Ομπάμα: Ο δικός του πόλεμος

Ο Μπαράκ Ομπάμα, παρ’ ότι μαύρος, δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση στην παράδοση που θέλει σχεδόν κάθε Αμερικανό Πρόεδρο να έχει τον πόλεμό του. Τον δικό του πόλεμο. Τουλάχιστον ένα, ανεξάρτητα πόσους έχει κληρονομήσει από τον προκάτοχό του στην Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Για τον Μπαράκ (Ευλογημένο / Χουσεΐν (γιο του Αλί) Ομπάμα, ο δικός του πόλεμος είναι πλέον κατά της Λιβύης του Καντάφι. Αυτό θα του χρεώσει η ιστορία. Ο προκάτοχός του Μπους, είχε στο ενεργητικό του δυο πολέμους, όχι έναν. Αυτόν του Αφγανιστάν που άρχισε το 2001 και αυτόν κατά του Ιράκ του 2003. Και τους δυο αυτούς πολέμους τούς κληρονόμησε ο Ομπάμα. Ο Μπιλ Κλίντον, προκάτοχος του Μπους, είχε και αυτός το μερίδιό του. Κατά το Δόγμα Κλίντον οι πόλεμοί του ήταν «ανθρωπιστικοί». Είχε τον πόλεμο στη Σομαλία, μικρής έκτασης έστω, στις αρχές της προεδρικής του θητείας. Αλλά είχε κυρίως τους «ανθρωπιστικούς πολέμους» στην πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία. Αποκορύφωμα των πολέμων αυτών υπήρξε εκείνος του Κόσσοβου, το 1999, που θεωρείται ο κατ’ εξοχήν «ανθρωπιστικός πόλεμος» της μεταψυχροπολεμικής περιόδου. Στον πόλεμο αυτό, περισσότερα άτομα έχασαν τη ζωή τους μετά την έναρξη της αμερικανο-νατοϊκής ανθρωπιστικής επιχείρησης, παρά πριν. Αφήνοντας κατά μέρος το οξύμωρο της φράσης «ανθρωπιστικός πόλεμος» (Ηumanitarian war), στην περίπτωση των πολέμων του Κλίντον στα Βαλκάνια, είχαμε και τον ορισμό της «ανίερης συμμαχίας». Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, χέρι-χέρι με την Τουρκία του ήπιου, δήθεν, Ισλάμ, με τους θεοκρατικούς και θρησκευτικά ακραίους Σαουδάραβες, τους μουλάδες του Ιράν και τους λογής-λογής εξτρεμιστές από όλες σχεδόν τις μουσουλμανικές χώρες, συνασπίσθηκαν εναντίον των Σέρβων. Μια μόνο από τις συνέπειες του ανίερου αυτού συνασπισμού υπήρξε η νομιμοποίηση και εγκαθίδρυση ισλαμο-μαφιόζικων καθεστώτων στον ευρωπαϊκό νότο -στο Κόσσοβο και στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη.

Ο Μπους, ο πατέρας, έγινε και αυτός γνωστός με την ιδιότητά του ως Αρχιστράτηγος (Commander-in-Chief) όταν εκστράτευσε κατά του Σαντάμ στον Περσικό Κόλπο τον Ιανουάριο του 1991 για την «απελευθέρωση» του Κουβέιτ από τα νύχια του Χουσεΐν. Στην ουσία πήγε για να προστατεύσει τα αραβικά πετρέλαια όχι από ξένους αλλά από τους ίδιους τους Άραβες. Ας μην ξεχνάμε όμως και τον προηγούμενο πόλεμο του πατέρα Μπους, αυτόν του 1989, την εισβολή στον Παναμά για την ανατροπή του ηγέτη της χώρας Μανουέλ Αντόνιο Νοριέγκα ο οποίος προτού αναλάβει την ηγεσία της χώρας με πραξικόπημα, υπήρξε έμμισθος της αμερικανικής CΙΑ.

