Τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής: Χθές και σήμερα

Ομιλία του Κώστα Καραϊσκου στο Ινστιτούτο Αριστοτέλης (Θεσσαλονίκη, 23/10/09)

…Το ζήτημα ως τίτλος, ως γενικό πλαίσιο, είναι χιλιοειπωμένο αλλά νομίζω ότι ποτέ δεν εκτέθηκε συστηματικά, διαχρονικά και λεπτομερειακά. Επειδή όμως η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια, αποφασίσαμε ως “Αντιφωνητής” να αναζητήσουμε και κατόπιν να εκθέσουμε στην τοπική μα και στην ελλαδική κοινωνία μερικά στοιχεία επιπλέον από όσα λέγονται - ή μάλλον ψιθυρίζονται.

Γιατί ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που αφορά το σύνολο του μειονοτικού ζητήματος στη Θράκη είναι ότι όλα συζητούνται σε παρέες και καφενεία. Το μείζον δηλαδή θέμα της περιοχής βρίσκεται εκτός δημοσίου διαλόγου και πολιτικής ατζέντας, λες και δεν υπάρχει. Ειδικά η πτυχή αυτή για την οποία σήμερα μιλάμε, η δράση του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, θίγεται σπανίως και μονάχα είτε από κάποιον τολμητία πολιτευτή είτε σε κάποιαν ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών (που μπορεί και να μην κοινοποιηθεί ποτέ στο κοινό) είτε σε κάποιο ανώδυνο παραπολιτικό σχόλιο του Τύπου.

Θυμάμαι παλιότερες προσπάθειες που αφορούσαν την έγερση ενός πανώ σε μια παρέλαση ή την κυκλοφορία μιας αφίσας, ενέργειες που γινόντουσαν σε συνθήκες μυστικότητας και συνωμοτισμού, λες και βρισκόμασταν σε κάποιο εχθρικό κράτος. Και δεν μιλάμε για εποχές απομακρυσμένες χρονικά, όταν οι κρατικοί μηχανισμοί μπορούσαν να συνθλίψουν κάθε ανεπιθύμητη πρωτοβουλία πολιτών, αλλά για την τελευταία 20ετία. Σήμερα που, δόξα τω Θεώ, η ελευθερία του λόγου είναι κεκτημένο της ελλαδικής κοινωνίας, τουλάχιστον από τους εχθρούς της πατρίδας μας οι οποίοι ελεύθερα βρίζουν και προσβάλλουν οτιδήποτε ελληνικό, νομίζω ότι και οι Έλληνες πατριώτες που ανησυχούν για τον τόπο τους μπορούν να εκφράζουν τους προβληματισμούς τους και να μιλούν για όποιο ζήτημα επιθυμούν, ασχέτως αν αυτό άπτεται των διεθνών σχέσεων της χώρας ή της εξωτερικής της πολιτικής. Όταν διακυβεύεται τοπικά η κοινωνική γαλήνη, η δημοκρατία, η ασφάλεια, το ίδιο το μέλλον της περιοχής, εμείς τουλάχιστον δεν μπορούμε να ανεχόμαστε την ύπαρξη θεμάτων ταμπού.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον η ιστοσελίδα που εγκαινιάσαμε στο Διαδίκτυο μα και η καμπάνια μας όλη έχει σήμα της τον …ελέφαντα. Όπως ενδεχομένως γνωρίζετε υπάρχει ένα ποίημα του Τέρυ Κέτερινγκ, με τίτλο “Ο ελέφαντας στο δωμάτιο”. Λέει περίπου:

Υπάρχει ένας ελέφαντας στο δωμάτιο.
Είναι μεγάλος και κάθεται γονατιστά, γι’ αυτό είναι δύσκολο να τον αποφύγεις.
Παρόλα αυτά στριμωχνόμαστε από δίπλα του με φράσεις όπως “Τι κάνεις;” και “Είμαι μιά χαρά!” και χίλιες άλλες κοινότυπες φλυαρίες.
Μιλάμε για τον καιρό. Μιλάμε για τη δουλειά. Μιλάμε για όλα τ’ άλλα, εκτός από τον ελέφαντα στο δωμάτιο.
Υπάρχει ένας ελέφαντας στο δωμάτιο. Όλοι το ξέρουμε πως είναι εκεί. Σκεφτόμαστε τον ελέφαντα καθώς μιλάμε μεταξύ μας. Είναι συνέχεια στο μυαλό μας. Γιατί, βλέπεις, είναι ένας πολύ μεγάλος ελέφαντας. Μας έχει πληγώσει όλους. Αλλά δε μιλάμε για τον ελέφαντα στο δωμάτιο.

