120 ψυχές ξεχασμένες σε Ιμβρο και Τένεδο

Ο Ελληνας πρωθυπουργός, μετά τις συναντήσεις του με την τουρκική ηγεσία στην Αγκυρα, επισκέπτεται την Ιμβρο.

Στο αυτοδιοικούμενο νησί τον υποδέχονται θερμά οι τοπικές αρχές, επικεφαλής χιλιάδων ομογενών της μειονότητας, ενώ μιλά σε μια μεγάλη συγκέντρωση στην Παναγία, την πρωτεύουσα του νησιού.

Ακολουθεί επίσκεψη στην Τένεδο, όπου επαναλαμβάνονται ανάλογες σκηνές. Ολα τα παραπάνω δεν είναι ένα φανταστικό σενάριο.

Κάπως έτσι θα έπρεπε να ήταν τα πράγματα αν εφαρμοζόταν από την Τουρκία η Συνθήκη της Λοζάνης και διατηρούνταν τα δεδομένα του 1923, όταν τα δύο νησιά, με σχεδόν αμιγώς ελληνικό πληθυσμό και απελευθερωμένα ήδη από το ελληνικό ναυτικό το 1912, παραχωρήθηκαν στην Τουρκία.

Η συνθήκη προέβλεπε την εφαρμογή ειδικού διοικητικού καθεστώτος για τα δύο νησιά (άρθρο 14 και άρθρα 37-44 του 3ου τμήματος), παρέχοντας εγγυήσεις για την προστασία της ζωής και των ιδιοκτησιών, την ελεύθερη χρήση της μητρικής γλώσσας (ελληνική), τη θρησκευτική ελευθερία και γενικά για το σύνολο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επιπλέον τα παραπάνω άρθρα χαρακτηρίστηκαν ως «βασικοί νόμοι» που σημαίνει ότι η Τουρκία δεν είχε δικαίωμα να τους καταργήσει μέσω άλλου νόμου, κανονισμού ή διοικητικής πράξης.

Αντίθετα από τα παραπάνω, η Τουρκία έβαλε μπροστά το λεγόμενο «πρόγραμμα διάλυσης», που οδήγησε στην εκ βάθρων αλλαγή της εθνολογικής σύνθεσης του πληθυσμού.

Σήμερα έχουν απομείνει στην Ιμβρο λίγο περισσότεροι από εκατό αδύναμοι και αποδεκατισμένοι ελληνικής καταγωγής γέροντες και γερόντισσες και λιγότεροι από είκοσι στην Τένεδο.

Και δεν είναι μακριά ο χρόνος που κι αυτοί θα τελειώσουν βιολογικά, με αποτέλεσμα στους μακρείς και δύσκολους χειμώνες να μην υπάρχει ούτε ψυχή ομογενούς και μόνο το καλοκαίρι να επιστρέφουν για προσκύνημα κατά εκατοντάδες ή και χιλιάδες οι Ιμβριοι για να περάσουν λίγες μέρες στην πατρογονική γη.

«Στα πέντε τελευταία χρόνια που είμαι ιερέας στα Αγρίδια έχω κάνει 35 κηδείες και δύο γάμους και δύο βαπτίσεις για Ιμβριους όμως που ήρθαν από το εξωτερικό», θα μας πει με απογοήτευση ο πατήρ Σταύρος Λίγδας.

Ο τελευταίος άφησε τη Θεσσαλονίκη όταν βγήκε στη σύνταξη κι αποφάσισε μαζί με τη σύζυγό του να εγκατασταθούν και πάλι στο νησί και στα Αγρίδια για να βοηθήσουν τους λιγοστούς ηλικιωμένους ομογενείς κατοίκους.

Δείγματα κληρονομιάς

Στα ελληνικά χωριά, στους Αγίους Θεοδώρους και στα Αγρίδια, αλλά και στο Γλυκύ, χάρη στις προσπάθειες Ιμβρίων που ζουν στο εξωτερικό και έχουν συντηρήσει και ανακαινίσει κάποια σπίτια, αλλά και όσα διατηρούνται ακόμη κόντρα στη φθορά του χρόνου και της εγκατάλειψης, διασώζονται ακόμη κάποια δείγματα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του νησιού.

