Η ιστορία του 100χρονου Χένρι Κίσινγκερ. Στις 27 Μαΐου 2023, ο Heinz (ή Henry) Alfred Kissinger, πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας και υπουργός Εξωτερικών, γίνεται 100 ετών.

Ο Χένρι Κίσινγκερ προσπάθησε να τερματίσει τον Ψυχρό Πόλεμο. Γιατί αυτοί που ήρθαν μετά από αυτόν στην Ουάσιγκτον προσπάθησαν να ξαναρχίσουν τη σύγκρουση;
Η ιστορία του 100χρονου πλέον γεννημένου στη Γερμανία στοχαστή που είχε βαθιά επίδραση στην εξωτερική πολιτική της υιοθετημένης χώρας του
=====
Ένας κατάσκοπος, ένας playboy, κάτοχος διδακτορικού, ένας διπλωμάτης, μια από τις πιο εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα και ο άνθρωπος που καθόρισε την αμερικανική εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στις 27 Μαΐου 2023, ο Heinz (ή Henry) Alfred Kissinger, πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας και υπουργός Εξωτερικών, γίνεται 100 ετών. Ίσως ο πιο γνωστός διπλωμάτης των ΗΠΑ της ζωής του, είναι ο άνθρωπος στον οποίο η Αμερική οφείλει την πολιτική της «ύφεσης», την ανοικοδόμηση των δεσμών με την Κίνα, την έννοια της πυρηνικής αποτροπής και το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ.

Το RT ρίχνει μια ματιά στο πώς ένα εβραιόπουλο από τη Γερμανία κέρδισε τους Αμερικανούς προέδρους και καθόρισε την πολιτική των ΗΠΑ για τις επόμενες δεκαετίες και γιατί οι επικριτές τον περιγράφουν ως έναν ανήθικο οπαδό του Νικολό Μακιαβέλι.

Ένας νεαρός δάσκαλος

Στις 27 Οκτωβρίου 1969, μια μοίρα 18 B-52 που μετέφεραν θερμοπυρηνικές βόμβες απογειώθηκε από την Καλιφόρνια. Τα αεροπλάνα ανεφοδιάστηκαν πάνω από τον Καναδά και υποτίθεται ότι θα αποδείκνυαν ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χτυπήσουν τη Μόσχα και άλλους στόχους στο ευρωπαϊκό τμήμα της ΕΣΣΔ. Το σχέδιο είχε αναπτυχθεί από τον Ρίτσαρντ Νίξον και τον Κίσινγκερ και οι εντολές δόθηκαν στις 10 Οκτωβρίου. Η αμερικανική ηγεσία πίστευε ότι θα μπορούσε να τρομάξει τους Ρώσους ώστε να περιορίσουν την υποστήριξή τους στο Βόρειο Βιετνάμ σε έναν μη δημοφιλή πόλεμο που έχανε η Ουάσιγκτον. Για τρεις ημέρες, τα αμερικανικά βομβαρδιστικά δοκίμαζαν σοβιετικά συστήματα ραντάρ πριν κληθούν σπίτι τους στις 30 Οκτωβρίου. Οι λεπτομέρειες της επιχείρησης Giant Lance αποχαρακτηρίστηκαν μόλις 35 χρόνια αργότερα.

Ο Κίσινγκερ εισήλθε για πρώτη φορά στον κόσμο της μεγάλης πολιτικής στο Χάρβαρντ, όπου πήρε το διδακτορικό του το 1954. Θα συνέχιζε να διδάσκει στο πανεπιστήμιο και θα έκανε ένα όνομα για τον εαυτό του ως εμπειρογνώμονας στις εξωτερικές σχέσεις.

Στο Χάρβαρντ, το γεννημένο στη Γερμανία δυναμό σπούδασε υπό μερικούς πολύ αντισοβιετικούς μέντορες, συμπεριλαμβανομένου του William Elliott, ενός ισχυρού ψυχρού πολεμιστή και πρώην συμβούλου του Franklin Roosevelt. Ο Έλιοτ αγάπησε την ανώτερη προπτυχιακή διατριβή του Κίσινγκερ με τίτλο «Το νόημα της ιστορίας», βλέποντας σε αυτήν μια αντανάκλαση των δικών του ιδεών.
Εγκαινίασαν το Θερινό Διεθνές Σεμινάριο του Χάρβαρντ, ένα ετήσιο συνέδριο στο οποίο οι συμμετέχοντες συζήτησαν και διατύπωσαν παγκόσμιες πολιτικές πρωτοβουλίες και στρατηγικές ευθυγραμμισμένες με την ηθική ηγεσία και τις δημοκρατικές αρχές. Ο Κίσινγκερ ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να κάνουν περισσότερα όσον αφορά τη διάδοση της ιδεολογίας τους.

