Η Αμερική χάνει τον κυρίαρχό της ρόλο

Το τέλος της αλαζονείας

Συντακτική ομάδα Der Spiegel

Η συνεχιζόμενη τραπεζική κρίση, θέτει υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία της Αμερικής όχι μόνο στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Οι ανεπτυγμένες χώρες ολισθαίνουν προς την ύφεση, η εποχή του υπέρ-καταναλωτισμού πλησιάζει προς το τέλος της ενώ η στρατιωτική ισχύς της Αμερικής εξασθενεί. Παρόλα αυτά, δεν είναι καιρός για πανηγυρισμούς.

Ο Τζωρτζ Μπους ο νεότερος έχει γεράσει, και προβάλλει πλέον μία αλλοπρόσαλλη και ωχριάζουσα συμπεριφορά. Δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που να θυμίζει τον ενθουσιασμό που τον διακατείχε στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του. Όταν προσφώνησε την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, αναφέρθηκε στην τρομοκρατία και στα τρομοκρατικά καθεστώτα, και για εκείνες τις κυβερνήσεις που υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Δεν αντιλήφθηκε ότι οι ξένοι αντιπρόσωποι κουνούσαν απλώς το κεφάλι τους, χαμογελούσαν ή σιγοψιθύριζαν, εκτός και αν το είχε καταλάβει αλλά δεν ήταν πλέον σε θέση να αντιδράσει. Σε 22 λεπτά, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε την λέξη «τρομοκρατία» 32 φορές. Ήταν ο μόνος αρχηγός κράτους που επέμενε να αναφέρεται στην τρομοκρατία, και όχι στο ζήτημα που απασχολεί σήμερα το σύνολο της ανθρωπότητας.

Άνθρωπος του χθες

«Εκτός τόπου και χρόνου», δήλωσε ένας Γερμανός διπλωμάτης, ενώ μία Γαλλίδα τον χαρακτήρισε «άνθρωπο του χθες». Ο Αμερικανός πρόεδρος ανέκαθεν διατηρούσε εχθρούς στο κτίριο του ΟΗΕ, εντούτοις η γελοιοποίηση είναι κάτι το εντελώς καινούργιο, και σηματοδοτεί το τέλος του σεβασμού.

Ποιον όμως δεν λαμβάνουν πλέον σοβαρά υπόψιν οι υπόλοιποι 191 ηγέτες; Τον ίδιο τον πρόεδρο Μπους ή μήπως ολόκληρη την Αμερική, τον γίγαντα που έχει γονατίσει;

Ενδεικτικά ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μούν αναφέρθηκε σε «νέα πραγματικότητα» και «νέα κέντρα ισχύος και εξουσίας στην Ασία, την Λατινική Αμερική και αλλού». Ακόμη όμως και αυτοί οι στενότεροι σύμμαχοι της Αμερικής άρχισαν να αποστασιοποιούνται – με πρώτη και καλύτερη την Γερμανίδα Καγκελλάριο, η οποία στο παρελθόν είχε υποστηρίξει με θέρμη τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Η συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει ιδιαίτερη σημασία για μας τους Γερμανούς», επαναλάμβανε κατά κόρον.

Σε ομιλία ενώπιον 1000 επιχειρηματιών στην Γερμανική βουλή, λέξεις όπως πίστη και φιλία απουσίαζαν από το λεξιλόγιο της. Η Μέρκελ επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης, διατυπώνοντας την ίδια στιγμή σαφέστατες αιχμές και κατηγορίες. Μίλησε για την ανάγκη «ισότιμης κατανομής των επιπτώσεων τους επόμενους μήνες, ίσως και χρόνια». Δακτυλόδειξε τις ΗΠΑ, επισημαίνοντας ότι η Γερμανική κυβέρνηση είχε από ενωρίς επισημάνει τα προβλήματα, αλλά οι προτάσεις της για εφαρμογή αυστηρότερου ελέγχου στις αγορές, προσέκρουαν στις αντιδράσεις της Αμερικής.

Ποτέ πριν η Μέρκελ δεν είχε επικρίνει τόσο ξεκάθαρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που μεταφράστηκε στην ολόθερμη στήριξη του συνεργάτη της στην κυβέρνηση, του κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών. Η τραπεζική κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν έχει κλονίσει μόνο την αφοσίωση της Γερμανίδας Καγκελλαρίου έναντι της Αμερικής, αλλά και τον σεβασμό που απολάμβανε ως οικονομική και πολιτική δύναμη. Οι τεράστιες επιπτώσεις από την κατάρρευση μεγάλων οργανισμών, που κλόνισε συθέμελα το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, δικαιωματικά θέτουν σε δεύτερη μοίρα την έναρξη μεγάλης έρευνας από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών FBI, στο μικροσκόπιο του οποίου έχουν τεθεί 26 μεγάλοι οργανισμοί και 1400 μικρότερες εταιρείες και πολίτες για υποθέσεις απάτης.

Μέχρι και σήμερα, ουδείς είναι σε θέση να πει μετά βεβαιότητας πως μπορεί να αποφευχθεί η επιδείνωση της κρίσης, εξέλιξη που θα έχει τραγικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία. Πολύ περισσότερο, ο κόσμος είναι σήμερα αντιμέτωπος με μία εξέχουσα δύναμη η οποία δεν είναι πλέον σε θέση να ασκήσει ηγετικό ρόλο και έναν Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος αφού άργησε να αντιληφθεί το μέγεθος της κρίσης, αποδείχθηκε στη συνέχεια ανίκανος να ενώσει την μοιρασμένη χώρα του. Ειρωνεία αποτελεί επίσης το ότι η προσπάθεια για διάσωση της οικονομίας, με την ουσιαστική παρέμβαση του κράτους, πραγματώνεται στην χώρα του αχαλίνωτου καπιταλισμού.

Μία νέα Αμερική

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι πλέον η ισχυρή και υπεροπτική χώρα που γνώριζε ο κόσμος, η υπερδύναμη που καθόριζε τους κανόνες για όλους τους άλλους, ενώ θεωρούσε ότι ο δικός της τρόπος σκέψης και οι business ήταν ο μοναδικός δρόμος προς την επιτυχία. Ενώπιον μας βρίσκεται μία νέα Αμερική, μία χώρα που δεν εμπιστεύεται πλέον τις παραδοσιακές της αξίες και πολύ περισσότερο τους πολιτικούς, οι οποίοι απέτυχαν να προβλέψουν το πρόβλημα, ως επίσης και τους οικονομικούς ταγούς, οι οποίοι επιχείρησαν να πωλήσουν στους Αμερικανούς έναν επίπλαστο κόσμο ευμάρειας. Ενώπιον μας είναι και το τέλος της υπεροψίας. Οι Αμερικανοί πληρώνουν το τίμημα της συμπεριφοράς τους.

O τρίπτυχος νόμος του φθηνού χρήματος, της ελεύθερης αγοράς και του διψήφιου κέρδους, κύριο χαρακτηριστικό του Αμερικανικού υπερ-καταναλωτισμού, είχε τα τελευταία 25 χρόνια καθορίσει το πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας. Σήμερα, αποδεικνύεται ότι δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μία χιονοστοιβάδα, η οποία συμπαρέσυρε στο διάβα της το κύρος της ΗΠΑ ως παγκόσμιας πολιτικής δύναμης. Κάθε τράπεζα την οποία ο Υπουργός Οικονομικών Χένρι Πόλσον αναγκάζεται να διασώσει, πλήττει καίρια την υπόληψη της Αμερικής διεθνώς.

Φυσικά δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τον ηγετικό ρόλο της Αμερικής στην παγκόσμια σκακιέρα, εισάγοντας την ανθρωπότητα στην «μετά-Αμερικανική εποχή», όπως την χαρακτήρισε ο Φαρίντ Ζακάρια, συντάκτης του περιοδικού Νιούσγουικ. Η Ουάσιγκτον έχει πλέον απολέσει τόσο την πολιτική δυνατότητα και την ικανότητά της να επιβάλλει την θέληση της σε άλλες χώρες.

Πηγή: The New York Times Syndicate - geopolitics-gr