Μιας κληρονομιάς που δείχνουν να σέβονται και κάποιοι καλλιεργημένοι Τούρκοι, που απέκτησαν μερικά παλιά σπίτια και επιχειρούν να τα ανακαινίσουν και να τα συντηρήσουν.

Οι πληροφορίες όμως φέρουν τελευταία απογοητευμένους και αγανακτισμένους κι αυτούς με τη συμπεριφορά των αρχών, αλλά και τη συνολικότερη στρατοκρατούμενη εικόνα που παρουσιάζει το νησί και να τα βγάζουν στο σφυρί.

ΖΩΗ ΜΟΝΟ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ

Οι εικόνες των εγκαταλειμμένων σπιτιών που καταρρέουν στα ελληνικά χωριά, με τους λιγοστούς ανήμπορους ηλικιωμένους κατοίκους τους να περιφέρονται σαν φαντάσματα ανάμεσα στα χαλάσματα, πληγώνουν.

Γίνεται, βέβαια, μια προσπάθεια από τους συλλόγους των Ιμβρίων στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη κάποιοι συνταξιούχοι Ιμβριοι να γυρίζουν και να περνούν λίγους μήνες στο νησί. Ομως κι αυτό περιορίζεται σε έναν πολύ μικρό αριθμό ατόμων, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες, αφού η διαβίωση στο νησί κατά τους χειμερινούς μήνες και με τις συνθήκες που έχουν δημιουργήσει οι τουρκικές αρχές, είναι πολύ δύσκολη.

Στο βιβλίο μου... μετράω θανάτους

Ο κοινοτάρχης και καφετζής, ο 74χρονος Αθανάσιος Ψαρός, απογοητευμένος, με τους συγγενείς του να έχουν φύγει από τα Αγρίδια, θα μας πει ότι το μόνο που κάνει είναι να κρατάει ένα βιβλίο με τους θανάτους. Ακόμη και το 1960, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της απογραφής, στην Ιμβρο ζούσαν 5.487 Ελληνες και μόλις 289 Τούρκοι. Σήμερα στο νησί ζουν πάνω από 10.000 Τούρκοι έποικοι, ενώ ο αριθμός των Ελληνων έχει πέσει στο μικρότερο νούμερο που υπήρξε ποτέ: είναι πλέον λίγο πάνω από 100.

Οσο για τους Ιμβριους που ζουν στην Ελλάδα ή διασκορπισμένοι σε όλα τα σημεία του κόσμου, υπολογίζονται σε 20.000 άτομα. Η Παναγία, η πρωτεύουσα της Ιμβρου, που συγκεντρώνει και το μεγαλύτερο μέρος των Τούρκων εποίκων του νησιού, έχει διατηρήσει ελάχιστα δείγματα από το ελληνικό παρελθόν της.

Νέοι οικισμοί και οικοδομήματα, καθώς και στρατιωτικά κτίρια, άναρχα δομημένα, δίνουν περισσότερο την εικόνα μιας υποβαθμισμένης πόλης της ηπειρωτικής Τουρκίας.

ΕΜΕΙΝΑΝ ΜΟΝΟ ΟΙ ΚΟΥΡΔΟΙ ΚΑΤΑΛΗΨΙΕΣ

Το απομακρυσμένο Σχοινούδι, που κάποτε ήταν το μεγαλύτερο χωριό με πάνω από 2.000 κατοίκους. Οι περίπου 25 Ελληνες κάτοικοί του πετάγονται συχνά τις νύχτες έντρομοι από τα κρεβάτια τους, από τον θόρυβο που κάνουν οι τοίχοι των σπιτιών που καταρρέουν.

Στο χωριό υπάρχουν και 50-60 «ισκαλτζήδες», Κούρδοι έποικοι καταληψίες, όπως θα μας πει ο 67χρονος Χρυσόστομος Κανταρτζής, που μαζεύει και διασώζει κομμάτι-κομμάτι και ψηφίδα-ψηφίδα ό,τι μπορεί από την πολύτιμη μακραίωνη κληρονομιά της ελληνικής παρουσίας στο νησί.