Το ποίημα βέβαια έχει γραφεί για άλλη περίσταση, όμως έρχεται κουτί για την δική μας. Έχουμε έναν παράγοντα της τοπικής ζωής στη Θράκη τέτοιου εκτοπίσματος και όλοι κάνουν σαν να μην υπάρχει. Ε, λοιπόν σήμερα θα μιλήσουμε για την παρουσία του, ξεκινώντας από τη μέρα που ήρθε στο δωμάτιό μας.

1923

Το 1923, αμέσως μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την Συνθήκη της Λωζάνης, ήρθε με το έτσι θέλω κι εγκαταστάθηκε στην Κομοτηνή ένας Τούρκος διπλωμάτης, χωρίς καμμία συμφωνία, χωρίς καμμία αμοιβαιότητα, μόνο με τον αέρα του νικητή στην πρόσφατη σύρραξη. Σύντομα ο αέρας του αυτός άρχισε να γίνεται αισθητός στη Θράκη.

Ο Γενικός Διοικητής Θράκης Γ. Μπούμπουλης, σε έγγραφό του προς το Υπουργείο Εξωτερικών το 1926 επεσήμαινε:

“η μόνη οργάνωσι κατά της ασφαλείας του Κράτους γίνεται παρά του Τούρκου Προξένου, αλλ’ ευτυχώς λόγω της αμερολήπτου και πατρικής διοικήσεώς μας του τουρκικού στοιχείου, ούτος κατέστη ανίκανος να εύρη κατάλληλον έδαφος. Δια τον λόγον τούτον προσπαθεί ίνα δια ψευδών διαμαρτυριών, φθάση εκβιάζων το τουρκικόν στοιχείον εις το ποθούμενόν του. Το ότι πάντοτε ενεργεί κακή τη πίστη εφάνη εμπράκτως εκ του τελευταίου επεισοδίου το οποίον ήθελε να δημιουργήση μετά του στρατού ότι δήθεν οι στρατιώται εφώναζον “Κάτω η Τουρκία”, “Κάτω ο Κεμάλ”. Τούτο εν γνώσει ότι δεν είναι αληθές το εδημιούργησε δια να φανατίση το τουρκικόν στοιχείον αλλά δυστυχώς δι’ αυτόν εύρε τούτον απαθέστατον και δεν ηδυνήθη να το εξεγείρη.

Αυτή είναι η Πολιτεία του Τούρκου προξένου…

Λίγο μετά, από κοινού με την Τουρκική πρεσβεία της Αθήνας, ο Τούρκος Πρόξενος Κομοτηνής διαμαρτυρήθηκε για τη δράση των αποκαλούμενων “παλαιομουσουλμάνων” και ζήτησε την απέλασή τους.

“Οι παλαιομουσουλμάνοι” είχαν καταφύγει στη Θράκη, λόγω της αντίθεσής τους με τον Μουσταφά Κεμάλ και ανέπτυξαν δραστηριότητα εναντίον των κεμαλικών ιδεών, με κορυφαίο τον τελευταίο σεϊχουλισλάμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον Μουσταφά Σαμπρή Εφέντη.

Τις διαμαρτυρίες ακολούθησε υπόμνημα του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Tevfik Rusdu Aras που ζητούσε την εξορία των “παλαιομουσουλμάνων” και αποκάλυπτε την υποχωρητικότητα της ελληνικής κυβέρνησης. Τον Δεκέμβριο του 1927 θα εκδοθεί απόφαση (που προσωρινά ανεστάλη) για να εκτοπιστούν στη Λαμία.

