Σελίδες από το έπος του '40

69 χρόνια από τότε που ένα πανίσχυρο κράτος ζήτησε την παράδοση της Ελλάδας

Χωρίς πολλά πολεμοφόδια και όπλα, αλλά με έναν ηρωικό στρατό και κατοίκους, η Ελλάδα βροντοφώναξε το μεγάλο ΟΧΙ, γνωρίζοντας ότι οι θυσίες θα ήταν πολύ μεγάλες

Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ Σ. ΒΕΜΠΟ

Ακουγόταν παντού κι έδινε θάρρος στους Έλληνες

Μια χρυσή σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας είναι η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου. Μια ιστορική εθνική επέτειος που, κάθε χρόνο, γιορτάζεται με κάθε επισημότητα, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και της Κύπρου. Το βροντερό ΟΧΙ ακούστηκε απ' τη μια άκρη της Ελλάδας ώς την άλλη. Έφτασε μέχρι τα βουνά της Πίνδου. Τα χιόνια, το κρύο, η πείνα, τίποτα δεν λύγισε τα παλληκάρια που πολέμησαν για τη μητέρα πατρίδα. Έχουν περάσει 69 χρόνια από τότε που ένα μεγάλο, πανίσχυρο κράτος, ζήτησε την παράδοση της Ελλάδας μας. Ήταν φυσικό, λοιπόν, η χώρα να αρνηθεί σε ό,τι της πρότεινε η Ιταλία. Χωρίς πολλά πολεμοφόδια και όπλα, αλλά με έναν ηρωικό στρατό και κατοίκους, βροντοφώναξε το μεγάλο ΟΧΙ, γνωρίζοντας ότι οι θυσίες θα ήταν πολύ μεγάλες. Τα ιταλικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν τη χώρα και σκόρπισαν το θάνατο. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον ηρωισμό της Ελληνίδας, που έπλεκε με αγάπη ζεστές φανέλες και κάλτσες για τον Έλληνα στρατιώτη και που πήγαινε πυρομαχικά και όπλα στα βουνά της Πίνδου με κίνδυνο τη ζωή της. Η φωνή της Σοφίας Βέμπο ακουγόταν κι έδινε θάρρος στους Έλληνες (Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά, που σκληρά πολεμάτε, πάνω στα βουνά...).

Πρώτον πολεμικόν ανακοινωθέν

Πρωί 28ης Οκτωβρίου 1940. Συγκλονιστική η δωρική λιτότητα του κειμένου.
«Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουσιν από της 05:30 ώρας της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους».

Διάγγελμα Πρωθυπουργού

«Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της.

Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς να ζήσωμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν και ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρεσβευτήν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ' εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.

Έλληνες,

Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος θα εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά μας και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών.
Ιωάννης Μεταξάς».

Διάγγελμα Βασιλέως

«Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως σας ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθημεν να κατέλθωμεν εις πόλεμον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος.
Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος ότι κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα εκτελέσωσι το καθήκον των και θα φανώμεν αντάξιοι της ενδόξου ημών Ιστορίας.
Με πίστιν εις τον Θεόν και εις τα πεπρωμένα της φυλής, το Έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως εις άνθρωπος, θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής Νίκης.
Γεώργιος Β'»

Διάγγελμα Αρχιεπισκόπου

«Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά

Η Α.Μ. ο Βασιλεύς και ο Πρόεδρος της Εθνικής ημών Κυβερνήσεως καλούν ημάς πάντας ίνα αποδυθώμεν εις Άγιον υπέρ Πίστεως και Πατρίδος αμυντικόν αγώνα.
Η Εκκλησία ευλογεί τα όπλα τα ιερά και πέποιθεν ότι τα τέκνα της Πατρίδος ευπειθή εις το κέλευσμα Αυτής και του Θεού, θα σπεύσουν εν μιά ψυχή και καρδία να αγωνισθούν υπέρ βωμών και εστιών και της Ελευθερίας και τιμής, και θα συνεχίσουν ούτω την απ' αιώνων πολλών αδιάκοπον σειράν των τιμίων και ενδόξων αγώνων και θα προτιμήσουν τον ωραίον θάνατον από την άσχημον ζωήν της δουλείας. Και μη φοβούμεθα από των αποκτεινόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι, ας φοβούμεθα δε μάλλον τον δυνάμενον και ψυχήν και σώμα απολέσαι.
Επιρρίψωμεν επί Κύριον την μέριμναν ημών και Αυτός θα είναι βοηθός και αντιλήπτωρ εν τη αμύνη κατά της αδίκου επιθέσεως των εχθρών. Ούτοι εν άρμασι και ούτοι εν ίπποις, ημείς δε εν ονόματι Κυρίου του Θεού και εν τη γενναιότητι και ανδρείς ημών μεγαλυνθησόμεθα.
Χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και πατρός είη μετά πάντων ημών.
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρύσανθος»

Τι είπαν οι ξένοι για την Ελλάδα του 1940-44

Ο Στρατάρχης Γιαν Σματς, Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, χαρακτήρισε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως «ημέρα που άλλαξε τον ρουν της Ιστορίας». Και προσέθεσε: «Πραγματικώς εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως την ωνειρεύθησαν οι ποιηταί».
Πράγματι, σύμμαχοι και εχθροί αναγνώρισαν την αποφασιστική συμβολή της Ελλάδος στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Διαταγή Αλ. Παπάγου

Διαταγή Αρχιστρατήγου Αλ. Παπάγου προς τους διοικητάς των Μεγάλων Μονάδων:
«Αναλαμβάνων την αρχηγίαν του Στρατού, καλώ τους αξιωματικούς και οπλίτας του Ελληνικού Στρατού εις την εκτέλεσιν του υψίστου προς την Πατρίδα καθήκοντος, με την μεγαλυτέραν αυταπάρνησιν και σταθερότητα. Ουδείς πρέπει να υστερήση. Η υπόθεσις του αγώνος τον οποίον μας επέβαλεν ο αχαλίνωτος ιμπεριαλισμός μίας Μεγάλης Δυνάμεως, η οποία ουδέν είχε ποτέ να φοβηθή από ημάς, είναι η δικαιοτέρα υπόθεσις την οποίαν είναι δυνατόν να υπερασπισθή ένας Στρατός. Πρόκειται περί αγώνος υπάρξεως. Θα πολεμήσωμεν με πείσμα, με αδάμαστον εγκαρτέρησιν, με αμείωτον μέχρι τελευταίας πνοής ενεργητικότητα.
Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο Ελληνικός Στρατός θα γράψει νέας λαμπράς σελίδας εις την ένδοξον ιστορίαν του Έθνους.
Μην αμφιβάλλετε ότι τελικώς θα επικρατήσωμεν, με την βοήθειαν και την ευλογίαν του Θεού και τας ευχάς του Έθνους. Έλληνες αξιωματικοί και οπλίται, φανήτε ήρωες».

Ο Βρετανός Υπουργός
Εξωτερικών Antony Eden:

«Αν το αποτυχόν χάρις εις την νικηφόρον αντίστασιν της Ελλάδος μεσογειακόν σχέδιον του Hitler επετύγχανεν, η επίθεσις της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχεν όλως διάφορα αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιεράν γην της Βορείου Ηπείρου, οι μαχηταί της Πίνδου και οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνας την οικουμένην».

Οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες

Αμέσως μετά την εκδήλωση της ιταλικής επίθεσης ο Winston Churchill απέστειλε το ακόλουθο τηλεγράφημα στην ελληνική κυβέρνηση:

«Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς της επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τας προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του βρετανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην».

Όταν ο Ελληνικός Στρατός έγραφε το Έπος της Πίνδου, ο Winston Churchill είπε το περίφημο (εφημ. «Manchester Guardian», 19 Απρ. 1941): «Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες».

Ο Βρετανός υπουργός F. Noel Baker (Οκτώβριος 1942):

«Αν η Ελλάς ενέδιδε εις το τελεσίγραφον του Mussolini, ουδείς θα εδικαιούτο να την μεμφθεί... Ο Άξων θα εκυριάρχει στην Μεσόγειο... Η Συρία, το Ιράκ, η Περσία, η Κύπρος, θα κατελαμβάνοντο από τον Άξονα. Η Τουρκία θα εκυκλώνετο. Οι πετρελαιοπηγές της Εγγύς Ανατολής θα ήσαν εις την διάθεσίν του. Η οπίσθια θύρα του Καυκάσου θα ανοιγόταν δι' αυτόν... Χάρις εις την ελληνικήν αντίστασιν, μας εδόθη ο καιρός να αποκρούσωμεν και να συντρίψωμεν την ιταλικήν στρατιάν, η οποία εκινήθη από την Λιβύην κατά της Αιγύπτου, να εκκαθαρίσωμεν την Ερυθράν Θάλασσαν από τα εχθρικά πλοία, να μεταφέρωμεν την αμερικανική βοήθεια προς την Εγγύς Ανατολή και να εξουδετερώσωμεν έτσι την εχθρικήν απειλήν εναντίον της... Αν το Στάλιγκραντ και ο Καύκασος κρατούν σήμερα, τούτο δεν είναι άσχετον προς την ελληνικήν αντίστασιν, της οποίας επωφελούμεθα, μετά την πάροδον δύο ολόκληρων ετών. Ο κόσμος πραγματικά δεν δικαιούται να λησμονήσει τα ελληνικά κατορθώματα κατά την ιστορικήν εκείνη στιγμήν».

Η ΕΣΣΔ

Η ΕΣΣΔ, διά του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μόσχας, αναγνώρισε την καθοριστική συμβολή της Ελλάδος στην καθυστέρηση και τελική αποτυχία της γερμανικής επιθέσεως εναντίον της ΕΣΣΔ (επιχείρηση «Barbarossa»):

«Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε».
Ανώτεροι Γερμανοί αξιωματούχοι, που κατέθεσαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, είτε ως κατηγορούμενοι είτε ως μάρτυρες (Keitel, Jodl, von Rundstedt, von List κ.ά.), ομολόγησαν ως βασική αιτία της αποτυχίας της επιχείρησης «Barbarossa» τη βαλκανική εκστρατεία. Ο στρατάρχης Keitel συγκεκριμένα κατέθεσε: «Η απροσδόκητη και ισχυρή αντίστασις των Ελλήνων εβράδυνε την επίθεσιν κατά της Ρωσίας για περισσότερο από δύο μήνες. Αν δεν υπήρχε η καθυστέρησις αυτή, η εξέλιξις του πολέμου θα ήτο διαφορετική, τόσο εις το Ανατολικόν μέτωπον όσο και εις τον πόλεμον γενικά, και άλλοι σήμερα θα ήσαν εις την θέσιν του κατηγορουμένου».

Ο Ρούσβελτ

Ο Franklin Roosevelt γράφει στον Έλληνα Πρέσβη στην Washington (28 Οκτωβρίου 1942):

«Σημαντικώτερον ακόμη από την αρχικήν υπερήφανον απόκρουσιν της εχθρικής προκλήσεως είναι το γεγονός, ότι η Ελλάς εξηκολούθησε να μάχεται με κάθε μέσον το οποίον ημπορούσε να διαθέση. Όταν η ηπειρωτική Ελλάς κατελήφθη από την εχθρικήν υπεροπλίαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από τας νήσους. Και όταν αι νήσοι έπεσαν, η αντίστασις εξηκολούθησεν από την Αφρικήν, από τας θάλασσας, από οιονδήποτε μέρος εις το οποίον θα ημπορούσαν να κτυπηθούν οι επιδρομείς. Εις εκείνους που προτιμούν να επιτύχουν έναν συμβιβασμόν, να ακολουθήσουν πολιτικήν συνεννοήσεως ή κατευνασμού, να υπολογίσουν τας ζημίας και τα έξοδα της αντιστάσεως, ημπορώ να τονίσω ότι η Ελλάς εδημιούργησε το παράδειγμα, το οποίον ο καθείς από ημάς οφείλει να ακολουθήση μέχρις ότου οι άρπαγες της ελευθερίας αχθούν τελικώς εις την δικαίαν εξόντωσίν των».

Ο Χίτλερ

Ο Ναύαρχος φον Κανάρης αναφέρει στα απομνημονεύματά του, ότι σε σύσκεψη στο Μπερχτεσγκάντεν την 1η Φεβρουαρίου 1941, προκειμένου να συζητηθούν οι εξελίξεις μετά το θάνατο του Μεταξά, και ενώ είχε ήδη αποφασιστεί η γερμανική επίθεση, ακούστηκε ο Hitler να μονολογεί: «Εάν επιτεθώ, θα μου πουν ότι κτυπώ πισώπλατα έναν ηρωικό λαό· εάν δεν επιτεθώ, προδίδω ένα φίλο και σύμμαχο (Mussolini)».
Ο Hitler σε λόγο του στο Ράιχσταγκ (4 Μαΐου 1941) ανέφερε: «Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασίς του ήτο αδύνατη. Ως εκ τούτου, απεφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους».