Το νέο σχέδιο - που δημιουργήθηκε για να φέρει κοντά νέους ηγέτες και να ενισχύσει τις αμερικανικές αξίες - τράβηξε την προσοχή όχι μόνο των ισχυρών ελίτ αλλά και της CIA, η οποία χρηματοδότησε τα έξοδά της για μια δεκαετία. Εκείνα τα χρόνια, το Συμβούλιο Ψυχολογικής Στρατηγικής, το οποίο ήταν υπεύθυνο για την ανάπτυξη προπαγάνδας για την αποδυνάμωση της διεθνούς αξιοπιστίας του κομμουνισμού, προσέλαβε τον Κίσινγκερ και, το 1955, έγινε σύμβουλος στο Συντονιστικό Συμβούλιο Επιχειρήσεων του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, καθώς και διευθυντής μελέτης για τα πυρηνικά όπλα και την εξωτερική πολιτική στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Έγινε γνωστός το 1957 μετά την κυκλοφορία του πρώτου του βιβλίου, «Πυρηνικά όπλα και εξωτερική πολιτική», το οποίο έγινε μπεστ σέλερ. Παρόλο που αντανακλούσε τις απόψεις πολλών στρατιωτικών ερευνητών εκείνη την εποχή, έκανε κορυφαίους πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους να το προσέξουν. Ο Κίσινγκερ εξέθεσε τις ελλείψεις στην αμερικανική ατομική διπλωματία και υποστήριξε ότι η πυρηνική στρατηγική των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να αποτρέψει την ΕΣΣΔ, δεδομένου ότι εγγυόταν μόνο μια ακραία απάντηση με τη μορφή αμοιβαίας καταστροφής σε μια πυρηνική αποκάλυψη.

Οι αντίπαλοι των ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι σίγουροι ότι τα πυρηνικά όπλα δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ υπό τέτοιες συνθήκες, κάτι που, σύμφωνα με τον Κίσινγκερ, θα ενθάρρυνε τον πιο τολμηρό σοβιετικό επεκτατισμό. Ως εκ τούτου, ήρθε με την ιδέα της χρήσης πυρηνικών όπλων χαμηλής απόδοσης ικανών να πραγματοποιήσουν αποτελεσματικά χτυπήματα σε σχετικά μικρές περιοχές, αντισταθμίζοντας έτσι το σημαντικό αριθμητικό πλεονέκτημα που διέταξαν οι στρατοί των μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο ευρωπαϊκό θέατρο.

Εδώ, ο Κίσινγκερ ακολούθησε τα βήματα πολιτικών όπως ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι, ο οποίος πίστευε ότι οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ θα πρέπει να είναι πιο ευέλικτες στην αντιμετώπιση διεθνών απειλών. Αυτή η λογική οδήγησε στην εμφάνιση της αμυντικής στρατηγικής «ευέλικτης αντίδρασης» στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960. Αντί για μαζικά αντίποινα, ζήτησε την πιο μετρημένη χρήση βίας.

Ο Κίσινγκερ θεωρούσε τον εαυτό του οπαδό του ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις. Η προσέγγισή του έδωσε προτεραιότητα στην πρακτική δέσμευση με άλλους ισχυρούς παράγοντες με βάση όχι τα πολιτικά δόγματα ή την ηθική, αλλά το ιστορικό πλαίσιο και τα εθνικά συμφέροντα των κρατών. Αυτή η στρατηγική είναι διαφορετική από την πιο παραδοσιακή αμερικανική έννοια της εξαίρεσης, δεδομένου ότι αγνοεί τις ηθικές ή ιδεολογικές πτυχές των διεθνών πολιτικών συνεργασιών, εφόσον εξυπηρετούν ρεαλιστικές ανάγκες.
Πίστευε ότι ο ιδεαλισμός και το υψηλό φρόνημα στην πολιτική ήταν ένας δρόμος προς την παράλυση της πολιτικής. Όπως το έθεσε στον φίλο του, τον ιστορικό Stephen Graubard, το 1956, «η επιμονή στην καθαρή ηθική είναι από μόνη της η πιο ανήθικη στάση».
Αφού έκανε ένα όνομα για τον εαυτό του στον ακαδημαϊκό χώρο, ξεκίνησε την καριέρα του ως πολιτικός σύμβουλος. Παρά την πολιτική και ιδεολογική του εγγύτητα με τους Ρεπουμπλικάνους, κλήθηκε επίσης να βοηθήσει υψηλόβαθμα μέλη του Δημοκρατικού Κόμματος. Ξεκίνησε ως έμπιστος υπολοχαγός του Νέλσον Ροκφέλερ, του Ρεπουμπλικανού κυβερνήτη της Νέας Υόρκης, ενώ ταυτόχρονα εργαζόταν για τις διοικήσεις του προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, του Κένεντι και του Λίντον Τζόνσον.
Πρώτος μεταξύ ίσων
Ο Χένρι Κίσινγκερ ενεπλάκη άμεσα στη χάραξη στρατηγικής πολιτικής το 1969 μετά την εκλογή του Ρίτσαρντ Νίξον, του 37ου προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος τον διόρισε Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας. Ο Κίσινγκερ κατείχε αυτό το αξίωμα για έξι χρόνια και, από τον Σεπτέμβριο του 1973, πρόσθεσε τον ρόλο του υπουργού Εξωτερικών στις ευθύνες του σε αυτό που εξακολουθεί να είναι η μοναδική περίπτωση στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών ενός ατόμου που κατέχει αυτά τα δύο αξιώματα ταυτόχρονα. Εκείνη ήταν η εποχή που κατάφερε να επιδείξει όλη τη διπλωματική του τεχνογνωσία και απέκτησε φήμη για την πείνα του για εξουσία και ερωτικές σχέσεις.
Όταν διορίστηκε οπαδός της realpolitik, εξασφάλισε την υποστήριξη του προέδρου για τη συγκέντρωση της CIA. Περισσότερα στρώματα προστέθηκαν στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, δημιουργήθηκαν ορισμένες επιτροπές που αναφέρονται σε αυτόν και προσλήφθηκε περισσότερο προσωπικό. Το σώμα, το οποίο ήταν συνδεδεμένο με τον πρόεδρο, εξουσιοδοτήθηκε επίσης να κάνει περισσότερα και άρχισε να πιέζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στο κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής, καθώς ο Νίξον δεν εμπιστευόταν την υπηρεσία. Ο Pavel Sharikov, PhD στις πολιτικές επιστήμες και διευθυντής του Κέντρου Εφαρμοσμένων Ερευνών στο Ινστιτούτο Επιστημών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών για τις Αμερικανικές και Καναδικές Σπουδές, δήλωσε στο RT ότι η πρωτοποριακή προσέγγιση του Κίσινγκερ βασίστηκε στην εφαρμογή έρευνας και ανάλυσης στο έργο του συμβουλίου.
Ο Κίσινγκερ ήταν επικεφαλής των περισσότερων επιτροπών και υποεπιτροπών, γεγονός που τον έκανε έναν πολύ ισχυρό παίκτη. Είχε διασυνδέσεις στο Πεντάγωνο, στο Γενικό Επιτελείο Στρατού και στη CIA. Ήταν υπεύθυνος για τη διπλωματία και είχε τραβήξει με τον στρατό των ΗΠΑ. Χρειαζόταν όλες αυτές τις δυνάμεις επειδή του είχε ανατεθεί η λεπτή αποστολή της διαχείρισης της αποχώρησης των ΗΠΑ από το Βιετνάμ.