Χαρακτηριστικό είναι το τηλεγράφημα (6/12/1927) που απέστειλε στον τότε Υπουργό Εξωτερικών ο δικηγόρος Ι. Πολιουδάκης, το οποίο αναφερόταν “στην αναστάτωση της κοινής γνώμης του θρακικού λαού” για την εξορία των έξι αντικεμαλικών, τονίζοντας τον ρόλο του τουρκικού προξενείου:

“Κοινή γνώμη θρακικού λαού ανάστατος επί εξορία εξ αντικεμαλικών τούρκων διαμένοντων εν Θράκη. Αυτοί δια τας υπηρεσίας των προς το ελληνικόν κράτος κατεδικάσθησαν υπό Κεμάλ εις θάνατον. Διαμένοντες Ξάνθην, εκδίδοντες τουρκικήν εφημερίδαν, αγωνιζόμενοι κατά κεμαλικής προπαγάνδας, κατά των ψευδολογιών τας οποίας γράφουν τουρκικαί εφημερίες Κωνσταντινουπόλεως και Αγκύρας, υπερασπιζόμενοι απόψεις Ελληνισμού, τουρκικόν προξενείον ως φαίνεται εισηγήθη αρμοδίως εξορισθώσιν. Αφέθη αυτώ ελεύθερον έδαφος προς δράσιν. Λαός διατελεί εν δικαία εξεγέρσει, διότι βλέπει ότι αντί ευγνωμοσύνης ποτίζονται οι άνθρωποι αυτοί χολήν και αντί περιθάλψεως δέχονται λακτίσματα από το Έθνος υπέρ ου ηγωνίσθησαν κατά κοινού εχθρού, εξοριζόμενοι. Είναι ο Πατριάρχης των Τούρκων Μουσταφά Σαμπρί, μετά του υιού του Χαξή Βέης, Συνταγματάρχης πυροβολικού, όστις κατά Ευρωπαϊκόν πόλεμον προκινδυνεύσας έσωσεν Έλληνας από σφαγήν, Τεφήκ Βέης φιλέλλην Τούρκος λαογράφος και ποιητής, Ιτζέτ Βέης δημοσιογράφος, άλλοτε υποδιοικητής Δαρδανελλίων, σώσας από σφαγήν Έλληνας περιφέρειάς του, Δαούτ Βέης, αρχηγός Κιρκασίων, προσενέγκων Ελληνικώ Στρατώ Μ. Ασίας τρόφιμα, ξυλείαν 500.000 δραχμ. δωρεάν και δι΄ ιδίων δαπανών επιβιβάσας πρόσφυγας Πανόρμου πλοία κατόπιν μάχης προς Τουρκικόν στρατόν. Λαός διατελεί κατάπληκτος δι΄ εξορίαν τούτων. Όλοι διερωτούν: Είμεθα κράτος ελεύθερον ή υποτελείς τω Κεμάλ; Δια τούτο αναγκαζόμεθα θα φαινόμεθα τόσον αγνώμονες προς τους ευεργέτες μας; Ετοιμάζονται διαμαρτυρίαι λαού προς Βουλήν και Κυβέρνησιν. Πολιουδάκης Δικηγόρος” .

Η εφημερίδα Μακεδονία στις 26/2/1928 έγραφε χαρακτηριστικά για το ζήτημα με το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής:

“Υπό τα όμματα του “διαπρεπούς” γενικού διοικητού κ. Ζαφειρόπουλου και υπό την άμεσον αυτού “αυστηράν” επίβλεψιν, σημειούται καθ΄ όλην την Δυτικήν Θράκην, όργια μουσουλμάνων τα οποία δέον να εφελκύσουν την προσοχήν της Κυβερνήσεως, διότι θίγουν - διατί να μην είπω υπονομεύουσι - την κρατικήν και εθνικήν μας υπόστασιν. Από έτους και πλέον εγνώσθη και διεπιστώθη ότι η κεμαλική προπαγάνδα οργιάζει εις την Δυτικήν Θράκην. Το Τουρκικόν προξενείον Κομοτηνής αποτελεί το Κέντρον των κινήσεων και των κατευθύνσεων. Το Προξενείον τούτο υποστηρίζει ηθικώς και υλικώς τους διαφόρους πράκτορας, οι οποίοι περιέρχονται τα τουρκικά χωρία και εκβιάζουν τους κατοίκους ενεργούντες εράνους υπέρ της τουρκικής αεροπορικής αμύνης. Εξηκριβώθη ότι συνελέγησαν σεβαστά ποσά και απεστάλησαν εις Άγκυραν. Το έργον των πρακτόρων του Κεμάλ δεν περιορίζεται εις το σημείον τούτο. Η θρασύτης των έφθασε μέχρι του σημείου, ώστε να τρομοκρατούν και αυτούς τους πρόσφυγας, εν συνεννοήσει και συμπράξει μετά των διαφόρων επιχειρηματιών και διαδίδουν και βεβαιούν ότι η Δυτική Θράκη θα καταληφθή λίαν προσεχώς υπό των Τούρκων και ότι όσοι υποστηρίζουν τους Έλληνας και όσοι δεν εκτελούν το καθήκον των θα πάθουν όσα έπαθαν εις την Μικράν Ασίαν εκείνοι οι οποίοι έπραξαν τα ίδια. Η οργάνωσις των κεμαλικών με κέντρον το Προξενείον της Κομοτηνής εντείνεται ολοένα και νομίζομεν ότι πρέπει να επιστήση την προσοχήν της Κυβερνήσεως, διότι η εξάπλωσις της προπαγάνδας, με τας φανεράς πωλήσεις λαχείων του τουρκικού στόλου, λαμβάνει την χροιάν σκανδάλου.

Άλλη μαρτυρία της εποχής εκείνης δίνει η “Εφημερίς των Βαλκανίων” που εξεδίδετο επίσης στη Θεσσαλονίκη. Έγραφε λοιπόν στις 28/2/1928:

“Ωσάν όμως μη ήρκουν, ιδρύθη εσχάτως εν Ξάνθη λέσχη υπό την επωνυμίαν “Σωματείον της Νεολαίας”. Το σωματείον τούτο είναι παράρτημα του εν Τουρκία κυβερνητικού λαϊκού κόμματος, του οποίου, ως γνωστόν, πρόεδρος είναι ο Μουσταφά Κεμάλ. Σκοπός του σωματείου τούτου είναι η διάδοσις του κεμαλισμού και η διά παντός μέσου διάσπασις των κρατικών θεμελίων. Το σωματείον τούτο προσπαθεί διά διαφόρων μέσων να ενσπείρει διχονοίας μεταξύ Τούρκων και ελλήνων και διανοίξει χάσμα μεταξύ των μουσουλμάνων και κρατικών υπηρεσιών, ώστε να δικαιολογή τον εν Κωνσταντινουπόλει και Αγκύρα δημιουργούμενον εκάστοτε θόρυβον περί καταπιέσεων των μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης. Είναι ανάγκη να φροντίση το Κράτος με πολλήν προσοχήν ώστε να μηδενίσει πάσας τας ενεργείας των κεμαλικών, προπαντός είναι ανάγκη να προσέξη ιδιαιτέρως τους διαφόρους υπαλλήλους οι οποίοι για λόγους ευπιστίας και ελαφρότητος παραγνωρίζουν την σοβαρότητα της καταστάσεως και επιτρέπουν ακώλυτον την δράσιν των πρακτόρων του κεμαλισμού. Θα πρέπει να προσέξει τους διαφόρους υπαλλήλους, που για λόγους ευπιστίας και ελαφρότητας παραγνωρίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και επιτρέπουν ανενόχλητα τους κεμαλικούς πράκτορες να συνεχίζουν το έργο τους”.

Βλέπετε ότι δεν αναφέρει ρητά το Προξενείο της Κομοτηνής, όμως είναι ευνόητο το ποιος υλοποίησε την πολιτική του κεμαλισμού στην περιοχή. Ένα άλλο αξιοσημείωτο είναι η περιγραφή της κατάστασης από την πλευρά της πλειονότητας, που θυμίζει δυστυχώς πάρα πολύ την σημερινή κι ας πέρασαν 80 χρόνια…