Όταν δε όλα θα έχουν κριθεί, θα ομολογήσει στην «Πολιτική Διαθήκη», την οποία υπαγόρευσε στον Borman, το Φεβρουάριο του 1945 στο Βερολίνο: «Η κακή τροπή του πολέμου για τον Άξονα άρχισε από την περιττή και ανόητη επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος, η οποία έδωσε την ευκαιρία στην Αγγλία να θέσει και πάλιν τον πόδα της επί της Ευρώπης, στον Churchill να θριαμβολογήσει ότι η Αγγλία έχει και πάλι συμμάχους στον αγώνα της κατά του Άξονα, και στους εχθρούς του Ράιχ να αναθαρρήσουν».

Η διαμαρτυρία των Ελλήνων διανοουμένων

«Είναι δύο εβδομάδες τώρα, που ένα τελεσίγραφο μοναδικό στα διπλωματικά χρονικά των Αθηνών για το περιεχόμενον, την ώραν και τον τρόπον που το παρουσίασεν η Ιταλία κάλεσε την Ελλάδα να της παραδώση τα εδάφη της, να αρνηθή την ελευθερία της και να κατασπιλώση την τιμή της.

Οι Έλληνες δώσαμε στην ιταμή αυτή αξίωσι της φασιστικής βίας, την απάντησιν που επέβαλαν τριών χιλιάδων ετών [σημ. Φ.Μ.: και πλέον] παραδόσεις, χαραγμένες βαθειά εις την ψυχή μας, αλλά και γραμμένες εις την τελευταία γωνίαν της ιερής γης με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρωπίνης ιστορίας. Και αυτήν την στιγμήν κοντά στο ρεύμα του Θυάμιδος και στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των μακεδονικών βουνών πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με την λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να αποθάνουμε μέχρις ενός.

Σ' αυτόν τον άνισο, σκληρότατο αλλά πεισματώδη αγώνα, που κάνει τον λυσσασμένο επιδρομέα να ξεσπάζη κατά των γυναικών, των γερόντων και των παιδιών, να καίη, να σκοτώνη, να ακρωτηριάζη, να διαμελίζη τους πληθυσμούς στις ανοχύρωτες και άμαχες πόλεις μας και στα ειρηνικά χωριά μας, έχουμε το αίσθημα ότι δεν υπερασπιζόμαστε δική μας μόνον υπόθεσιν: Ότι αγωνιζόμεθα για την σωτηρίαν όλων εκείνων των υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικόν και ηθικόν πολιτισμόν, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν εις την ανθρωπότητα οι δοξασμένοι πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε να απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας. Ακριβώς αυτό το αίσθημα εμπνέει το θάρρος εις μας τους Έλληνες διανοουμένους, τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ν' απευθυνθούμε στους αδελφούς μας όλου του Κόσμου, για να ζητήσουμε όχι την υλικήν αλλά την ηθική βοήθειά τους. Ζητούμε την εισφορά των ψυχών, την επανάστασιν των συνειδήσεων, το κήρυγμα, την άμεση επίδρασιν, παντού όπου είναι δυνατόν, την άγρυπνη παρακολούθησιν και την ενέργεια για έναν καινούργιο πνευματικό Μαραθώνα, που θα απαλλάξη τα δυναστευόμενα Έθνη από την φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που γνώρισε ώς τώρα ο κόσμος.

Κωστής Παλαμάς, Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γεώργιος Δροσίνης, Σωτήρης Σκίπης, Δημήτριος Μητρόπουλος, Κ. Δημητριάδης, Νικόλαος Βέης, Κ. Παρθένης, Ιωάννης Γρυπάρης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στρατής Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, Αρίστος Καμπάνης.

Από την εφημερίδα «Νέα Ελλάς», 10 Νοεμβρίου 1940

πηγή"

Δεν ξεχνούμε-Διεκδικούμε, για το Έθνος και την Κοινωνία, μια καλύτερη πορεία! Ελεύθερη Φωνή Αγωνιζομένων Ελλήνων http://efae.livepage.gr"