της Ρωμιοσύνης της Πόλης. Το γνώριμο γαλήνιο και γλυκό ύφος των Πριγκηπονήσων και η εντυπωσιακή θέα της αντικρινής Αντιγόνης με συνεπήρε, εξαφανίζοντας την κούραση από την πορεία μέσα στην καλοκαιρινή κάψα. Κι ίσως δεν έδωσα μεγάλη βάση στην ταπεινή Σκήτη του Χριστού. Ήξερα βέβαια ότι έκλεινα ένα κύκλο. Αλλά δεν ήξερα ότι οι φωτογραφίες μου θα απέμεναν ανάμνηση ενός χαμένου κόσμου, παρακαταθήκη της ιστορίας της Βασιλεύουσας.
Και δε μπορούσα να φανταστώ ότι τόσο σύντομα το μοναστήρι έμελλε να χαθεί… Ώσπου ήρθαν τα θλιβερά μαντάτα του Νοέμβρη, που ανακάλεσαν από τη μνήμη τις χαμένες εικόνες και την ιστορία…
Είναι κάποια πράγματα που με εντυπωσιάζουν στην Πόλη. Όχι τα κουρελάκια που κρεμούν οι ντόπιοι επισκέπτες του Κουδουνά, που τόσο πολύ έχουν προβληθεί από τον τύπο κι εδώ κι εκεί. Όχι, καθόλου δε με συγκινούν.
Είναι το κουράγιο των ανθρώπων, που με συγκλονίζει.
Το κουράγιο των παιδιών του αραβόφωνου φύλακα της άλλης Σκήτης της Χάλκης, του Αρσενίου, που ξεκινούν κάθε πρωί χαράματα από το μοναστήρι κι έχουν να διανύσουν μεγάλη πορεία ποδαρόδρομο με χιόνια, με βροχές και με κρύο, κι ύστερα να πάρουν το βαπόρι της γραμμής για να πάνε σχολείο στο Φανάρι, στη μεγάλη σχολή. Είναι το κουράγιο των Ρωμιών, των λίγων και αμέτρητων, που το ξέρω καλά ότι θα ξαναστήσουν το μοναστήρι του Μακάριου, σε πείσμα των βανδάλων, σε πείσμα των παιχνιδιών της ιστορίας…
Του Θρασύβουλου Ορ. Παπαστρατή
Πηγή:Χρόνος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου