Η δύναμη της εικόνας και των ΜΜΕ

Πίνακας 1 Αγγλόφωνες πηγές πληροφόρησης ξένων ΜΜΕ για ελληνικά θέματα.

ΤΟΥ ΙΣΑΑΚ Α. ΚΑΡΙΠΙΔΗ

isaac@karipidis.com

Η αντικειμενική ενημέρωση στο εσωτερικό της χώρας, κλειδί για την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό.

Οι πραγματικές ικανότητες ενός ανθρώπου, ενός συνόλου, ακόμη και ενός συστήματος, φαίνονται την ώρα της κρίσης. Τότε αποκαλύπτονται οι γνώσεις, η παιδεία αλλά και η εμπειρία αυτού που καλείται να τη διαχειριστεί. Δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες είναι η ψυχραιμία και η σωστή αξιολόγηση της κατάστασης.

Τον προηγούμενο μήνα, ένας γιατρός στη Θεσσαλονίκη πέταξε ένα παπούτσι στον κ. Παπανδρέου ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική που ακολουθεί. Ο ανταποκριτής του ΒBC Μάλκομ Μπράμπαντ ήταν παρών στο γεγονός και το κατέγραψε. Την επόμενη ημέρα τόσο ελληνικά μέσα ενημέρωσης όσο και στελέχη της κυβέρνησης κατηγόρησαν το BBC ότι ήταν «μέσα στο σχεδιασμό της πράξης αυτής», «σκηνοθετώντας» το επεισόδιο. Κάποιοι είπαν πως το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο γνώριζε από πριν τι θα συμβεί, αφήνοντας να υπονοηθεί πως έπρεπε να το είχε καταγγείλει στις ελληνικές Αρχές, πράγμα εντελώς αντιδεοντολογικό, ακόμη κι αν ήταν αλήθεια.

Πίνακας 2 Ελληνόφωνες εφημερίδες ως πηγή πληροφόρησης των ξένων ΜΜΕ.

Τα «Επίκαιρα» επικοινώνησαν με το BBC, το οποίο και αρνήθηκε πως είχε οποιαδήποτε ανάμειξη στο συμβάν, χαρακτηρίζοντας αβάσιμες τις κατηγορίες εναντίον του Μπράμπαντ, ότι δηλαδή υποκίνησε το γεγονός. «Το περιστατικό αυτό θα είχε συμβεί, άσχετα αν υπήρχε κάμερα ή όχι», λέει χαρακτηριστικά στην επίσημη ανακοίνωσή του ο βρετανικός σταθμός.

Σε ερώτησή μας γιατί το επίμαχο βίντεο κατέβηκε από την ιστοσελίδα του, η απάντηση ήταν «για να ερευνηθεί η υπόθεση ενδελεχώς και να εξεταστούν με ψυχραιμία όλα τα δεδομένα». Έτσι κι έγινε. Όταν μερικές ημέρες αργότερα δεν αποδείχθηκε ο παραμικρός δόλος, το βίντεο ξανανέβηκε. Τέλος, πολλοί μίλησαν για προβοκάτσια, που, όπως είπαν χαρακτηριστικά, «έκανε το γύρο του κόσμου».

Η αλήθεια όμως είναι πως το επίμαχο βίντεο έπαιξε μόνο μία φορά και μόνο στο δορυφορικό κανάλι του BBC. Το ρεπορτάζ αυτό δεν προβλήθηκε ποτέ, τουλάχιστον εδώ στη Βρετανία, όπως και ποτέ κανένα άλλο βρετανικό μέσο δεν αναφέρθηκε στο συμβάν. Ακόμη και η εφημερίδα Guardian, όταν δέκα ημέρες αργότερα δημοσίευσε ένα σχετικό άρθρο, δεν έδωσε βάση στο γεγονός αλλά στο αποτέλεσμά του, που ήταν η κόντρα της Ελλάδας με το BBC. Γι' αυτό, άλλωστε, και φιλοξενήθηκε σε σελίδα με ειδήσεις από τα media.

Για μία ακόμη φορά η υπερβολή και η προχειρότητα κυριάρχησαν στην Ελλάδα και όχι μόνο από μερίδα του Τύπου, αλλά και από επίσημα κυβερνητικά χείλη. Με αυτή τη νοοτροπία το μόνο που πετυχαίνουμε ως έθνος είναι να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα, βγάζοντας πρόχειρα, επιπόλαια συμπεράσματα και πείθοντας τους εαυτούς μας πως για όλα τα δεινά της χώρας φταίνε οι άλλοι. Πως για την κακή μας εικόνα στο εξωτερικό φταίνε τα ξένα ΜΜΕ και όχι ο τρόπος με τον οποίο πράττουμε και επικοινωνούμε.

Μόνο που αυτή δεν είναι η πραγματικότητα. Κι αν δεν δούμε την αλήθεια κατάματα, δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξουμε νοοτροπία και να βγούμε από το αδιέξοδο. Ούτως ή άλλως, η εικόνα της Ελλάδας δεν διαμορφώνεται διεθνώς από τέτοιου είδους μεμονωμένα περιστατικά. Ο ξένος Τύπος έχει τους δικούς του μηχανισμούς ενημέρωσης. Μεγάλες δεξαμενές πληροφοριών, όπως, π.χ., η Factiva, αποτελούν συνήθως τη βασική πηγή για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν άμεσα και συστηματικά τα τεκταινόμενα σ' έναν τόπο. Η Factiva ενημερώνεται καθημερινά από 28.000 πηγές, από 157 χώρες του κόσμου και με τη σειρά της διοχετεύει τις πληροφορίες αυτές στους συνδρομητές της, κατά κύριο λόγο πρακτορεία ειδήσεων, διεθνή μέσα ενημέρωσης και υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με μια εμπεριστατωμένη μελέτη της εταιρείας Critical Publics με έδρα το Λονδίνο, η οποία προσφέρει υπηρεσίες στρατηγικής και επικοινωνίας, δύο είναι οι βασικές αγγλόφωνες πηγές πληροφόρησης της Factiva για ελληνικά θέματα τα τελευταία 20 χρόνια: Η αγγλική έκδοση της Καθημερινής, με πάνω από 17.500 αναφορές, και το αγγλικό δελτίο του ΑΠΕ, με πάνω από 14.500 (Πίνακας 1). Στην ίδια μελέτη ξεχωρίζουν πέντε ελληνόφωνες εφημερίδες ως βασικές πηγές πληροφόρησης των ξένων μέσων: Η Ελευθεροτυπία, Η Ημερησία, Τα Νέα, Η Ναυτεμπορική και Το Βήμα (Πίνακας 2).

Έτσι λοιπόν, αν κάποιος ενδιαφέρεται για την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό δεν έχει παρά να συμβάλει στην αντικειμενική πληροφόρηση στο εσωτερικό της χώρας με την αποφυγή υπερβολών και πρόχειρων συμπερασμάτων.

m-epikaira