Το 1930 ήρθε η ώρα της πρώτης ελληνοτουρκικής φιλίας, Βενιζέλου - Κεμάλ και υπογράφτηκαν μια σειρά από συμφωνίες. Ένα ζήτημα που προέκυψε από το σύμφωνο φιλίας του 1930 ήταν η ίδρυση Γενικού τουρκικού Προξενείου στην Κομοτηνή, το οποίο είχε ξεκινήσει αρχικώς ως διπλωματικό γραφείο. Αυτό που μέχρι και σήμερα αποκρύπτουν από τον ελληνικό λαό, όποτε γίνεται λόγος για τη συμφωνία εκείνη, είναι ότι είχε και μία άλλη ιδιαίτερη θρακική πτυχή, την έξωση από τη Θράκη και την Ελλάδα των 150 φιλελλήνων παλαιομουσουλμάνων, για χάρη του κεμαλισμού. Σε έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Άγκυρα αναφέρεται ότι ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Τουρκία Σπ. Πολυχρονιάδης είχε αποκαλύψει στο βρετανό διπλωμάτη D.Clerk, ότι οι απελάσεις των “παλαιομουσουλμάνων” ήταν τμήμα ενός προγράμματος αμοιβαίας συνεννόησης και συνδιαλλαγής που είχε προκύψει από την ελληνοτουρκική προσέγγιση και ότι η Τουρκία από την πλευρά της πρόκειται να υιοθετήσει μια πιο ελαστική στάση απέναντι στην ελληνική μειονότητα στην Κωνσταντινούπολη. Ο Σπ. Πολυχρονιάδης όμως είχε αποκαλύψει ότι “εάν οι σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας δεν είχαν πάρει χαρακτήρα εγκαρδιότητας, θα είχε ακολουθήσει διωγμός της ελληνικής μειονότητας και εξασθένηση της”, ενώ τελικά, όπως αποδείχτηκε, ούτε η απέλαση των παλαιομουσουλμάνων αλλά ούτε και το “φιλικό κλίμα” της εποχής βελτίωσε τη θέση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Το τι συνέβη με τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης το γνωρίζουμε όλοι καλά και θα αναφερθούμε ακροθιγώς παρακάτω. Προς το παρόν όμως ας δούμε τι έγινε στη Θράκη την περίοδο που συζητάμε.

Και αξίζει να το δούμε μέσα από τα λεγόμενα της Ittihad - i Ιslam” (”Ένωση Μουσουλμάνων”).

Το ισλαμικό αυτό σωματείο ιδρύθηκε στην Κομοτηνή στις 22 Δεκεμβρίου 1933 και πρόεδρος του ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Κιρκάσιος φυγάς, Hafuz Ali Resat. Σκοποί της ένωσης ήταν η θρησκευτική διαπαιδαγώγηση των μουσουλμάνων και η σύσφιξη των σχέσεων όλων όσων ασπαζόταν τη διδασκαλία του Κορανίου, τις συνήθειες και τις παραδόσεις του μουσουλμανισμού. Μέλη της μπορούσαν να γίνουν οι μουσουλμάνοι Έλληνες πολίτες ενώ “δικαίωμα εγγραφής εις την Ένωσιν έχοσιν άπαντες οι μουσουλμάνοι τη θρησκείαν και πιστοί του ελληνικού κράτους υπήκοοι”. Για την επιτυχία των σκοπών της η Ένωση εργάστηκε με ζήλο για να μην περάσει η υποχρεωτική χρήση του λατινικού αλφαβήτου, που επέβαλε η Ελληνική και η Τουρκική πολιτική, με την προσέγγιση των δύο χωρών το 1930, καθώς και για να απαγορευτεί η είσοδος δασκάλων από την Τουρκία, προκειμένου να διδάξουν στα μειονοτικά σχολεία. Κατήγγειλε δημόσια αρκετές φορές το Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής και διαμαρτυρήθηκε όταν μετά από μια σειρά ενεργειών, “ότι στο όνομα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης τείνει να μεταβληθεί η μουσουλμανική σε τουρκική μειονότητα”.

Το 1936 αναλαμβάνει Γενικός Διοικητής Θράκης ο Αθανάσιος Σουλιώτης - Νικολαϊδης, παλιός συνεργάτης του Ίωνα Δραγούμη. Αντιλαμβάνεται την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην περιοχή, αναφέρει στους προϊσταμένους του το μεγάλο ζήτημα της τουρκικής προπαγάνδας, στη Θράκη, μέσω του τουρκικού προξενείου και ιδρύει στα πλαίσια της Γενικής Διοίκησης το Τμήμα Πολιτικών Υποθέσεων, που μέχρι σήμερα έχει αρμοδιότητα την παρακολούθηση της εφαρμογής των διατάξεων της Συνθήκης της Λωζάνης για τις μειονότητες, με λίγα λόγια την παρακολούθηση της δραστηριότητας του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής.