Μέχρι τη στιγμή που ο Ρίτσαρντ Νίξον ανέλαβε τα καθήκοντά του, η Αμερική πολεμούσε στο Βιετνάμ για τέσσερα χρόνια, υποστηρίζοντας το νότο στον πόλεμο εναντίον του κομμουνιστικού καθεστώτος του βορρά. Όταν ο Νίξον αποδέχθηκε το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων το 1968, υποσχέθηκε «ένα έντιμο τέλος στον πόλεμο».
«Δεν θα σταματήσουμε εκεί – χρειαζόμαστε μια πολιτική για να αποτρέψουμε περισσότερους Βιετναμέζους», διακήρυξε. Αργότερα, έγραψε ότι είχε προσπαθήσει να το τερματίσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα και με αξιοπρέπεια.
Αλλά δεν μπορούσε να το κάνει γρήγορα - η ομάδα του προέδρου δεν μπορούσε να συμφωνήσει σε μια στρατηγική εξόδου. Συνολικά 58.281 Αμερικανοί στρατιώτες και αξιωματικοί σκοτώθηκαν στο Βιετνάμ και 21.189 από αυτούς πέθαναν ενώ ο Νίξον ήταν στην εξουσία. Ο Κίσινγκερ, ο οποίος ξεκίνησε ως σύμβουλος στις συνομιλίες διευθέτησης όταν ο Τζόνσον ήταν πρόεδρος και ήταν πεπεισμένος ότι ήταν αδύνατο να κερδηθεί ο πόλεμος, πρότεινε κλιμάκωση, ίσως ακόμη και πυρηνική απειλή, ως τρόπο αύξησης του διακυβεύματος και εξαναγκασμού των Βορειοβιετναμέζων να συμμετάσχουν σε συνομιλίες, πείθοντας τους αντιπάλους ότι η Αμερική δεν επρόκειτο να υποχωρήσει (η λεγόμενη θεωρία του τρελού).
Στις 10 Σεπτεμβρίου 1969, πριν από τις μαζικές αντιπολεμικές πορείες στις ΗΠΑ, ο Χένρι Κίσινγκερ έστειλε ένα υπόμνημα στον πρόεδρο, απαριθμώντας τους κινδύνους μιας πιθανής απόσυρσης. Όσο περισσότερα στρατεύματα αποσύρετε, τόσο περισσότερα θα απαιτήσουν οι ψηφοφόροι. Εκτός αυτού, είναι πιο δύσκολο να πολεμήσεις με λιγότερους στρατιώτες και οι δυνάμεις θα αποδυναμωθούν από κάθε απόσυρση. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει ένα φαινόμενο ντόμινο, δίνοντας στους Σοβιετικούς ενθάρρυνση στις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις.
Οι ΗΠΑ επέμειναν ότι το Βόρειο Βιετνάμ πρέπει να αναγνωρίσει την κυβέρνηση του Νότιου Βιετνάμ και να καταλήξει σε μια συμφωνία διευθέτησης που θα κρατήσει τη χώρα χωρισμένη στα δύο. Το μήνυμα στάλθηκε και στη Μόσχα: ο Κίσινγκερ και ο Νίξον πίστευαν ότι η πίεση από τη Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε να φέρει το Βόρειο Βιετνάμ, το οποίο κέρδιζε, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Τον Μάρτιο του 1969, οι ΗΠΑ άρχισαν να βομβαρδίζουν κρυφά την ουδέτερη Καμπότζη, η οποία ήταν προπύργιο των Βιετκόνγκ – στρατιώτες από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Νοτίου Βιετνάμ δραστηριοποιούνταν εκεί. Σχεδόν 100.000 άμαχοι σκοτώθηκαν και η εκστρατεία ωφέλησε επίσης τον Πολ Ποτ και τους Ερυθρούς Χμερ του, καταστρέφοντας τον γεωργικό τομέα. Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν αρκετές μυστικές επιχειρήσεις που υποτίθεται ότι θα έπειθαν την ΕΣΣΔ ότι η Ουάσιγκτον προετοιμαζόταν για πυρηνικό πόλεμο. Ο αριθμός των κατασκοπευτικών αποστολών γύρω από τη Σοβιετική Ένωση αυξήθηκε σημαντικά, τα στρατηγικά βομβαρδιστικά τέθηκαν σε ετοιμότητα, έτοιμα για ανάπτυξη και κινητοποιήθηκαν οχήματα πυρηνικής παράδοσης.
Ο Κίσινγκερ χρησιμοποίησε διπλωματικούς διαύλους και καθιέρωσε επαφές με τον Ανατόλι Ντομπρίνιν, τον σοβιετικό πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον, επισκιάζοντας τον Γουίλιαμ Ρότζερς που υπηρετούσε ως υπουργός Εξωτερικών εκείνη την εποχή. Είχαν απευθείας γραμμή, χωρίς τηλεφωνικούς πίνακες. Μιλούσαν ένας προς έναν, χωρίς διερμηνείς ή βοηθούς, σχεδόν κάθε μέρα.
Χρησιμοποιώντας τις διασυνδέσεις του με τον Ντομπρίνιν, ο Κίσινγκερ κανόνισε μια συνάντηση στο Παρίσι με τον Le Duc Thọ, μέλος του πολιτικού γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος του Βιετνάμ. Ο πρώτος γύρος των συνομιλιών δεν ήταν επιτυχής και οι ΗΠΑ συνέχισαν να πιέζουν το Βόρειο Βιετνάμ μέσω βομβαρδισμών, προσπαθώντας να βρουν μια λύση. «Αρνούμαι να πιστέψω ότι μια μικρή δύναμη τέταρτης κατηγορίας, όπως το Βόρειο Βιετνάμ, δεν έχει οριακό σημείο», επέμεινε ο Κίσινγκερ. Μαζί με άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους, ήταν υπεύθυνος για τους βομβαρδισμούς χαλιών του Βόρειου Βιετνάμ και των συμμάχων του – της Καμπότζης και του Λάος. Παραδέχτηκε ότι οι αποφάσεις του είχαν ως αποτέλεσμα πάνω από 50.000 θανάτους αμάχων στην Καμπότζη. Ο δημοσιογράφος του Intercept Nick Truse υποστηρίζει ότι ο αριθμός είναι πιο κοντά στις 150.000.
