Χριστούγεννα: Αγαπώ, άρα υπάρχω.

Του Στέλιου Παπαθεμελή

Οταν ο θεσμικός κληρονόμος της Σχολής της Φρανκφούρτης, κορυφαίος σύγχρονος μαρξιστής φιλόσοφος, Γιούργκεν Χάμπερμας δηλώνει ότι "ο χριστιανισμός είναι το έσχατον θεμέλιο της ελευθερίας της συνείδησης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας", η αναγνώριση προερχόμενη από το χώρο της άρνησης είναι εξόχως σημαντική.

Αποκαλύπτει τη διαχρονικότητα του μηνύματος της θείας ενανθρωπήσεως. Το ευαγγέλιο δεν είναι συντήρηση. Και φυσικά δεν είναι νεωτερικότητα ή μετανεωτερικότητα. Το ιδεολόγημα ότι το νεότερο είναι ανώτερο είναι αφελές. Με το μυστήριο της Γέννησης "τα σύμπαντα σήμερον χαράς πληρούνται". Στην αγιοπνευματική θεώρηση της ζωής και του κόσμου "ο Θεός δεν έχει παρά ένα μόνο μέτωπο, το φως. Και ένα μόνο όνομα, Αγάπη", λέει στο ποίημά του "Ο Θεός" ο Βίκτωρ Ουγκό.

Στην ενανθρώπηση, όπως φυσικά στη Σταύρωση και την Ανάσταση, κυρίαρχη είναι η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, η θεία συγκατάβαση. Ήλιος νοητός της δικαιοσύνης κατά τον υμνογράφο της εκκλησίας "επεσκέψατο ημάς" ως "μέγα και παράδοξον θαύμα". Ο Θεός "εφανερώθη εν σαρκί" και με αυτήν τη φανέρωση απέδειξε ότι είναι ο Κύριος της ζωής και της ιστορίας. Η Σιμόν Βέιλ εξαιρετικά ευθύβολα επισημαίνει: "Η δημιουργία από την πλευρά του Θεού δεν είναι μια πράξη επεκτατική του εαυτού του, αλλά μια υποχωρητική απαρνητική πράξη. Ο Θεός και όλα τα δημιουργήματά του είναι κάτι λιγότερο από το Θεό μόνο του. Ο Θεός δέχτηκε αυτή τη μείωση".

Να αναστοχαστούμε τις ημέρες των εορτών το βαθύτερο νόημά τους. Ο Θεός είναι αγάπη. Αγαπώ άρα υπάρχω, μας συμβούλευσε στην πνευματική παρακαταθήκη του ο γέρων Σωφρόνιος του Έσεξ. Θεμελιώδης αρχή το amo ergo sum. Τούτο σημαίνει ότι το ανθρώπινο πρόσωπο μπορεί να πραγματωθεί μόνο "εν σχέσει" (Μπερντιάγεφ). Στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και τους συνανθρώπους του επιβεβαιώνεται το ανθρώπινο πρόσωπο, η δύναμή του. Διότι "η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον". Συγκλονιστικός ο ύμνος της αγάπης στο κεφ. ΙΓ' της Β' προς Κορινθίους του Αποστόλου των Εθνών.

Στην Ελλάδα "ο κόσμος (εξακολουθούν να) κτίζουν εκκλησιές" όπως και στην πρώην σοβιετική Ανατολή ξαναχτίζουν εκκλησιές. Στη Δύση τις πουλάν, τις μετατρέπουν σε καφέ-μπαρ και σε άλλους χώρους διασκέδασης. Και αυτό δεν το κάνουν κηρυγμένοι διώκτες της εκκλησίας, παλαιοί και νέοι Νέρωνες, αλλά οι ίδιοι οι ως χθες "πιστοί". Διωγμοί δεν γίνονται.

Κοινωνιολόγοι που επιχειρούν να εξηγήσουν το φαινόμενο (βλ. αντί άλλων το μελέτημα του David Bjork, Σύναξη, 103 σ. 5 επ.) εντοπίζουν τα αίτιά του στο ότι οι Ευρωπαίοι α) δεν φοβούνται πια πως θα πεινάσουν, β) δεν έχουν καμιά μεταφυσική αγωνία προς το αν και τι θα τους συμβεί μετά τονθάνατό τους, γ) υποβίβασαν την οικογένεια στο επίπεδο μιας προσωπικής ανακλητής σύμβασης αντί ιερού μυστηρίου.

Εντούτοις, εις πείσμα αυτής της διαχεόμενης νοοτροπίας που τείνει να επικρατήσει, ανήσυχα πνεύματα, όπως ο Χάμπερμας, διακηρύσσουν την ανέκπτωτη διαχρονικότητα του ευαγγελικού μηνύματος.

Όλα δεν είναι αναλώσιμα σε αυτόν τον κόσμο. Όπως έγραψε πρόσφατα ο Εντγκάρ Μορέν, η ζωή δεν μπορεί να καταναλώσει τα πάντα και "η καταναλωτική κοινωνία δεν μπορεί ούτε θα τα καταφέρει ποτέ να δώσει τα πάντα"!

Η θεία Γέννηση μοίρασε την ιστορία του κόσμου στα δύο. Προ και μετά Χριστόν. Η προσδοκία των εθνών εκπληρώνεται την άγια νύχτα των Χριστουγέννων. "Γενέθλιος ημέρα της ανθρωπότητος" (Μ. Βασίλειος) τα Χριστούγεννα. Ο πλαστουργός της κτίσεως "ο προ Εωσφόρου εκ πατρός αμήτωρ γεννηθείς, επί γης απάτωρ εσαρκώθη", όπως τον υμνεί Ρωμανός ο Μελωδός.

Χωρίς τον Παπαδιαμάντη, τον Θεοτοκά, τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Βαρβιτσιώτη, όλους αυτούς που ερμήνευσαν με τον αυθεντικό τους λόγο, πεζό ή ποιητικό, το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι δύσκολο να εισδύσει κανείς στα ουσιώδη αυτών των ημερών.

Ο Τσαρούχης ένιωθε βιωματικά τα άφθαρτα στοιχεία της Ορθοδοξίας. Το μεγάλο της οικοδόμημα, έλεγε, "δεν αποτελείται μόνο από δόγματα και μοναστικούς κανόνες. Το 'χτισαν ποιητές, μουσικοί, ζωγράφοι, κεντηστάδες, χρυσικοί, και καλαϊτζήδες, χτίστες και αρχιτέκτονες". Όλοι αυτοί, κατά Τσαρούχην, "με τον τρόπο τους εκφράσανε το συνδυασμό του πνεύματος με τη σάρκα, τη θεϊκή ισορροπία ανάμεσα στα δύο, που αποτελεί την ουσία του ορθόδοξου χριστιανισμού". Τελικά όλοι αυτοί "ήταν μυημένοι σε αυτήν την ισορροπία".

Ο Στέλιος Παπαθεμελής είναι πρόεδρος της Δημοκρατικής Αναγέννησης

Πηγή:makthes.gr