Βρέθηκε η παλαιότερη βασιλική

Παλαιότερη και από την Αχειροποίητο είναι η βασιλική που εντοπίστηκε στο Σιντριβάνι κατά τις ανασκαφές του μετρό. Η προϊσταμένη της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, Μελίνα Παϊσίδου, είπε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο πως η Αχειροποίητος οικοδομήθηκε στα μέσα του 5ου αιώνα, ενώ η συγκεκριμένη βασιλική μερικά χρόνια πριν.

Αψευδής μάρτυρας της χρονολόγησης ένα νόμισμα του Αρκαδίου, το οποίο βρέθηκε ακριβώς κάτω από το σύνθρονο. Αυτό, μαζί με άλλα επιστημονικά στοιχεία, οδηγούν τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη είναι η παλαιότερη βασιλική που έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα.

Η Μελίνα Παϊσίδου είχε δύο προτάσεις προχτές στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Η μία ήταν να μεταφερθεί προσωρινά στη Ροτόντα ή στο Επταπύργιο, όπου υπάρχει 24ωρη φύλαξη από την Εφορεία. Η άλλη ήταν να τοποθετηθεί στο Πανεπιστήμιο. Γι’ αυτό, θα γίνει, φυσικά, συζήτηση με τον πρύτανη. Υπάρχει, πάντως, η άκρως θετική εμπειρία του μετρό της Αθήνας. Ενα βαλανείο (λουτρικό συγκρότημα της ρωμαϊκής εποχής) έχει μεταφερθεί στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου για επιμόρφωση των φοιτητών και τυγχάνει του απόλυτου σεβασμού.

Οι αρχαιολόγοι δε γνωρίζουν σε ποιον άγιο ήταν αφιερωμένη. Αυτό θα διερευνήσουν κάνοντας τομές κάτω από την Αγία Τράπεζα, όπου ίσως να υπάρχει το εγκαίνιο. Επίσης, σε κατώτερα στρώματα φαίνεται ένα ψηφιδωτό το οποίο και θα ανασκαφεί μόλις λυθούν τα υπερκείμενα δάπεδα και μεταφερθούν. Οπως λέει η κ. Παϊσίδου, από τη συνέχιση της ανασκαφής θα διαπιστωθούν οι αιτίες της μετασκευής. Αν, δηλαδή, κάποια καταστροφή επέβαλε να αλλαχθούν τα δάπεδα ή αν απλώς ήταν θέμα αισθητικής της εποχής - κάποτε τα ψηφιδωτά ίσως να θεωρήθηκαν παρωχημένα και να προτιμήθηκαν τα μαρμαροθετημένα.

Η βασιλική έχει κατασκευαστεί με το ίδιο δομικό σύστημα της Αχειροποιήτου και λειτουργούσε ίσως και μετά τον 7ο αιώνα. Απείχε λιγότερα από 100 μ. από την Κασσανδρεωτική Πύλη, ήταν επάνω στον άξονα της Εγνατία και το μήκος της πρέπει να ήταν γύρω στα 25 μ. Εχουν ανασκαφεί τα 17 και τα υπόλοιπα είναι κάτω από την πλατεία Σιντριβανίου. Πιθανώς συνδεόταν με μαρτύριο. Αυτό θα μελετηθεί όταν ολοκληρωθεί και η ανασκαφή παρακείμενου εξαγωνικού κτιρίου, το οποίο σκάβει η ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης.

Πιθανότατα συνδεόταν με το κοιμητήριο - άλλωστε στην περιοχή υπάρχουν εκτεταμένα νεκροταφεία ήδη από την αρχαιότητα. Ο χώρος της σημερινής ΔΕΘ και ένα μεγάλο τμήμα του χώρου του Πανεπιστημίου ήταν καλυμμένα με τάφους πολλών περιόδων, ακόμη και νεότερων.

Θα μεταφερθούν τα δάπεδα, η βάση του συνθρόνου, η βάση της Αγίας Τράπεζας, το φράγμα του πρεσβυτερίου, τμήμα του κεντρικού κλίτους και όλο το βόρειο. Οι ανασκαφές θα συνεχιστούν με ταχείς ρυθμούς. Αλλωστε, η 9η ΕΒΑ σκάβει «νυχθημερόν και σε διπλοβάρδιες» για το μετρό.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