Η πολιτική αποκλιμάκωσης ήταν πιο αποτελεσματική. Η ΕΣΣΔ δεν αγόρασε την αμερικανική μπλόφα. Η προσπάθεια να γίνουν παραχωρήσεις στον πυρηνικό τομέα και την οικονομία με αντάλλαγμα οι Σοβιετικοί να περιορίσουν τις κομμουνιστικές επαναστάσεις στις χώρες του τρίτου κόσμου απέτυχε. Ο Ανατόλι Ντομπρίνιν είπε στον Κίσινγκερ σε μια ιδιωτική συνομιλία ότι η Σοβιετική Ένωση ήθελε να βελτιώσει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ παρά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Οι συνομιλίες μεταξύ των δύο διπλωματών οδήγησαν στη δημιουργία ενός μυστικού διαύλου μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Αντί για πυρηνικές απειλές, επιλέχθηκε μια άλλη τακτική κατά της ΕΣΣΔ – η ύφεση μέσω της υπογραφής το 1972 της ενδιάμεσης συμφωνίας SALT και της συνθήκης ABM. Ο Κίσινγκερ άρχισε επίσης να αποκαθιστά τις σχέσεις με την κομμουνιστική ηγεσία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Ταυτόχρονα, όπως αποδεικνύεται στο βιβλίο του Anatoly Dobrynin «In Confidence», η σοβιετική ηγεσία ήταν πιο ανήσυχη για την Κίνα παρά για τις ΗΠΑ. Μπορούσαν να διαπραγματευτούν με τους Αμερικανούς και να τους εμπιστευτούν ότι θα τηρήσουν τις συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ των δύο χωρών, ενώ η Κίνα – ακόμη και τότε, στη δεκαετία του 1970 – θεωρούνταν ήδη ο κύριος και πιο αδυσώπητος εχθρός της ΕΣΣΔ. Επιπλέον, η κινεζική ηγεσία έστειλε ακόμη και ένα μυστικό μήνυμα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, στο οποίο καταδίκασε την πυρηνική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας και προειδοποίησε τους Αμερικανούς «να μην εμπιστεύονται τη σοβιετική ηγεσία».
Η λογική πίσω από τις ενέργειες του Κίσινγκερ – ήταν de facto επικεφαλής των πολιτικών ύφεσης – ήταν να παρέχει πλεονεκτήματα στις ΗΠΑ βελτιώνοντας τις σχέσεις τόσο με την ΕΣΣΔ όσο και με την Κίνα και υπονομεύοντας τους δεσμούς μεταξύ αυτών των δύο χωρών. Τα βήματα που έκανε κατέληξαν σε ένα στρατηγικό τρίγωνο, στο οποίο οι ΗΠΑ είχαν το πλεονέκτημα έναντι των δύο κομμουνιστικών καθεστώτων, κάνοντάς τα να ξεχάσουν την κοινή ιδεολογία που υποτίθεται ότι τα ένωνε. Και μια αργή απόσυρση των στρατευμάτων παρείχε τον χρόνο που χρειάζονταν οι ΗΠΑ για να αλλάξουν το παγκόσμιο πολιτικό τοπίο, ακολουθώντας παράλληλα μια πολιτική ύφεσης στις σχέσεις τους με τους Σοβιετικούς και την Κίνα, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις πιθανές ζημιές από την ήττα τους.
Αφού είδε τη βελτίωση των σχέσεων των ΗΠΑ με την ΕΣΣΔ και την Κίνα, η ηγεσία του Βόρειου Βιετνάμ αισθάνθηκε πιο διατεθειμένη να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Στις 27 Ιανουαρίου 1973, ο Κίσινγκερ και ο Le Duc Tho υπέγραψαν τελικά τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Παρισιού. Οι Αμερικανοί, ωστόσο, απέτυχαν να πάρουν παραχωρήσεις από το Βόρειο Βιετνάμ. Συμφώνησαν να αποσύρουν τα στρατεύματά τους και αναγνώρισαν δύο κυβερνήσεις στο νότο.
Την επόμενη μέρα μετά την υπογραφή των συμφωνιών, ο Κίσινγκερ είπε στον Τζον Έρλιχμαν, βοηθό του προέδρου για τις εσωτερικές υποθέσεις: «Νομίζω ότι αν είναι τυχεροί μπορούν να αντέξουν για ενάμιση χρόνο». Είχε φύγει μόλις ενάμιση μήνα – το Νότιο Βιετνάμ έπεσε στα χέρια του κομμουνιστικού στρατού το 1975. «Ένας πόλεμος δεν χάνεται μέχρι να τον θεωρήσεις χαμένο. Μέχρι να φανεί σαν μια σίγουρη ήττα, μπορείτε να την ονομάσετε νίκη» - ακολουθώντας αυτό το ρητό, ο Χένρι Κίσινγκερ το μετέτρεψε σε δόγμα.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ο πόλεμος που έχασε ο Κίσινγκερ τελείωσε με προσωπική αναγνώριση – το 1973, του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, μαζί με τον Le Duc Tho, για τη διαπραγμάτευση της κατάπαυσης του πυρός στο Βιετνάμ. Επιπλέον, ο Κίσινγκερ έγινε τόσο δημοφιλής στις ΗΠΑ λόγω της ύφεσης και της απόσυρσης από το Βιετνάμ που παρέμεινε ως υπουργός Εξωτερικών ακόμη και μετά την παραίτηση του Νίξον. Συνέχισε στη θέση υπό τον διάδοχο του Νίξον, Τζέραλντ Φορντ, παραμένοντας υπεύθυνος για την αμερικανική εξωτερική πολιτική μέχρι το 1977.