Στο Κάστρο, όπου δεν ζει πλέον κανένας Ελληνας, ο Κούρδος έποικος έστησε και... επιχείρηση για τους τουρίστες προσφέροντας καφέ, τσάι κ.τ.λ.

Οι Τούρκοι τους αφαίρεσαν αυθαίρετα πολιτικά και κληρονομικά δικαιώματα

Στη Θράκη οι όποιες αδικίες του παρελθόντος για τα μέλη της μειονότητας έχουν αποκατασταθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους εδώ και καιρό. Οι ιδιοκτησίες τους προστατεύονται και απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματά τους με πρώτα τα πολιτικά, ακόμη και γι αυτούς που ζουν εδώ και δεκαετίες στην Τουρκία.

Είναι νωπές ακόμη οι εικόνες από τα καραβάνια των χιλιάδων ατόμων που διαμένουν στην Τουρκία και ήρθαν για να ψηφίσουν στις βουλευτικές, τις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους Ελληνες της Ιμβρου και της Τενέδου.

Για ένα μεγάλο μέρος από αυτούς που διέμεναν στο εξωτερικό αφαιρέθηκε η τουρκική υπηκοότητα, χάνοντας έτσι πολιτικά αλλά και κληρονομικά δικαιώματα.

Ιδιαίτερα για όσους άντρες δεν υπηρέτησαν κάτω από τις συνθήκες τις οποίες δημιούργησαν οι τουρκικές αρχές στον στρατό έχει αφαιρεθεί η τουρκική υπηκοότητα και κάθε ιδιοκτησιακό και κληρονομικό τους δικαίωμα. Κατά την επίσκεψή του στην Ιμβρο τον Απρίλιο του 2005 ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν είχε υποσχεθεί ισονομία και απόδοση δικαιοσύνης για τους Ελληνες της Ιμβρου.

Η επίσκεψη εκείνη είχε συνοδευτεί από πληροφορίες ότι θα αναγνωριστούν τα κληρονομικά δικαιώματα των κατοίκων της Ιμβρου και της Τενέδου, ανεξαρτήτως από την υπηκοότητα που έχουν σήμερα, αλλά και η αναγνώριση των περιουσιακών δικαιωμάτων στους Ελληνες που κατείχαν περιουσίες πριν από το 1964, όταν τέθηκε σε εφαρμογή το περίφημο «πρόγραμμα διάλυσης», το οποίο οδήγησε στον αφανισμό των ομογενών.

Ομως μέχρι σήμερα τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε πράξη. Επιπλέον η εφαρμογή του κτηματολογίου, με την καταχώρηση υπέρ του τουρκικού δημοσίου πολλών οικοπέδων και ακινήτων, ήρθε να αυξήσει κι άλλο τις αδικίες.

10 μέρες χωρίς νερό, 26 χωρίς ρεύμα

Η κ. Αννα και ο σύζυγός της δεν εγκατέλειψαν ποτέ το νησί. Οταν όλοι έφυγαν από το Σχοινούδι, αυτός έμεινε και έγινε επί 6 χρόνια ο άμισθος φύλακας όλου του χωριού. Σήμερα στους περισσότερους δρόμους στο Σχοινούδι δεν μπορείς να κινηθείς ούτε με όχημα 4Χ4 και εδώ και 10 μέρες έπαψε να τρέχει νερό από τις βρύσες, ενώ πριν από δύο χρόνια οι ηλικιωμένοι κάτοικοι έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα μέσα στον Ιανουάριο για 26 ημέρες συνεχώς.

Ομως η τουρκική σημαία μέσα στα χαλάσματα δεν κατεβαίνει ποτέ, ενώ από το κλειστό κοινοτικό κατάστημα και τα μεγάφωνά του ακούγεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε όλο το χωριό η μαγνητοφωνημένη φωνή του μουεζίνη.

Μια επισήμανση: το Σύνταγμα της Τουρκίας απαγορεύει οποιαδήποτε σχέση του κράτους με τη θρησκεία. Κι ένα κρατικό κτίσμα, όπως αυτό της κοινότητας, δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για θρησκευτικούς σκοπούς. Οχι όμως στην Ιμβρο...

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Χ. ΤΕΛΙΔΗΣ

Πηγή:Έθνος