Επί προεδρίας Ρίγκαν (1981-1988) είχαμε πολλούς αλλά μικρότερης έκτασης πολέμους. Είχαμε και την αμερικανική εισβολή στο μικροσκοπικό νησί της Καραϊβικής, τη Γρανάδα, το 1983 και την ανατροπή του εκεί καθεστώτος. Είχαμε τους πολέμους των αμερικανο-τροφοδοτούμενων Κόντρας στην Κεντρική Αμερική και κυρίως κατά της Νικαράγουας. Στην περίπτωση αυτή είχαμε και την αμερικανική ναρκοθέτηση της πρωτεύουσας της Νικαράγουας, που το Δικαστήριο της Χάγης χαρακτήρισε «πράξη πολέμου» καταδικάζοντας την Ουάσιγκτον. Επί Ρίγκαν είχαμε και τον πόλεμο στο Αφγανιστάν κατά των Σοβιετικών. Στον πόλεμο εκείνο, ο Ρίγκαν χρηματοδότησε και όπλισε αυτούς που σήμερα μας είναι γνωστοί ως Ταλιμπάν – αυτούς που έδωσαν καταφύγιο στον Μπιν Λάντεν. Ο τελευταίος κατηγορείται ότι υπήρξε οργανωτής της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου κατά των Διδύμων Πύργων της Νέας Υόρκης με θύματα 3.000 περίπου αθώους Αμερικανούς. Όταν αυτοί λοιπόν οι Αφγανοί δούλευαν για λογαριασμό του Ρίγκαν τους φιλοξένησε στον Λευκό Οίκο και τους ονόμασε «αγωνιστές της ελευθερίας» (freedom fighters).

Πρίν τον Ρίγκαν υπήρξε και ο Κάρτερ ο οποίος υπερπροσπάθησε, αλλά δεν τα κατάφερε, να κηρύξει πόλεμο κατά του Ιράν. Ο Πρόεδρος Φορντ, διάδοχος του Νίξον, είχε βραχεία παρουσία στην Προεδρία. Αλλά ο προκάτοχός του Νίξον, που κληρονόμησε τον πόλεμο στο Βιετνάμ, άνοιξε δικά του μέτωπα στο Λάος και την Καμπότζη.
Ο Johnson είχε το Βιετνάμ του, ο Κέννεντι την απόπειρα εισβολής στην Κούβα, ο Τρούμαν τον πόλεμο της Κορέας.

ΠΑΡΑΦΩΝΙΑ Ο ΑΪΖΕΝΧΑΟΥΕΡ
Ο μόνος μεταπολεμικός Πρόεδρος που δεν ενέπλεξε την Αμερική σε πόλεμο ήταν ο διάδοχος του Τρούμαν, ο Αϊζενχάουερ. Και τούτο επειδή, πραγματικά πίστευε, ως Αρχηγός των Συμμαχικών Δυνάμεων στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι ο πόλεμος είναι πραγματική κόλαση. Ωστόσο, ο Αϊζενχάουερ, που παρ’ ολίγο να εμπλακεί σε πόλεμο στη Μέση Ανατολή (Λίβανος 1958) άφησε ως κληρονομιά την αλλαγή καθεστώτων (regime change) με τα πραξικοπήματα του 1953 στο Ιράν και της Γουατεμάλας το 1954.

Ποια θα είναι η κληρονομιά;
Ως προς τον πόλεμο του Ομπάμα στη Λιβύη, η από την Ουάσιγκτον εκπορευόμενη προπαγάνδα θέλει να πείσει ότι ο Ομπάμα σύρεται από τον Σαρκοζί της Γαλλίας και τους Εγγλέζους. Ο ισχυρισμός αυτός συγκρούεται από τα γεγονότα. Μόνο η αμερικανική πολεμική μηχανή μπορεί να καταστρέψει τις πολιτικο-στρατιωτικές δομές της Λιβύης και να επιφέρει τη ζητούμενη «καθεστωτική αλλαγή» που είναι και η επίσημη διακηρυγμένη θέση της Ουάσιγκτον. Αυτό που απομένει να δούμε ως προς τις επιθέσεις κατά της Λιβύης, του πολέμου δηλαδή του Ομπάμα, είναι οι συνέπειές τους. Αυτό που οι Αμερικάνοι πολύ εύστοχα έχουν ονομάσει «blowback». Αυτή θα είναι και η κληρονομιά του Ομπάμα και του πολέμου του.

Mάριος Ευρυβιάδης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Παντείου Παν/μιου