Πάντως για τη δράση του τελευταίου δεν υπάρχει ίσως πιο κραυγαλέο παράδειγμα από εκείνο της προβοκάτσιας του 1955 με τη βόμβα στο “σπίτι του Ατατούρκ” στη Θεσσαλονίκη από τον Κομοτηναίο φοιτητή Οκτάι Ενγκίν. Όλοι γνωρίζουμε ότι η καταστροφή του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης μεθοδεύτηκε από το τουρκικό κράτος με τα Σεπτεμβριανά που ξέσπασαν από την δήθεν επίθεση στο τουρκικό Προξενείο της Θεσσαλονίκης, το θεωρούμενο και πατρικό σπίτι του Μουσταφά Κεμάλ. Πώς όμως μεταφέρθηκαν οι δύο εκρηκτικοί μηχανισμοί στην Ελλάδα κι έφτασαν στα χέρια του Ενγκίν; Με τον διπλωματικό σάκο του Προξενείου! Και πώς φυγαδεύτηκε στην Τουρκία ο δράστης όταν απελευθερώθηκε μετά τη σύλληψή του από τις ελληνικές Αρχές; Μέσα στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου του Προξένου Κομοτηνής! Μιλάμε δηλαδή όχι για διπλωματική υπηρεσία αλλά για εγκληματική οργάνωση κι εμείς ακόμα καθόμαστε και μιλάμε για προξενικό δίκαιο, για διπλωματικά πρωτόκολλα και άλλα ανυπόστατα…

Δεν θέλω άλλο να σας κουράσω με ιστορικές αναφορές αλλά θεωρώ ότι ήταν χρήσιμη μία σύντομη αναδρομή σε ορισμένα πεπραγμένα της υπηρεσίας αυτής στον τόπο μας. Ας έρθουμε λοιπόν στο σήμερα να δούμε ποιοι λόγοι υποτίθεται ότι επιβάλλουν την παραμονή της στον σβέρκο μας.

1) Το Προξενείο κάθε χώρας πρωτίστως απευθύνεται στους δικούς της πολίτες. Υπάρχουν σήμερα Τούρκοι πολίτες στη Θράκη; Ίσως μερικές δεκάδες; Τότε ποια είναι η …πελατεία του καταστήματος; Άλλο θέμα: η έκδοση βίζας. Η βίζα για την Τουρκία έχει καταργηθεί, άρα; Πόσες γραφειοκρατικές δουλειές απομένουν και μάλιστα χρειάζονται δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο και καμμιά εικοσαριά υπαλλήλους; Σε δυό ώρες δρόμο βρίσκεται το Προξενείο της Θεσσαλονίκης, ποια λοιπόν είναι η αποστολή της υπηρεσίας αυτής; Κι αν ακόμη υπάρχει έργο που πρέπει να διεκπεραιωθεί, ας διατηρηθεί ένα γραφείο όπου θα αποσπώνται 1-2 υπάλληλοι από τη Θεσσαλονίκη να εξυπηρετούν τον κόσμο.

2) Υποτίθεται ότι το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής επιβλέπει την εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης. Ποια Συνθήκη, αυτήν που την κουρέλιασε από την πρώτη μέρα της υπογραφής της; Που δεν άφησε ούτε μία διάταξή της που να μην την παραβιάσει; Πού είναι η αυτοδιοίκηση της Ίμβρου και της Τενέδου; Πού είναι τα δικαιώματα των μειονοτικών, οι περιουσίες των χριστιανικών βακουφίων, κτλ κτλ; Αυτοί δεχόμαστε να επιτηρούν, μετά τα τόσα τους εγκλήματα, την εφαρμογή της ίδιας Συνθήκης από εμάς;

3) Λέγεται από κάποιους κύκλους ότι το Προξενείο γενικώς εγγυάται τα δικαιώματα της μουσουλμανικής μειονότητας. Αυτό πραγματικά μόνον ως ανέκδοτο μπορεί κανείς να το εκλάβει, κάτι που λέγεται για να γελάσουμε. Γιατί θα κλαίγαμε αν ήμασταν Κούρδοι, αν ήμασταν Ρωμηοί, αν ήμασταν Τούρκοι δημοκράτες. Δεν επεκτείνομαι περισσότερο.

Άρα λοιπόν δεν υφίσταται καμμία αντικειμενική αιτία για τη συνέχιση της λειτουργίας του Προξενείου στην Κομοτηνή. Ας δούμε ποιοι λόγοι επιβάλλουν την απομάκρυνσή του.