Το λυκόφως της καριέρας του πατριάρχη της διπλωματίας

Παρά την αδιαμφισβήτητη συμβολή του πατριάρχη της αμερικανικής διπλωματίας στην εξωτερική πολιτική της χώρας, τώρα που έχουν περάσει τόσα χρόνια, όλο και περισσότεροι άνθρωποι αμφισβητούν το ιστορικό του. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν τον Κίσινγκερ τον πιο αποτελεσματικό υπουργό των τελευταίων 50 ετών, ενώ άλλοι έχουν ζητήσει έρευνα για τις ενέργειές του, ακόμη και τη σύλληψή του. Ενώ πολλοί συνεχίζουν να τον επαινούν ως λαμπρό πολιτικό και εξαιρετικό διαπραγματευτή, άλλοι τείνουν να τον βλέπουν ως αδίστακτο και αυταρχικό, ακόμη και εγκληματία πολέμου.

Έτσι, ο δημοσιογράφος Christopher Hitchens στο βιβλίο του «Η δίκη του Henry Kissinger» έδειξε τον πολιτικό σε εξαιρετικά κακό φως, κατηγορώντας τον ότι διηύθυνε προσωπικά τον πρώτο γύρο βομβιστικών επιθέσεων στην Καμπότζη χωρίς ψήφισμα από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, εκτός από την επινόηση και την εκτέλεση ενός σχεδίου απαγωγής και δολοφονίας του αρχηγού του χιλιανού στρατού Rene Schneider ως μέρος μιας εκστρατείας με στόχο τη δίωξη και την καταστροφή της πολιτικής αντιπολίτευσης στη Λατινική Αμερική. Κατηγορείται επίσης ότι ενθάρρυνε τη γενοκτονία του πληθυσμού της Βεγγάλης του Ανατολικού Πακιστάν – που διαπράχθηκε από την πακιστανική κυβέρνηση – καθώς και τη γενοκτονία του Ανατολικού Τιμόρ από την Ινδονησία κατά τη διάρκεια της κατοχής το 1975.

Επίσης, ο Κίσινγκερ κατηγορείται ότι συμμετείχε, μαζί με τη CIA, στο αιματοβαμμένο στρατιωτικό πραξικόπημα που οργάνωσε ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοσέτ στη Χιλή, ο οποίος ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο σοσιαλιστή πρόεδρο της χώρας Σαλβαδόρ Αλιέντε το 1973.

Εκτός από αυτές τις σοβαρές κατηγορίες, υπάρχει μια γενική τάση επανεκτίμησης του ρόλου του Κίσινγκερ ως ιδιοφυΐας της διπλωματίας. Η διορατικότητά του αμφισβητείται όλο και πιο συχνά σήμερα και κατηγορείται ότι μετατρέπει την επίδειξη σε σύμβολο διπλωματικής ανδρείας.

Η γενιά που έζησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο εισήλθε στον Ψυχρό Πόλεμο με μια πρωταρχική επιθυμία να αποτρέψει μια νέα παγκόσμια σύγκρουση. Ο Κίσινγκερ είναι ένας από τους τελευταίους επιζώντες εκείνης της εποχής. «Το κράτος είναι ένας εύθραυστος οργανισμός και ο πολιτικός δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να διακινδυνεύσει την επιβίωσή του με ηθικούς περιορισμούς», έγραψε στην «Παγκόσμια Τάξη».

Μετά την αποχώρησή του από την κυβερνητική υπηρεσία, ο Κίσινγκερ δεν έχασε την πρόσβασή του στους διαδρόμους της εξουσίας. Η αναγνώριση από το κατεστημένο των επιτευγμάτων και της εμπειρίας του συνέχισε να αυξάνεται. Οι συμβουλές του ζητήθηκαν τώρα όχι μόνο από Αμερικανούς προέδρους, αλλά και από ηγέτες άλλων χωρών. Ίδρυσε την Kissinger Associates, μια πολιτική και επιχειρηματική συμβουλευτική εταιρεία, και συνέχισε την καριέρα του. Εξακολουθεί να παρακολουθεί διεθνείς εκδηλώσεις και να σχολιάζει σημαντικές εξελίξεις στην παγκόσμια πολιτική.