Οι πολιτικές του παρεμβάσεις σε προεκλογικές περιόδους είναι ίσως η πιο γνωστή του δραστηριότητα. Η λεγόμενη “γραμμή” διοχετεύεται μέσα από την άτυπη “Συμβουλευτική Επιτροπή” της μειονότητας και έγινε ολοφάνερη τον παρελθόντα Ιούνιο με το “Λευκό” στις Ευρωεκλογές. Μπορεί βέβαια να μην συγκέντρωσε πάνω από 8.000 ψήφους, όμως η δυναμική είναι πολύ μεγαλύτερη, για λόγους που δεν είναι της παρούσης να αναπτύξω. Υπάρχουν τοπικά ελάχιστοι πολιτικοί που στηλιτεύουν δημοσίως την πολιτική αυτή του Προξενείου (Παναγιώτης Σγουρίδης, Ευριπίδης Στυλιανίδης…), καθώς οι περισσότεροι προτιμούν να λουφάξουν, έστω κι αν αδικηθούν, επιδιώκοντας την εύνοια του προξενικού μηχανισμού την επόμενη φορά. Και δεν είναι βέβαια αυτή η μοναδική του παρέμβαση στα εσωτερικά μας.

Ακόμα πιο επικίνδυνη είναι η δράση του Προξενείου και των ανθρώπων του σε βάρος των μη τουρκογενών μουσουλμάνων της περιοχής. Πομάκοι και Ρομά που αποφασίζουν να διαφοροποιηθούν από τη γραμμή “μουσουλμάνος = Τούρκος”, βρίσκουν τον μπελά τους, όχι βέβαια από μεμονωμένους ιδιώτες. Όταν ο Στρατός διοργανώνει δωρεάν ιατρικές εξετάσεις για τους πληθυσμούς στα απομακρυσμένα πομακοχώρια, από πίσω έτρεχε η Συμβουλευτική για την ίδια ακριβώς “προσφορά”, μην τυχόν και φανεί ότι η Ελλάδα προσφέρει στους Πομάκους κάτι παραπάνω από την Τουρκία. Οι ίδιοι θα τρέξουν να ακυρώσουν τη δημιουργία ενός πολιτιστικού συλλόγου από φιλέλληνες Πομάκους, μην τυχόν και δημιουργηθεί άλλος πόλος συσπείρωσης πλην του προξενικού. Για να μην μιλήσουμε για τον τρόπο με τον οποίο προωθείται, φανατικά και κόντρα στη θέληση των περισσοτέρων γονέων, η μειονοτική εκπαίδευση, σε βάρος της δημόσιας, προκειμένου να διατηρηθεί ένα εκπαιδευτικό απαρτχάιντ μεταξύ των παιδιών χριστιανών και μουσουλμάνων. Ακόμα και για τα παιδιά που αποφοιτώντας από ελληνικό σχολείο εισάγονται σε ελληνικά πανεπιστήμια, ο Σύλλογος Επιστημόνων Μειονότητας, που συχνά δρα ως εργαλείο του Προξενείου, έχει ιδρύσει ανά την Ελλάδα συλλόγους νεολαίας, προκειμένου να διατηρήσει έναν έλεγχο πάνω τους. Μην τυχόν και ξεφύγει κανένας - ιδίως αν έχει πάρει και υποτροφία από το Προξενείο. Κι όταν αργότερα ο νέος βγει στην αγορά εργασίας, ποιος θα τον χρηματοδοτήσει, αν αδυνατούν οι οικείοι του; Μα… η Μητέρα Πατρίδα είναι πάλι εδώ! Το γκέττο έτσι διαιωνίζεται και εμείς παραμυθιαζόμαστε με θεωρίες περί πολυπολιτισμικότητας και άλλα φαντάσματα…

Ας δούμε και τα τυχόν προβλήματα που θα δημιουργούσε η εξωπέταξή του από τον τόπο μας. Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν χρειάζεται καμμία ιδιαίτερη διαδικασία ή δικαιολογία για να το κλείσουμε, φτάνει να το θέλουμε. Είναι βεβαίως αλήθεια ότι σε περίπτωση απομάκρυνσής του η Τουρκία θα διώξει το Προξενείο μας στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό είναι πράγματι ένα σοβαρό ζήτημα. Όμως κάποια στιγμή πρέπει να ζυγίσουμε το εκεί και το εδώ διακύβευμα. Η Τουρκία σήμερα χρειάζεται την ελληνική παρουσία στην Πόλη, για να την χρησιμοποιεί ως άλλοθι μειονοτικής πολιτικής έναντι μιας πρακτικά εξαφανισμένης μειονότητας. Ο ρόλος του εκεί Προξενείου μας, εκτός του ότι είναι πάντοτε εντός προξενικού δικαίου, βαρύνει αναλογικά ελάχιστα σε σχέση με ό,τι γνωρίζουμε να συμβαίνει στην ελληνική Θράκη. Η ζυγαριά κλίνει αναφανδόν υπέρ της εδώ πλευράς.

Στο εσωτερικό της Θράκης είναι επίσης αλήθεια ότι θα υπάρξουν αρκετοί τουρκόφρονες που θα δυσαρεστηθούν με μία τέτοιαν εξέλιξη. Εδώ όμως είναι το δικό μας χρέος. Είναι ανάγκη να περιορίσουμε τη δυσαρέσκεια μόνον στους υστερόβουλους και τους αυτοπροσφερόμενους για πράκτορες της Τουρκίας, και να μην επιτρέψουμε στους τελευταίους να το παρουσιάσουν ως πρόβλημα του καθενός μουσουλμάνου πολίτη.

Πρέπει κάποια στιγμή να αντιληφθεί και ο τουρκικής καταγωγής (ή συνείδησης) μουσουλμάνος της Θράκης ότι ως Ελλάδα έχουμε κάποια συμφέροντα αδιαπραγμάτευτα και δεν είναι όλα υπό συζήτηση. Να αντιληφθεί ότι άλλο η τουρκική συνείδηση κι άλλο η υιοθέτηση μιας επεκτατικής, αλυτρωτικής ή αναθεωρητικής πολιτικής από το πολιτικό κατεστημένο της Άγκυρας. Να νιώσει ότι ανεξαρτήτως καταγωγής, γλώσσας, θρησκείας και κουλτούρας είναι πολίτης της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης - κι εδώ μπορεί να λύσει όλα του τα προβλήματα. Η ειρήνη κινδυνεύει ακριβώς από τη δράση της Τουρκίας, και όσο δεν αφοπλίζουμε τούτον τον μηχανισμό που βρίσκεται μέσα στο σπίτι μας είμαστε ανά πάσα στιγμή όμηροι των όποιων προθέσεών του (βλ. προβοκάτσια του 1955). Ο στρουθοκαμηλισμός και η υποχωρητικότητα μόνο αποθρασύνουν τον αντίπαλο και φέρνουν κοντύτερα τον όποιον κίνδυνο.

Μακάρι να μπορούσε να θεραπευθεί αλλιώς το πρόβλημα και να μην χρειαζόταν νυστέρι. Όμως ο τεράστιος μηχανισμός που έχει εγκατασταθεί δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί. Κάποιοι μιλούν για περιορισμό του εκάστοτε Προξένου στα αυστηρά διπλωματικά του καθήκοντα. Όμως μια άλλη λειτουργία του Προξενείου θα προϋπέθετε μιαν άλλη Τουρκία, καταλήγουμε δηλαδή πάλι στο γνωστό ευχολόγιο για “ευρωπαϊκή Τουρκία” κτλ. Ακόμη και μία παροδική συμμόρφωση με την διπλωματική δεοντολογία δεν παρέχει καμμία εγγύηση για το αύριο, εφόσον η γείτων είναι αυτή που όλοι γνωρίζουμε.

Ρωτούν ορισμένοι: Μα μπορούμε εμείς, απλοί πολίτες, να κάνουμε όσα δεν κάνουν η πολιτεία και οι θεσμικοί της εκπρόσωποι; Με ποιόν τρόπο; Με ποια μέσα; Ποιος θα μας ακούσει; Η απάντηση είναι ναι! Αν είμαστε σοβαροί και επίμονοι, θα πετύχουμε. Όχι βεβαίως αύριο. Μπορεί να ξεκινήσει σήμερα η ζύμωση που, την κατάλληλη χρονική στιγμή, θα αποφέρει καρπούς; Αυτό ας πράξουμε προς το παρόν. Ενημέρωση, διεκδίκηση και εγρήγορση. Τίποτε δεν πάει χαμένο!

Αντιφωνητής

πηγή