Ο Πάβελ Σαρίκοφ λέει ότι, παρά το προφανές διπλωματικό ταλέντο του Χένρι Κίσινγκερ, οι απόψεις του ήταν προϊόν της εποχής του.

«Σήμερα σκεφτόμαστε την αμερικανική διπλωματία ως μια παράδοση 250 ετών, αλλά το γεγονός είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να εμπλέκονται ενεργά στις εξωτερικές υποθέσεις περίπου την εποχή που γεννήθηκε ο Κίσινγκερ. Και οι υπάρχουσες σχολές της αμερικανικής διπλωματίας διαμορφώθηκαν από τις ατζέντες της δεκαετίας του 1920-1940. Ο Κίσινγκερ είναι μαθητής αυτών των σχολείων. Τα κύρια επιτεύγματά του έγιναν στη δεκαετία του 1960-1970 και αντιπροσωπεύουν ένα οριστικό πρότυπο ποιότητας για την αμερικανική διπλωματία σήμερα. Η χώρα χρησιμοποιεί ενεργά την κληρονομιά του στην τρέχουσα εξωτερική πολιτική της. Μεταξύ των πατριαρχών, είναι ένας από τους πιο εξαιρετικούς", δήλωσε ο Sharikov στο RT.
Σημείωσε επίσης ότι ο Κίσινγκερ έχει ξεπεράσει αρκετές εποχές, οπότε είναι δύσκολο να βρεθεί κάποιος παρόμοιου αναστήματος μεταξύ της νέας γενιάς στην αμερικανική πολιτική. «Αν μιλάμε για τους πατριάρχες της αμερικανικής διπλωματίας, ο ομόλογός του θα ήταν ο Zbigniew Brzezinski [ο οποίος γεννήθηκε επίσης στην Ευρώπη]. Ενώ ο Κίσινγκερ αντιπροσώπευε τη ρεπουμπλικανική άποψη για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ο Μπρεζίνσκι ήταν Δημοκρατικός. Αυτά ήταν μεγάλα μυαλά που όχι μόνο κατέκτησαν τη διπλωματία στην πράξη, αλλά ανέπτυξαν και τη θεωρία της. Και οι δύο άφησαν πίσω τους πολλά ενδιαφέροντα βιβλία».
Οι θέσεις του Κίσινγκερ συζητούνται ενεργά και πάλι στη δημόσια αρένα: αυτή τη φορά, εκείνες που αφορούν το μέλλον της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Επί του παρόντος, το καθήκον του ως εμπειρογνώμονα είναι να παρέχει συμβουλές σχετικά με τον τρόπο διατήρησης της ισορροπίας συμφερόντων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τη μακροπρόθεσμη προοπτική περισσότερο από τις τρέχουσες προκλήσεις. Κατά τη διάρκεια κρίσεων, οι πολιτικοί αναγκάζονται να σκεφτούν εβδομάδες και μήνες μπροστά, ενώ οι ειδικοί έχουν την ευκαιρία να επεξεργαστούν επιλογές για το πιο μακρινό μέλλον, δεδομένου ότι έχουν πολύ περισσότερο ελεύθερο χρόνο στα χέρια τους και δεν είναι υπεύθυνοι για τις αποφάσεις που πραγματικά λαμβάνονται. Και, αρχικά, τα λόγια του Κίσινγκερ ακούστηκαν προσεκτικά στη σύγχρονη Ρωσία.
Ο Sharikov σημειώνει ότι ο Κίσινγκερ διαδραμάτισε ένα είδος διαμεσολαβητικού ρόλου σε κάθε μία από τις περιόδους των διμερών σχέσεων με τις ΗΠΑ: πρώτα με την ΕΣΣΔ και στη συνέχεια με τη σύγχρονη Ρωσία. «Με τη βοήθεια της διπλωματίας, κατάφερνε τακτικά να μεταδίδει μηνύματα από τον έναν ηγέτη στον άλλο. Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν υπό τον Ντόναλντ Τραμπ, αν και δεν κατείχε πλέον καμία επίσημη θέση. Ταυτόχρονα, έγινε δεκτός στα υψηλότερα επίπεδα. Ο Χένρι Κίσινγκερ αντιμετωπιζόταν πάντα με μεγάλο σεβασμό στη Ρωσία. Πάντα του μιλούσαν και άκουγαν τι είχε να πει και το σημείωναν».
Αρκετά σημεία σχετικά με την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας που έκανε πρόσφατα ο Κίσινγκερ είναι πολύ ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, η αδυναμία της Ουκρανίας να διατηρήσει ένα αδέσμευτο καθεστώς. Σε μια μεγάλη συνέντευξη στο περιοδικό The Economist, κάλεσε τη χώρα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ για χάρη της ασφάλειας της ευρωπαϊκής ηπείρου. Η απόλυτη προτεραιότητα για τον Κίσινγκερ ήταν προηγουμένως να αποτρέψει τη Ρωσία από το να πλησιάσει πολύ την Κίνα (κάτι που είναι επίσης σημαντικό στο πλαίσιο της δικής του εμπειρίας ως δημιουργού της «πολιτικής της Κίνας» των Ηνωμένων Πολιτειών στη δεκαετία του 1970).
Στις 25 Μαΐου, ο Κίσινγκερ έδωσε μια μακρά συνέντευξη στην Die Zeit, στην οποία υπενθύμισε τη θέση που είχε εκφράσει το 2014: ότι η επιθυμία του ΝΑΤΟ να συμπεριλάβει τα κράτη του πρώην Ανατολικού Μπλοκ θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας. Ο Κίσινγκερ πιστεύει τώρα ότι, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, η Ουκρανία θα πρέπει να γίνει δεκτή στο μπλοκ, με το σκεπτικό ότι μόνο η απειλή μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ μπορεί να αποτρέψει την επανάληψη των εχθροπραξιών.
Και παρόλο που έχει γίνει βαρήκοος, είναι τυφλός στο ένα μάτι και έχει υποβληθεί σε αρκετές χειρουργικές επεμβάσεις καρδιάς, διανοητικά, εξακολουθεί να είναι σε εξαιρετική φόρμα, ακόμα κι αν διατυπώνει τις σκέψεις του αργά και μερικές φορές ακατανόητα. «Νομίζω ότι μέχρι το τέλος του έτους θα μιλάμε για διαδικασίες διαπραγμάτευσης και ακόμη και πραγματικές διαπραγματεύσεις», δήλωσε ο Κίσινγκερ σε πρόσφατη συνέντευξή του, αναφερόμενος στη στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το αν ο πατριάρχης της παγκόσμιας πολιτικής θα αποδειχθεί σωστός ή όχι θα φανεί στο εγγύς μέλλον.

***
Ο Κίσινγκερ μπορεί δικαίως να ονομαστεί ένας από τους μεγάλους Αμερικανούς πολιτικούς. Τοποθετείται στο ίδιο επίπεδο με τον Clemens von Metternich, τον κρατικό καγκελάριο της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, ο οποίος ηγήθηκε της πολιτικής ανασυγκρότησης της Ευρώπης μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Ο Κίσινγκερ, ο οποίος είδε τον φον Μέτερνιχ ως μοντέλο, τον αποκάλεσε θαυμάσιο χειριστή που ποτέ δεν είχε ρομαντικές απόψεις για τις διεθνείς σχέσεις.
Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Κίσινγκερ ήταν έτσι. Και παρόλο που θεωρείται πολεμοκάπηλος λόγω του ρόλου του στη σύγκρουση στο Βιετνάμ, ο ίδιος ονομάζει την πρόληψη μιας παγκόσμιας σύγκρουσης μεταξύ υπερδυνάμεων ως τον κύριο στόχο της ζωής του. Είδε τους αιματηρούς τοπικούς πολέμους ως το τίμημα της καταπολέμησης αυτής της απειλής. Ως άμεσος μάρτυρας της σφαγής που προκάλεσε το Τρίτο Ράιχ, κατά τη διάρκεια της πολεμικής του θητείας, κατέληξε να πιστεύει ότι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί μια καταστροφική σύγκρουση ήταν να διεξαχθεί ρεαλιστική, ψυχρή διπλωματία υποστηριζόμενη από κοινές αξίες.
Ωστόσο, στην περίπτωση της ουκρανικής κρίσης, η προσέγγιση του Κίσινγκερ απέτυχε. Η συμβουλή του το 2014 δεν έγινε αποδεκτή από τη νέα, ήδη πολύ πιο ιδεολογικά καθοδηγούμενη γενιά δυτικών πολιτικών. Ο συλλογισμός του ότι η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση μπορεί να σταματήσει με την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ συνδέεται με μια σαφή παρανόηση της φύσης της ηγεσίας της Ουκρανίας, για την οποία οι τρέχουσες εχθροπραξίες θεωρούνται ως υπαρξιακή σύγκρουση, και όχι για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της αρμονικής συνύπαρξης με τη Ρωσία.
Η ειρωνεία της μοίρας του είναι ότι ο Κίσινγκερ προσπάθησε να ασκήσει μια ορθολογική εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ωστόσο, η τρέχουσα αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης έχει τροφοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από μια νέα γενιά πολιτικών που είναι μεθυσμένοι από ιδεολογική θέρμη.
άρθρο στο RT 27-5-23
Του Alexander Nepogodin, πολιτικού δημοσιογράφου γεννημένου στην Οδησσό, ειδικού στη Ρωσία και την πρώην Σοβιετική Ένωση.